Griekse nazi-partij groeit als kool
Gouden Dageraad is een uitgesproken nazistische organisatie waarvan het partijsymbool grote overeenkomsten vertoont met het hakenkruis. De partij bestaat bestaat al sinds 1985, maar was tot voor kort een splinterpartij die in peilingen en bij verkiezingen altijd ver onder de 1 procent van de stemmen bleef steken. De ideologie van Gouden Dageraad kent de bekende thema’s: nationalisme, racisme, homofobie en de vrouw als baarmoeder. De partij moet ook niets van Joden hebben. Die zouden namelijk achter het vermeende “internationale kapitaal” zitten dat in hun visie momenteel het land ten gronde richt. Gouden Dageraad keert zich verder fel tegen links: “marxisten” wordt verweten dat ze de illegale immigratie stimuleren ten bate van multinationale ondernemers. In partijpropaganda wordt vol trots over Adolf Hitler en de zijnen gesproken. De partij is vooral ingenomen met de vermeende Griekse wortels van Rudolf Hess, de rechterhand van Hitler. Gouden Dageraad denkt ook dat Griekenland zich in de Tweede Wereldoorlog bij de asmogendheden Duitsland, Italië en Japan had moeten aansluiten. Net als de nazi’s in de Tweede Wereldoorlog keert de partij zich tegen “untermenschen”. “Beschadigde mensen, zoals personen met paranoïde waanbeelden, geestelijk gehandicapten, schizofrenen, epileptici, alcoholisten en drugsverslaafden moeten gesteriliseerd worden”, aldus de partij.
De leider van Gouden Dageraad is de 55-jarige Nikos Michaloliakos. Op jonge leeftijd werd hij lid van de partij “4 Augustus”. Die was vernoemd naar de militaire coup van 4 augustus 1936. In 1976 werd Michaloliakos gearresteerd omdat hij journalisten aanviel. En in 1978 werd hij weer gearresteerd en veroordeeld tot een jaar cel wegens lidmaatschap van een extreem-rechtse organisatie en het bezit van explosieven. Tijdens zijn tijd in de gevangenis kwam hij in contact met leden van de militaire junta die Griekenland regeerde van 1967 tot 1974. Ze konden het goed met elkaar vinden, hoewel hij de juntaleden niet rechts genoeg achtte. Michaloliakos bleef altijd politiek actief, maar moest tot 2010 wachten voor zijn eerste parlementaire succes: hij werd verkozen in de gemeenteraad van Athene.
Verkiezingen
De laatste jaren heeft de financiële crisis behoorlijk op Griekenland ingehakt. Veel bedrijven zijn over de kop gegaan en de werkloosheid ligt rond de 25 procent. Van de jongeren is zelfs 54 procent werkloos. De door Europa en het IMF afgedwongen bezuinigingen leiden tot een ongeziene sociale kaalslag. De onvrede in Griekenland met de traditionele partijen, die het land mede naar de afgrond leiden, is dan ook groot. Een linkse partij als SYRIZA, een soort evenknie van de Nederlandse SP, profiteert daarvan. Maar ook Gouden Dageraad heeft baat bij de sociale onrust. De partij wijst migranten aan als zondebok en spreekt over Griekenland als een plek voor mensen met “Grieks bloed”. In aanloop naar de verkiezingen deelden de nazi’s voedsel uit aan arme Grieken, maar alleen aan diegenen die hun “Grieksheid” konden aantonen. Ook zette men een bloedbank op, “alleen met Grieks bloed”. Verder beschikt de partij over een “Vrouwenfront” dat lessen ‘zelfverdediging’ aanbiedt. De vrouwen binnen de partij moeten echter wel aan een dresscode voldoen: geen hakken, diep uitgesneden topjes of ontblote ruggen.
Vooral na weer een nieuwe hetze in de media tegen illegale migratie, en de positionering door diezelfde media van Gouden Dageraad als dé tegenpool van SYRIZA, keerden de kansen voor de nazi’s. In luttele maanden tijd groeide men fors in de peilingen. De regering, bestaande uit sociaal-democraten en rechtse liberalen, reageerde daarop door zich ook harder tegen migranten uit te spreken. Zo pleitte men in navolging van de nazi’s voor nog meer concentratiekampen voor mensen zonder papieren. Maar veel kiezers stemden in juni 2012 op de oorspronkelijke nazi’s: Gouden Dageraad kreeg 6,92 procent van de stemmen en daarmee achttien van de driehonderd zetels in het Griekse parlement. Eén van die zetels wordt trouwens bezet door de voormalige bassist van de Griekse naziband Pogrom. Die staat bekend om liederen met titels als “Spreek Grieks of sterf” en “Auschwitz”. In het laatste nummer staan teksten als “Fuck Anne Frank” en “Juden raus”. Volgens de recente peilingen van november kan Gouden Dageraad nu zelfs op twaalf procent van de stemmen rekenen. Daarmee zou het de derde partij van het land zijn.
Hoewel Gouden Dageraad nu in het parlement zit, heeft de partij daar niets mee op. Het parlement ziet men slechts als een middel om de eigen anti-democratische doelstellingen na te streven en zeker niet als een doel op zich. Zo zei Michaloliakos twee maanden na de verkiezingswinst in een speech voor zijn aanhang “te walgen van het parlement”. Hij oreerde verder: “Als zij het van ons willen, dan kunnen wij elk moment het parlement verlaten en de straten optrekken. Daar zullen ze zien waar Gouden Dageraad echt voor staat, ze zullen zien wat strijd betekent, wat vechten is, ze zullen zien wat scherpe bajonetten elke nacht betekenen.” De aanhang hield fakkels in de hand en schreeuwde “Bloed, eer, Gouden Dageraad”, in een verwijzing naar de nazistische SA-leus “Blut und Ehre”.
Racistisch geweld
Aanhangers van Gouden Dageraad zijn steeds vaker betrokken bij geweldsincidenten tegen migranten en homo’s. Ze vormen patrouilles in wijken en ondervragen en belagen willekeurige migranten. In Athene hebben ze meerdere keren homo’s in elkaar geslagen. Enkele maanden geleden demonstreerde Gouden Dageraad nog zij aan zij met christelijke fundamentalisten tegen een toneelstuk waarin Jezus en de apostelen geportretteerd werden als een groep homo’s. Daarbij gebruikten ze geweld en een Gouden Dageraad-parlementslid maakte opmerkingen over “fucking faggots”. Parlementariërs van Gouden Dageraad hebben ook losse handen. Zo smeet Ilias Kasidiaris een paar maanden geleden in een paneldiscussie op tv een glas water naar een SYRIZA-parlementslid en gaf hij een vuistslag in het gezicht van een communistische parlementariër. Een ander viel in het parlement twee linkse parlementsleden en een woordvoerder van de Pakistaanse gemeenschap in Griekenland aan. En weer een aantal andere parlementsleden kwam in opspraak toen ze met hun aanhangers “allochtone” marktkooplieden in elkaar rosten. Recent is door het parlement de immuniteit van een aantal parlementsleden van Gouden Dageraad opgeheven, zodat ze vervolgd kunnen worden.
Volgens een anti-fascistische Griekse blogger is de vreemdelingenhaat in Griekenland niet nieuw. Die begon al in de jaren 90 toen meer migranten en vluchtelingen het land begonnen binnen te komen. Maar het racisme bleef toen volgens de blogger nog grotendeels onder de oppervlakte omdat het Griekenland relatief voor de wind ging. De Griekse bourgeoisie verwelkomde toen de migranten omdat ze “voor hongerlonen voor de Griekse bazen werkten”, olijven en fruit plukten, in de bouw werkten, toiletten schoonmaakten en “omdat ze de benen spreidden in de bordelen”. En dat “zonder klachten, zonder verzekering en tegen een schamel loon”, aldus de blogger.
Anti-racistische strijd
Met de opkomst van Gouden Dageraad groeit ook het verzet tegen de partij. Tegenstanders proberen partijbijeenkomsten te verhinderen en er worden vernielingen toegebracht aan partijkantoren. Om de nazi-patrouilles in wijken tegen te gaan, hebben anti-racisten eigen gemotoriseerde patrouilles georganiseerd. Aan zo’n patrouille in september deden 150 anti-racisten op 80 motoren mee. Ze werden toegejuicht door migranten in de wijk. Al snel werd een groep neo-nazi’s gespot die een migrantenwinkel aan het vernielen was. De anti-racisten grepen direct in en verjoegen de nazi’s. Daarop werden de linksen echter aangevallen door een Delta-motoreenheid van de politie. Van die eenheid steunen veel leden Gouden Dageraad. De anti-racisten werden flink geslagen. Maar liefst 29 van hen werden gearresteerd en opgesloten in het hoofdbureau van Athene. Daar kregen ze weer klappen, waar enkelen zelfs botbreuken aan overhielden. De arrestanten kregen geen water en waren gedwongen om uit de toiletten te drinken. Ook moesten de arrestanten zich geheel ontkleden. Ze moesten voorover bukken en de billen spreiden. Daarvan werden filmopnames gemaakt. Er werd door de politie gedreigd dat die films doorgegeven zouden worden aan Gouden Dageraad. Pas nadat de Engelse krant The Guardian melding maakte van deze martelingen, reageerde de politie en de betrokken minister: men verwierp alle aantijgingen.
Helemaal verwonderen doet dat niet. Uit onderzoeken blijkt namelijk dat veel politie-agenten sympathiseren met en zelfs lid zijn van Gouden Dageraad. De cijfers zweven tussen de twintig en vijftig procent. Een leidinggevende politieofficier verklaarde tegenover The Guardian dat Gouden Dageraad het politiekorps op alle niveaus heeft geïnfiltreerd. Volgens hem zijn de Griekse staat en veiligheidsdiensten al jarenlang op de hoogte van de infiltratie-pogingen van extreem-rechts, maar willen ze er gewoonweg niet tegen optreden. De staat wil volgens hem namelijk “de fascistische elementen in reserve houden” en hen gebruiken voor de eigen doeleinden. De staat zou de nazi’s inzetten tegen de linkse en anarchistische structuren in Griekenland omdat die populaire straatprotesten tegen diezelfde staat leiden. Volgens de politieofficier zijn leden van Gouden Dageraad al ingezet als provocateurs bij demonstraties om die uit de hand te laten lopen zodat de politie hard kon ingrijpen. Ook zouden volgens hem nazi-provocateurs ingezet zijn om opstootjes tussen de demonstranten onderling te veroorzaken. Verder circuleren er interne documenten die aantonen dat de politie bij grote linkse demonstraties radio’s en wapenstokken leverde aan leden van Gouden Dageraad. Zo konden naast de politie ook de nazi’s zelf linksen en anarchisten aanvallen. Verder is het opvallend en veelzeggend dat extreem-rechts geweld in Griekenland nagenoeg onbestraft blijft, zelfs als het direct onder het toeziend oog van de politie gebeurt.
Gouden Dageraad vormt zo bezien de lange arm van de staat. De nazi’s worden getolereerd om migratie te ontmoedigen en tegenwicht te bieden aan ‘staatsgevaarlijke’ protesten. De belangen van de staat en de nazi’s in deze lopen dus min of meer parallel, hoewel onderlinge fricties altijd wel zullen blijven. Maar als de staat niet oppast wordt extreem-rechts een groter probleem voor hen dan de demonstranten tegen de bezuinigingen en het kapitalisme. Griekenland heeft een bittere ervaring met wat er kan gebeuren als extreem-rechts infiltreert in het veiligheidsapparaat. Dat gebeurde namelijk ook in aanloop naar de militaire dictatuur. Maar niet vergeten mag worden dat de socialisten en anarchisten in Griekenland ook een machtsfactor van betekenis zijn die niet zomaar uitgeschakeld kan worden. Ze zijn immers nog steeds in staat om honderdduizenden arbeiders, studenten en migranten op de been te brengen.
Gerrit de Wit