Europees extreem-rechts wint nauwelijks

De PVV haalde bij de Europese verkiezingen 17 procent van de stemmen en vier zetels. Dat is een schrikbarende uitslag. Sommige Europese geestverwanten van de PVV deden het eveneens goed, maar anderen verloren juist fors. Een innige samenwerking tussen de extreem-rechtse partijen in een Europese fractie ligt vooralsnog niet in het verschiet.

Bij de Europese verkiezingen konden 376 miljoen mensen uit 27 lidstaten een stem uitbrengen. Slechts 162 miljoen van hen deden dat daadwerkelijk. Vooral de conservatieve partijen wonnen. Sociaal-democratische partijen wisten niet te profiteren van de economische crisis en kregen grote klappen. Hoewel de extreem-rechtse partijen nagenoeg niets te melden hadden over Europese issues als de economische crisis en de klimaatverandering, wisten ze toch 37 zetels binnen te slepen, met name door de racistische agenda die ze voerden. Maar dat blijft een schijntje, afgezet tegen het totaal van 785 Europese zetels.

Winnaars

De grote winnaar voor extreem-rechts was de PVV van Geert Wilders. Die werd de tweede partij van Nederland en bezet vier Europese zetels. Een andere grote winnaar bleek de xenofobe Deense Volkspartij. Die steeg ten opzichte van de verkiezingen in 2004 van 6.8 procent naar 15 procent en heeft nu twee zetels. De anti-migrantenpartij Ware Finnen katapulteerde zichzelf van 0,5 procent naar bijna 10 procent en pakte daarmee een zetel. Ook de Italiaanse racistische en regionalistische partij Lega Nord behaalde 10 procent, verdubbelde daarmee de aanhang en heeft nu 9 zetels. Daarentegen verloren twee kleinere Italiaanse fascistische partijen hun zitjes. De Oostenrijkse FPÖ deed het eveneens goed: men kreeg bijna 13 procent van de stemmen en twee zetels. Ook de Hongaarse nazi-partij Jobbik behaalde winst. Jobbik voerde een antisemitische en racistische campagne tegen “de zigeunercriminaliteit”, en de privé-militie van de partij marcheerde door de straten. Jobbik behaalde daarmee bijna 15 procent van de stemmen en drie zetels.

Er waren ook extreem-rechtse partijen die met minder grote winstpercentages wonnen. De opvallendste daaronder is de Engelse nazi-partij British National Party. Die ontving iets meer dan 6 procent van de stemmen en komt daarmee met twee zetels voor het eerst in het Europees Parlement. Een van die zetels wordt ingenomen door Andrew Brons. Hij behoorde voorheen tot een organisatie die er in de jaren 60 genoegen in schiep om joodse synagogen plat te branden. De Griekse fascistische LAOS behaalde meer dan 7 procent en twee zetels. In Oost-Europa kreeg de Groot Roemeense Partij drie zetels, de Bulgaarse Ataka twee zetels en de Slowaakse Nationale Partij een zetel. Alle drie de partijen voerden fel campagne tegen Roma en Joden.

Verliezers

Europees extreem-rechts kende ook een groot aantal verliezers, waaronder niet de minsten. Zo verloor de homovijandige en antisemitische Liga van Poolse Families al haar 10 zetels. Ook extreem-rechtse partijen in Duitsland, Zweden, Tsjechië, Spanje en Portugal bleven met lege handen achter. Het Franse Front National van Jean-Marie Le Pen verloor maar liefst vier van de oorspronkelijke 7 zetels. Dat was met name het gevolg van de grote ruzies in de partij. Het Vlaams Belang op haar beurt liep voor het eerst sinds jaren averij op, raakte een zetel kwijt en heeft er nu nog maar twee. Het verlies was mede te danken aan de concurrentie van de rechts-populistische nieuwkomer Lijst Dedecker. Al met al kreeg extreem-rechts in Europa 10.073.000 stemmen en dus 37 zetels. Dat is nauwelijks een stijging te noemen ten opzichte van de verkiezingsuitslag in 2004 waarbij 36 zetels behaald werden.

Om enige invloed in het Europese parlement te krijgen verenigen partijen van gelijke snit zich in fracties. Dat levert hen meer subsidies, kantoren, spreektijd en ondersteuning op. Om een fractie te vormen moeten er minimaal 25 parlementariërs uit 7 landen verenigd worden. Dat wordt een lastige klus voor het immer verdeelde extreem-rechts. Zo heeft de PVV al aangekondigd af te zien van samenwerking binnen een fractie, mede gezien de virulente antisemitische opvattingen van een aantal andere extreem-rechtse partijen. Op hun beurt sluiten sommige rechtse partijen, zoals de Britse Conservatieve Partij, samenwerking met de PVV uit, omdat ze die te extreem vinden. De invloed van de PVV zal dan ook marginaal zijn, op wat oprispingen vanuit de achterbanken na.

Notoire ruziemakers

Ook aan een samenwerking tussen de Oostenrijkse FPÖ en de Italiaanse Lega Nord kleven haken en ogen. Veel Oostenrijkse nationalisten leggen immers nog steeds een claim op de Noord-Italiaanse provincie Zuid-Tirol. Die behoorde tot 1918 bij Oostenrijk. Het spreekt voor zich dat de Lega Nord daar niets van moet weten. De Hongaarse Jobbik op haar beurt zal weer niet door een deur kunnen met de hardliners van de Groot Roemeense Partij en de Slowaakse Nationale Partij. De laatste twee gingen in de verkiezingscampagne namelijk tekeer tegen de Hongaarse minderheden in beide landen. En de Deense Volkspartij zal zich, hoewel men zelf extreem-rechts is, weer niet snel willen afficheren met allerlei fascistisch gespuis. Ook de kopmannen van extreem-rechts maken een Europese fractievorming niet makkelijk. Sommigen van hen staan immers bekend als notoire ruziemakers. Het is gezien de onderlinge verdeeldheid dus nog maar zeer de vraag of extreem-rechts een stabiele fractie weet te vormen. Dat neemt niet weg dat er toch extreem-rechtse parlementariërs in het Europees parlement zitten, er een riant salaris opstrijken, en er, hoe marginaal dan ook, een spreekbuis hebben. Het is dan ook zaak om te blijven strijden tegen deze handelaren in racisme, antisemitisme, angst, haat en geweld.

Terwijl extreem-rechts kibbelt over samenwerking, is er inmiddels wel een nieuwe uiterst rechtse fractie opgericht. Die heet de “Europese Conservatieven en Reformistengroep”. Het initiatief daartoe werd genomen door de Britse Conservatieve Partij van David Cameron. De partij stapte onlangs uit de Europese Volkspartij, omdat die te pro-Europees zou zijn. De Britse Conservatieve Partij levert 26 parlementariërs aan de nieuwe fractie. De homofobe en ultra-katholieke Poolse partij Recht en Rechtvaardigheid van de tweelingbroers Kaczyński levert er 15. De Nederlandse ChristenUnie heeft zich ook bij deze fractie aangesloten, evenals de Letse Partij voor Vaderland en Vrijheid (LNNK). Vooral de deelname van de LNNK is opmerkelijk. De partij geniet namelijk bekendheid vanwege haar weinig verholen sympathie voor de nazi’s in Tweede Wereldoorlog. De LNNK zag de nazi’s als een dam tegen het Russische leger en verdedigt de Letten die met hen collaboreerden. De keuze voor de LNNK is de Conservatieve Partij op felle kritiek komen te staan, maar vooralsnog wil men van geen wijken weten.

Een van de bronnen voor dit artikel is: “Mixed fortunes but no unity for far-right ”, Graeme Atkinson. Op: Searchlight-website.

Gerrit de Wit