Duizenden protesteren tegen afbraak van de sociale werkvoorziening

Bij het protest vandaag.
Bij het protest vandaag.

Zo’n zesduizend mensen, onder wie velen met een arbeidsbeperking, hebben vandaag actie gevoerd tegen de afbraak van de sociale werkvoorziening en de Wajong. Hoewel ook CNV-leden meededen, voerde de Abvakabo FNV de boventoon tijdens de manifestatie. Opmerkelijk was de hoge opkomst, wat aantoont dat velen boos en verontrust zijn over de dreigende invoering van de Participatiewet.

In 2011 werd vanuit de PvdA, de SP en de Abvakabo FNV een protestactie georganiseerd tegen de voorloper van de Participatiewet, de Wet Werken Naar Vermogen. Daar kwamen toen minder mensen op af dan bij de actie van vandaag. Nu blijken veel meer arbeiders in de sociale werkvoorziening de noodzaak tot protest in te zien. De invoering van de inmiddels beruchte Participatiewet komt dan ook akelig dichtbij. Naar verwachting wordt de wet deze maand aangenomen door de Tweede Kamer. Het kabinet Rutte II wil maar liefst zeventigduizend van de honderdduizend banen in de sociale werkvoorziening schrappen. Alleen mensen met een arbeidsbeperking die echt niet in het reguliere bedrijfsleven kunnen werken, komen nog in aanmerking voor “beschut werk”. Het merendeel van de WSW-ers wordt dus de “vrije” markt opgejaagd. Daarover vertelt staatssecretaris Jetta Klijnsma het sprookje dat er voor die mensen honderdduizend banen bij bedrijven en vijfentwintigduizend banen bij gemeenten gaan komen. Klijnsma bereidt momenteel een wetsvoorstel voor om als stok achter de deur bazen te verplichten om een bepaald quotum van mensen “met afstand tot de arbeidsmarkt” in dienst te nemen en zo de belofte van honderdduizend banen na te komen. Maar in het verleden is al vaker gebleken dat bazen zich niets aantrekken van dat soort quota. Ook deze nieuwe Quotumwet dreigt een papieren tijger te worden.

Vangnet

Autonomen Den Haag met spandoeken.
Autonomen Den Haag met spandoeken.

De politie probeerde deze solidariteitsbetuiging te verhinderen. Maar zelfs met het inschakelen van de vakbondsordedienst kreeg de politie het spandoek niet weg. De Autonomen Den Haag kregen veel positieve reacties van andere demonstranten. Uit het verslag van de Autonomen Den Haag: “Toen wij ons bij het protest wilden aansluiten vond de politie het nodig om iemand tegen de grond te werken en zijn keel dicht te knijpen om zijn vlaggenstok af te pakken. Ook werd er door de politie geduwd en geslagen. Dat weerhield ons er natuurlijk niet van om onze solidariteit te uiten. Ook ging de politie praten met de FNV met de vraag of ze ons niet even wilden wegsturen, en als de FNV dat wilde, dan zouden ze ons wel verwijderen. De FNV wilde niet dat we weg gingen maar ging wel erg ver mee in het verhaaltje van de politie. Of wij niet wouden zorgen voor problemen, en of we ons voortaan konden aanmelden zodat de FNV van te voren weet of er er groepen komen waar de politie moeite mee heeft. Een bizarre vraag omdat de FNV zelf openlijk oproept voor de manifestatie en je toch zou zeggen dat als er mensen van buiten de sector het protest komen steunen ze dit toch zouden moeten toejuichen.”

Arbeiders in de sociale werkvoorziening, WSW-ers, vrezen de toekomst, zeker nu de zorgplicht uit de Participatiewet is gehaald. Tijdens de manifestatie maakten veel sprekers zich daar druk over, maar legden ze niet uit hoe nadelig dat is. Abvakabo-voorzitter Corrie van Brenk deed dat wel: “Dat betekent dat mensen met een arbeidshandicap die nu in een sociale werkplek werken, straks alle risico’s dragen als zij bij een reguliere werkgever gaan werken”. Volgens haar wordt werken bij een reguliere baas “een enorme gok”, omdat “het vangnet sociale werkplaats wordt afgebroken”. Wie na kortere of langere tijd weer wordt ontslagen, kan niet meer terugkeren naar de sociale werkvoorziening en loopt het risico om uiteindelijk in de bijstand te belanden, met alle gevolgen van dien. Zeker in tijden van massawerkloosheid en neo-liberale bezuinigingspolitiek is dat gevaar levensgroot.

De vakbonden hadden Klijnsma helaas de gelegenheid gegeven om haar propagandaverhalen af te komen steken, waarbij ze gelukkig wel volop werd uitgejouwd door de demonstranten. Ze probeerde de onvrede te temperen door te melden dat gemeenten ook na ontslag van arbeidsgehandicapten door reguliere werkgevers verantwoordelijk blijven om hen te begeleiden naar ander werk. Maar welk werk dan? Waar zijn die banen dan? Het lijkt er sterk op dat deze mensen op termijn net als bijstandsgerechtigden rondgepompt gaan worden in de reïntegratie-industrie en ondertussen misschien wel dwangarbeid moeten verrichten.

Inmiddels heeft de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) de cao-onderhandelingen over de sociale werkvoorziening afgebroken. De VNG wenst geen loonsverhogingen meer in de sector, waarmee gemeenten de salarissen van vast personeel met een arbeidshandicap tot het minimumloon dreigen te laten dalen. Volgens de Participatiewet zijn gemeenten verplicht om die vaste werknemers in dienst te houden. Maar de gemeenten klagen er steen en been over dat die arbeiders te veel verdienen. Te verwachten valt dat ze er toe over zullen gaan om sociale werkplaatsen af te bouwen via een sterfhuisconstructie. Met ingang van de Participatiewet vallen nieuwe arbeidsgehandicapten namelijk niet langer meer onder de cao voor de sociale werkplaatsen.

Ook tijdens het protest.
Ook tijdens het protest.

Strafregime

De manifestatie draaide bijna geheel om arbeiders in de sociale werkvoorziening en een klein beetje om mensen met een Wajong-uitkering. Deze jonge arbeidsgehandicapten dreigen te worden herkeurd en daarna in de bijstand te worden gesmeten, zolang ze nog over “arbeidsvermogen” zouden beschikken. Ondanks wat kleine aanpassingen na debatten in de Tweede Kamer is de richting van de Participatiewet voor Wajongers pijnlijk duidelijk. Ook zij worden geacht om zich te gaan verhuren op de reguliere arbeidsmarkt. Samen met zeventigduizend arbeiders die uit de sociale werkvoorziening worden gestoten, mogen ze gaan vechten om banen die half en half zijn beloofd, maar in de verste verte nog niet zijn gecreëerd. Als ordinaire bezuinigingsmaatregel moet de Participatiewet de rijksoverheid zo’n twee miljard gaan opleveren, waarvan het grootste deel bestaat uit besparingen op de Wajong.

Groot actiebord op de manifestatie.
Groot actiebord op de manifestatie.

Over de bijstand werd tijdens de manifestatie alleen gesproken in de vorm van een gevaar waar arbeidsgehandicapten niet aan blootgesteld wensen te worden. Maar er werd niet ingegaan op de redenen waarom mensen dat terecht niet willen. Er werd niets gezegd over de toenemende dwangarbeid, “de tegenprestatie”, “de leerwerktrajecten” of hoe verplicht onbetaald werk ook wordt genoemd. En ook niet over de andere draconische maatregelen die van de bijstand een nog afschrikwekkender strafregime moeten maken. Het is niet alleen onsolidair tegenover bijstandsgerechtigden om daarover te zwijgen, maar ook kortzichtig. Want de kans dat Wajongers en WSW-ers in het bijstandsregime terecht gaan komen, wordt steeds groter. Zeker voor de arbeidsgehandicapten die straks onder de Participatiewet gaan vallen, in plaats van onder de Wajong en de WSW, die dan immers zullen zijn afgeschaft.

Gelooft Klijnsma nu werkelijk haar eigen praatjes of weet ze zelf ook wel dat ze de boel aan het bedonderen is? “Niet één arbeidsgehandicapte gaat elders aangenomen worden”, verzekerde een demonstrant me. Ach, een enkele WSW-er zal best wel elders een baan krijgen, om de zogenaamde goede wil van de bazen te laten zien. Maar dat zal naar verwachting een uitzondering blijven. Bazen staan in het algemeen immers bepaald niet te trappelen om personeel met een arbeidsbeperking in dienst te nemen. Protest tegen het afbraakbeleid rond de sociale werkvoorzieningen en de Wajong blijft dan ook hard nodig.

Jeroen Breekveldt