Uit de oude doos: Zwarte mensen in Europese dierentuinen
Ook worden er – helaas zonder commentaar – beelden vertoond van tv-programma’s als “Groeten uit de rimboe” en “Groeten terug” waarbij de camera’s van SBS6 meekijken over de schouders van Nederlandse en Belgische gezinnen die geconfronteerd worden met het leven in een Afrikaans dorp, of die thuis een Afrikaans gezin op bezoek krijgen. Ruim anderhalf miljoen Nederlanders keken er per aflevering naar en griezelden van de primitieve omstandigheden waaronder de Namibische Himba’s leven. Maar net als bij de vroegere mensentoonstellingen werd er simpelweg een Europese fantasie in scène gezet met maar één doel: de Afrikanen wegzetten als primitieve mensensoort. Alles draait om hun schijnbare tekort aan beschaving, om wat ze niet zijn en hebben. Door de hele opzet van de programma’s is dat nog de enige maatstaf waaraan ze beoordeeld kunnen worden. Voor de opnamen moesten de Himba’s hun horloges, mobieltjes, auto’s, T-shirts, geweren, sigaretten, alcohol en coca cola-flessen verbergen. Ze moesten zich van de regie ook grappig en dom voordoen. Ze mochten geen Engels spreken en aids moest onbenoemd blijven. De Himba wonen relatief afgelegen doordat ze rond 1900 moesten vluchten voor de Duitse kolonisatoren die toen tussen de 25 en 100 duizend Herero’s vermoordden. Ook die politieke context werd aan de witte kijker onthouden. Dat Himba’s bereid zijn om voor toeristen en de westerse kijkers zo’n beperkte versie van zichzelf te spelen, komt omdat het hen wat geld oplevert, hoewel de omroep veel beloften niet zou zijn nagekomen.
Eric Krebbers in Zwarte mensen in Europese dierentuinen (Gebladerte Archief)
Zwart of Afrikaan ? U bent niet consequent. In de titel heb je het over ” zwarte mensen ” verder in de tekst over Afrikanen. De omschrijving ” zwarte mensen ” voortaan maar niet meer gebruiken vind ik. Zwarte mensen zwart rijden zwart werken zwarte piet enz. Voortaan gewoon maar over ” mensen ” schrijven. Als wit of blank omschreven worden vind ik ook niet meer acceptabel. Dit is niet de ” linkse kerk ” aan het woord ook niet beleren of Roomser dan de Paus.
Ook niet overdreven politiek correct willen zijn of trollen. Het viel me gewoon op. Groeten en bedankt voor uw interessante bijdrage.
Je hebt gelijk dat het woord “zwart” misschien niet altijd het beste is. Iets met “Afrikaanse afkomst” is dan wellicht in veel gevallen beter. Ik zou zeggen: laten we het aan de betreffende mensen zelf over laten in welke bewoordingen ze erover willen praten
Maar tegelijk hebben we wel woorden nodig om aan te geven wat iemands positie is in ‘onze’ racistische maatschappij. Het is nodig om aan te kunnen geven dat bepaalde mensen “wit” zijn, om duidelijk te houden dat die grote voordelen genieten in verhouding tot “zwarte” mensen. We moeten natuurlijk niet gaan doen of die “kleuren” er niet toe doen, want dat doen ze wel. Ze bepalen voor een groot deel je kansen en positie in de samenleving.