Ook krachtige toespraken tegen seksisme tijdens aftrap van strijd tegen Zwarte Piet in 2015

Afgelopen zaterdag werd in Amsterdam het startsein gegeven voor de campagne tegen Zwarte Piet in 2015. In een volle zaal kwamen diverse sprekers, onder wie Kno’Ledge Cesare, Gloria Wekker, Zihni Özdil, Danitzah Jacobs en Omar Ba, aan het woord. De bijeenkomst was georganiseerd door de actiegroep Kick-Out Zwarte Piet (KOZP), een initiatief van Zwarte Piet Is Racisme en Zwarte Piet Niet.

De presentatie van de kick-off was in handen van Kunta Rincho, lid van Zwarte Piet Niet. In zijn inleiding vertelde hij over zijn strijdervaringen tegen de racistische karikatuur. Cesare hield de eerste toespraak. “Wij willen dat het welzijn van onze kinderen serieus wordt genomen”, zei hij. “Heb jij ooit aan een kleine jongen van zes jaar moeten uitleggen waarom hij op school Zwarte Piet wordt genoemd en waarom zijn huidskleur het middelpunt van pesterijen is, in zijn geboorteland? Racisme is wat velen van ons dagelijks meemaken. En we zijn het meer dan zat.” Volgens Cesare, een van de kartrekkers van de strijd tegen Zwarte Piet, is het de burgerplicht van alle Nederlanders om op te komen tegen racisme. Hij liet weten dat de gesprekken over Zwarte Piet die hij met onder meer minister Lodewijk Asscher en de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan heeft gevoerd, niets hebben opgeleverd. Van dat soort bewindslieden moeten we het dus niet hebben, wat eerder ook al is gebleken. Hun lakse en zelfgenoegzame houding toont de noodzaak aan van nieuwe acties tegen de racistische karikatuur, waarmee de druk op dit soort verantwoordelijke beleidsmakers en op alle Zwarte Piet-fans kan worden verhoogd.

Cesare kondigde verder aan bezwaar te gaan maken tegen de beslissing van de korpschef van de politie Midden-Nederland, die hem onlangs heeft verboden om nog langer als beveiliger te werken. De toestemming daarvoor heeft de politie ingetrokken, omdat Cesare tijdens zijn arrestatie in Gouda een politie-agent zou hebben mishandeld. Daarmee wordt de wereld op zijn kop gezet: het zijn juist politie-agenten geweest die Cesare bijzonder gewelddadig hebben aangepakt, zoals ook zonneklaar blijkt uit de beelden die van zijn arrestatie zijn gemaakt. In 2011 werd Cesare ook al eens hardhandig gearresteerd vanwege zijn protest tegen Zwarte Piet. Samen met onder meer Quinsy Gario liet hij toen tijdens de Sinterklaasintocht in Dordrecht een t-shirt zien met het opschrift “Zwarte Piet is racisme”. Dat vormde voor de politie aanleiding om Gario met groot machtsvertoon tegen de grond te werken en aan te houden. Samen met Cesare diende Gario tegen dat politie-optreden een klacht in bij de Nationale Ombudsman, die de klacht in 2014 gegrond verklaarde. De arrestatie was volgens de Ombudsman een schending van de mensenrechten. Maar de politie wenst daaruit blijkbaar geen lering te trekken en gaat door met het criminaliseren van activisten tegen Zwarte Piet. Terwijl Cesares recht op vrije meningsuiting en op demonstreren wordt geschonden en hij wordt geconfronteerd met bruut staatsgeweld, tovert de politie hem doodleuk om van slachtoffer tot dader. En men bedreigt hem in zijn bestaanszekerheid door hem zijn baan af te pakken. Maar Cesare laat het er niet bij zitten en toont zich bijzonder vastberaden en strijdvaardig.

Intersectioneel denken

Jacobs en Wekker betoogden dat ook de strijd tegen seksisme integraal deel moet uitmaken van de opkomende beweging tegen Zwarte Piet en institutioneel racisme. Het is voor de voortgang van de strijd van groot belang om binnen die beweging alert te zijn op hiërarchische structuren, machogedrag en egotripperij. Wekker riep op tot een bondgenootschap tussen de beweging tegen Zwarte Piet en andere bewegingen die zich tegen racisme en uitsluiting inzetten. Ze benadrukte het belang van intersectioneel denken in activistische kringen. Er zijn immers niet alleen machtsverschillen en -tegenstellingen op het gebied van “ras” en etniciteit, maar ook op het gebied van klasse, sekse en seksuele voorkeur. Na een praatje van Ba, die uit België was overgekomen, kwam Özdil aan de beurt. “In Nederland zijn er twee dingen heilig: Zwarte Piet en het N-woord”, zei hij. “Nederland is een door en door racistisch land.” Omdat veel Nederlanders de gruwelijke koloniale geschiedenis van hun land nog steeds ontkennen, blijft de strijd tegen Zwarte Piet, een hardnekkig overblijfsel uit dat verleden, bittere noodzaak.

“Hoe geven we vorm en inhoud aan acties in 2015 bij de intochten en andere festiviteiten, zowel landelijk als lokaal?”. Dat was het centrale thema dat na de toespraken aan het publiek werd voorgelegd. Deze wel erg algemene vraag, die vanuit de organisatoren van de bijeenkomst niet nader werd ingevuld, moest in een te kort tijdsbestek worden behandeld. Dat maakte het in feite vrijwel onmogelijk om een goede indruk te krijgen van de wensen en verlangens van de activisten tegen Zwarte Piet die in de zaal zaten. Bovendien blijken de ideeën over wat binnen de strijd tegen Zwarte Piet prioriteit zou moeten krijgen, zo uiteen te lopen dat het zinvoller lijkt om de diverse deelgebieden daarvan te splitsen en te bespreken in aparte groepen. De een wil namelijk de voorrang geven aan juridische actie, zoals Perez Jong Loy, die vertelde dat hij een nieuwe rechtszaak aan het voorbereiden is tegen comité’s die nog steeds Sinterklaasintochten met Zwarte Pieten wensen te organiseren. De ander pleit ervoor om bij de politie massaal aangifte tegen Zwarte Piet te doen. Weer een ander legt de nadruk bij acties op straat en tegen bedrijven die collaboreren met het Zwarte Piet-racisme. En nog een ander wenst Zwarte Piet vooral in het onderwijs te bestrijden. Al deze zaken en al deze visies verdienen het om aandacht te krijgen. Maar de vraag is wel wie wat en op welke wijze gaat ondernemen en wat daarbij de prioriteit zou moeten zijn. Het debat daarover vereist een breed congres met allerlei workshops waarin de diverse deelthema’s nader onder de loep kunnen worden genomen en daarover plannen kunnen worden gemaakt. KOZP heeft inmiddels bekend gemaakt dat er op 19 maart een vervolgbijeenkomst wordt georganiseerd.

Dirty little secret

Onder het publiek bevond zich ook Roger Ross Williams, een gelouterde documentairemaker uit de VS. Hij is bezig met een documentaire over Zwarte Piet, “the dirty little secret” van Nederland, zoals hij de racistische karikatuur noemt. De film zal naar verwachting eind 2015 op CNN te zien zijn. Tijdens het internationaal documentairefestival IDFA, dat in november 2014 in Amsterdam plaatsvond, raakten Williams en zijn Amerikaanse collega’s niet uitgepraat over Zwarte Piet. “Het hoofd van CNN’s filmafdeling zei bij een drankje: ‘Hier moet je echt een documentaire over maken. Dit moet de wereld weten.’ En dat vind ik ook”, aldus Williams, die verwacht dat Nederland het nodige gaat merken van zijn film. “Als de wereld deze Zwarte Piet-praktijken ziet, kan dat grote gevolgen hebben voor het toerisme en dus ook voor de economie. En vooral voor de manier waarop naar jullie land gekeken wordt door mensen uit andere landen. Dat beeld van een uiterst progressief land zal moeten worden bijgesteld.”

Harry Westerink