Illegale arbeiders extra in trek door crisis, aldus Arbeidsinspectie

Uit het onlangs verschenen jaarverslag van de Arbeidsinspectie blijkt dat in 2009 bij “controles” op de werkvloer meer illegale arbeiders zijn "aangetroffen" dan in 2008. Het ging om zo'n 2.500 arbeiders, waarvan een derde afkomstig was uit Bulgarije en Roemenië. Deze Oost-Europeanen zonder werkvergunning blijken nogal eens te worden uitgebuit door bazen die te kampen hebben met de economische crisis en daarom de loonkosten willen drukken.

“Zacht waar het kan, maar hard waar het moet”, volgens dat principe zegt de Arbeidsinspectie te werken. Hard is men zeker tegen illegale arbeiders. 

In de beeldvorming beroept de Arbeidsinspectie zich erop de uitbuiting van die arbeiders te bestrijden. Maar in werkelijkheid is het niet zozeer de uitbuiting die wordt aangepakt, maar veel meer de slachtoffers ervan. De illegale arbeiders worden bij razzia's op de werkvloer opgepakt, terwijl ze niets anders hebben gedaan dan vuil, zwaar en onderbetaald werk verrichten waar weinig anderen zin in hebben. Zo leveren ze een voor de bazen goedkope bijdrage aan de economie, maar worden ze behandeld als paria’s.

Bij 17 procent van hun ongeveer 10 duizend “controles” ontdekten de arbeidsinspecteurs illegale arbeiders, tegen 16 procent in 2008. Na een daling van het aantal “illegale tewerkstellingen” in 2007 en 2008, zouden de cijfers in 2009 dus weer zijn gestegen. In de bouw zou illegale arbeid sterk zijn toegenomen. In de horeca en de detailhandel licht. Volgens een woordvoerster van de inspectie kan dat te maken hebben met de economische crisis. De bazen zouden zo de loonkosten willen drukken. Ze kozen daarbij opvallend vaak voor Bulgaren en Roemenen. Die hebben als EU-burgers verblijfsrecht, maar moeten wel een vergunning hebben om te mogen werken.

De inspecteurs ontdekten verder dat nogal wat bazen buitenlandse studenten en stagiaires zonder werkvergunning in dienst hebben. Ook komt het volgens de inspecteurs voor dat managers van buitenlandse ondernemingen naar Nederland komen met het officiële doel om een bedrijf op te richten, maar daarna illegaal werk zijn gaan doen in een heel andere sector. De inspecteurs deelden in 2009 voor ruim 26,5 miljoen euro aan boetes uit in verband met illegale arbeid.

De Arbeidsinspectie neemt deel aan interventieteams die op illegale arbeiders jagen. In die teams werkt men samen met de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst, de Belastingdienst, de UWV, gemeenten, de Sociale Verzekeringsbank, en de politie. In 2009 is een interventieteam Uitzendbureau gestart in Noord-Brabant en Limburg. In Noord-Nederland, Utrecht/Flevoland en Zeeland/West-Brabant zijn teams in de schoonmaak opgezet. Verder was in Zuidwest-Utrecht een horeca-interventieteam actief, in Haarlem een gecombineerd horeca/detailhandel team, en in Overijssel een interventieteam Detailhandel. Het al lang bestaande Westland Interventieteam was ook in 2009 weer actief in de glastuinbouw.

GroenLinks-Kamerlid Ineke van Gent vindt de cijfers uit het jaarverslag “niet fraai”. Ze vindt dat de uitbuiting moet worden aangepakt, maar zwijgt erover dat de inspectie vooral de slachtoffers van die uitbuiting aanpakt. Haar CDA-collega Eddy van Hijum waarschuwt voor “oneerlijke concurrentie” door de inzet van illegale arbeiders. Volgens de CDA-er zijn dus niet de illegale arbeiders het slachtoffer, maar de bazen die geen illegalen inzetten. Maar ook die bazen buiten hun arbeiders uit. Het probleem is niet de “oneerlijke concurrentie”, maar het oneerlijke economische systeem, het kapitalisme, dat alle mensen maakt tot arbeiders, gespannen voor het karretje van de winst. Waarbij de illegale arbeiders nog net wat meer worden uitgezogen dan de legale.

Harry Westerink