De internationale bondgenoten van Wilders
Na zijn vertrek uit de VVD in 2004 maakt Wilders internationaal naam als islamcriticus en bezoekt hij allerhande ultra-rechtse bijeenkomsten in de VS en Israël. Zo is hij begin 2005 in Washington te gast bij het ontbijt dat de Republikeinse strateeg Grover Norquist elke woensdag houdt voor conservatieve activisten uit het hele land. Het is een bont gezelschap. Zo zijn er christenfundamentalisten die op bijbelse grondslag strijden tegen abortus en homorechten, libertariërs die de overheidsbemoeienis met wapens en ander bezit zo klein mogelijk willen houden, en zogenoemde haviken, bijna allemaal “neocons”, die een sterke krijgsmacht nastreven, gecombineerd met compromisloze steun aan Israël.
Een van de mensen met wie hij in 2005 op eigen verzoek een gesprek heeft, is Daniel Pipes, directeur van de conservatieve denktank Middle East Forum. Pipes is tegen een Palestijnse staat en voor een militaire aanval op Iran wegens haar vermeende kernwapenprogramma. Binnenlands is hij vooral bekend door zijn actie Campus Watch: hij roept studenten op om professoren te rapporteren die het voor moslims zouden opnemen. Maar al tijdens die eerste ontmoeting in 2005 blijkt dat Wilders zelfs in de ogen van de redneck Pipes te radicaal is. “Wilders ziet ‘de’ islam als het probleem”, zegt Pipes. “Ik zie een vorm van de islam als het probleem”.
Boegbeelden
De uiterst rechtse stroming waarin Wilders na 2005 belandt, kent meer prominente gezichten. Zo is er de theoloog Robert Spencer uit New Hampshire, die het blog Jihad Watch maakt. Spencer zegt niet dat de islam als geheel verdorven is. Wel wantrouwt hij gematigde moslims, “omdat de radicalen een sterkere theoretische, theologische en juridische grondslag voor hun opvattingen hebben dan de gematigden”. Spencer bezoekt in 2007 een Counter Jihad-conferentie in Brussel. Ook de Nederlandse arabist Hans Jansen is daar aanwezig. Jansen treedt momenteel op als “deskundige” in het proces tegen Wilders. Filip Dewinter van het Vlaams Belang is ook aanwezig op het congres en zijn partij neemt een belangrijk deel van de logistiek en de beveiliging op zich.
Wilders’ meest fervente aanhanger in de VS is de blogger Pamela Geller. De conservatieve Geller was eerder uitgever van weekblad The New York Observer en verklaart op haar blog dat voor haar “alles veranderde op 9/11”. Sindsdien gaat ze tekeer tegen de islam en ontpopt ze zich als een vurig pleitbezorger van Israël en Wilders. Via een link op haar website roept zij haar lezers op om Wilders’ verkiezingscampagne financieel te steunen. Kenmerkend voor haar positie op de rechterflank is dat ze voortdurend conflicten uitvecht met Pipes, die zij stelselmatig aanvalt vanwege zijn “gematigdheid”. Wilders onderhoudt naar eigen zeggen ook contact met de ultra-conservatief Sue Myrick. Zij zit namens de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden. Myrick is fel tegen abortus, het homohuwelijk en immigratie, en voorstander van de doodstraf en privé-wapenbezit. Na verschijning van zijn anti-islamfilm Fitna in 2008 groeit Wilders’ bekendheid in de VS. In september dat jaar spreekt hij op een bijeenkomst van het Hudson Institute, een conservatieve denktank in New York. Daar vertelt hij dat “de islamisering van Europa” zich mogelijk “in de laatste fase” bevindt, en dat “alleen Amerika” de wereld voor dit kwaad kan beschermen. Een spin in het Amerikaanse web is de Californische neocon David Horowitz. Deze kapitaalkrachtige conservatief is een van de vurigste bestrijders van progressieve politici in de VS. Elk jaar brengt hij de invloedrijkste conservatieve denkers uit de VS bijeen in het David Horowitz Center. In 2009 treedt Wilders daar ook op.
Israël
Bij de Brusselse Counter Jihad-conferentie treedt ook de Israëlische extreem-rechtse parlementariër Aryeh Eldad op. Die is al enkele jaren met Wilders bevriend. De kolonistenleider is voorman van de partij Nationale Unie, die tegen een Palestijnse staat is en voor de verwijdering van Palestijnen uit Israël. Ook Wilders steunt die wens tot etnische zuivering: “Een migratie van Palestijnen naar de Arabische landen is logisch en wenselijk”. Eldad veroorzaakt in 2008 de nodige opschudding door te verklaren dat iemand die een deel van het “Land van Israël” opgeeft de doodstraf verdient. Daarmee doelde hij op de toenmalige Israëlische premier Ehud Olmert, die met de Palestijnen over een compromis onderhandelde.
Volgens Eldad is Wilders in Israël op zoek naar “morele steun”, niet naar geld. “Hij haalt hier tijdens zijn bezoeken veel van zijn ideeën en inspiratie”. Wilders onderhoudt ook goede contacten met andere voorlieden uit de extreem-rechtse kolonistenbeweging. Zo ook met Avigdor Lieberman. Dat is een kolonist, leider van de extreem-rechtse partij Israël Ons Huis en minister van Buitenlandse Zaken. Lieberman stelde eerder voor om een atoombom op de Gazastrook te gooien en alle Palestijnen met een Israëlisch paspoort het land uit te trappen. Wilders vindt deze extremist fantastisch: “Lieberman is een intelligente, sterke en slimme politicus”. Tijdens Liebermans’ bezoek aan Nederland eind 2009 staat een etentje met Wilders gepland, maar die zegt dat uiteindelijk wegens ziekte af. Tussen Eldad en Lieberman klikt het overigens niet. Volgens Eldad is Lieberman te gematigd.
Eind 2008 wordt er in Jeruzalem een vervolgconferentie georganiseerd, genaamd Facing Jihad, en daar komen Wilders’ Amerikaanse en Israëlische contacten publiekelijk tesamen. Eldad heeft de conferentie georganiseerd, Spencer praat de bijeenkomst aan elkaar en Geller zet alles direct op haar weblog. Sprekers zijn Wilders, Eldad en Pipes. Wilders verwoordt precies wat zijn Israëlische en Amerikaanse aanhangers met elkaar verbindt: “Wij allen dragen Jeruzalem in ons bloed, in onze genen. De aanvallen van moslimterroristen op Israël zijn een aanval op de hele westerse wereld”. Het is de bedoeling dat Eldad en Wilders tijdens de conferentie de oprichting van een “Alliantie van Europese Patriotten” presenteren. Daarbij moet het gaan om een coalitie van gelijkgezinden uit heel Europa die “de ruggengraat vormen voor alle organisaties en politieke partijen tegen de jihad en de islamisering”, aldus Wilders. Maar de alliantie komt niet van de grond. “Te vaak kwamen we in contact met personen die ook een anti-joodse agenda hebben, zoals Filip Dewinter. Dat was voor Geert onbespreekbaar”, aldus Eldad.
Tegen homo’s en abortus
Als Wilders in het voorjaar van 2009 officieel voor de rechter wordt gedaagd wegens haatzaaien, gaat zijn Amerikaanse doorbraak een nieuwe fase in. Alle televisiestations willen hem in de uitzending hebben. Wilders vraagt financiële steun voor zijn juridische verweer tegen “de Nederlandse censoren”. Oproepen tot steun komen onder meer van christenfundamentalisten die zich fel weren tegen homoseksualiteit en abortus. Onder meer van het Oak Initiative in South Carolina, met zijn bestuurslid dominee Lou Sheldon die bekend staat om zijn strijd tegen “de homoseksuele agenda”. Ook Pipes helpt mee. Zijn Middle Eastern Forum zamelt geld in “voor mensen die de radicale islam aan de orde stellen en daardoor in de problemen komen”. Pipes zet zijn meningsverschillen met Wilders daarom opzij, zegt hij, en het Forum weet “een bedrag van zes cijfers” op te halen voor Wilders’ verdediging. Horowitz helpt Wilders als die in het voorjaar van 2009 in Washington is om Fitna in de Senaat te vertonen. De opkomst valt tegen: slechts enkele Congresleden komen kijken.
Wilders komt ook in contact met andere christenfundamentalisten die opvattingen huldigen die haaks staan op zijn Nederlandse politieke ‘principes’. Op een fondswervingsbijeenkomst in 2009 in Florida vertelt de fundamentalistische actiegroep Christian Action Network (CAN) aan Wilders dat ze een documentaire over hem en zijn strijd tegen de jihad maken. Volgens directeur Martin Mawyer was daarover eerder dat jaar ook al direct contact met Wilders geweest. Mawyer is op bijbelse gronden tegen homoseksualiteit. Hij noemt homo’s “perverselingen” die “smerige seksziekten verspreiden” en “onschuldige kinderen misbruiken”. Mawyers’ actiegroep filmt Wilders’ toespraak in Florida, en vermengt die daarna met beelden van Fitna en andere illustraties van moslimterreur. Begin 2010 stuurt CAN een kopie van de documentaire Islam Rising aan de PVV met de vraag of Wilders naar de première op 1 mei in Los Angeles wil komen. Daar heeft Wilders wel oren naar, en de vliegtickets voor hem en zijn gevolg worden alvast geregeld. Maar als dagblad De Pers daarna bericht over de homofobe opvattingen van CAN, trekt Wilders zich meteen terug. Desondanks blijft Mawyer optimistisch: “Ik geloof niet dat hij niets meer met mij te maken wil hebben. Ik denk dat er in de toekomst nog wel mogelijkheden voor samenwerking zijn”.
Europa
Wilders werkt in zijn strijd tegen de islam ook samen met politieke partijen uit Europese landen als Denemarken, Engeland, Italië en België. Zo bezoekt Wilders in juni 2008 de Deense Volkspartij. Die extreem-rechtse partij kent net als de PVV ogenschijnlijk sociale opvattingen, keert zich fel tegen migranten en geeft vanuit de oppositie gedoogsteun aan de rechts-liberale Deense regering. In ruil daarvoor heeft die regering het asiel- en immigratiebeleid flink aangescherpt, waardoor Denemarken tegenwoordig als strengste Europese land te boek staat. Partijleidster Pia Kjaersgaard is meerdere keren beschuldigd van racisme, bijvoorbeeld toen ze moslims omschreef als mensen die “liegen, bedriegen en bedonderen”. In 2002 kreeg ze een boete van drieduizend Deense kronen voor het bedreigen van een vrouw met pepperspray. Tijdens Wilders' bezoek aan Kopenhagen luncht hij met Kjaersgaard. “Het klikte heel goed tussen ons”, zegt Wilders. Hij spreekt voorts in het parlementsgebouw in Kopenhagen. Onder de 150 aanwezigen zijn veel leden van de Deense Volkspartij, waaronder Kjaersgaard zelf. De eerste vragensteller is van de Zweedse Democraten, een neo-nazipartij die in sommige Zweedse steden in de gemeenteraad zit.
In december 2008 wil Wilders zijn film Fitna vertonen in het Europees Parlement in Straatsburg. Wilders is daartoe uitgenodigd door de Britse Europarlementariër Gerard Batten van de anti-Europese UK Independence Party (UKIP). Maar tot woede van Wilders steken de gezamenlijke fractievoorzitters daar een stokje voor. David Cameron, leider van de rechtse Britse Conservatieve Partij, noemde leden van de UKIP ooit “fruitcakes, loonies and closet racists”, oftewel: heimelijke racisten. Begin 2009 nodigt de UKIP Wilders uit voor een toespraak in het Engelse Hogerhuis. Ditmaal weigert de Engelse regering Wilders toegang tot het land, omdat hij “extremisme, haat en gewelddadige boodschappen verspreidt”. Maar na een rechterlijke uitspraak mag Wilders het land toch weer in. In maart 2009 vertoont hij in samenwerking met UKIP Fitna in het Engelse parlementsgebouw. Buiten het gebouw betuigen ruim honderd aanhangers van de extreem-rechtse beweging English Defence League (EDL) hun solidariteit met Wilders. De EDL doet zich voor als een vreedzame groep die zich inzet tegen moslimfundamentalisme. Maar in werkelijkheid betreft het een groep racistische geweldplegers, waaronder hooligans en leden van de extreem-rechtse British National Party (BNP). Bij eerdere protesten van de EDL zijn telkenmale Aziatische Britten aangevallen en Brits-Aziatische winkels vernield. De belangrijkste geldschieter van de EDL, Alan Lake, heeft eerder een bijeenkomst van de nazistische Zweedse Democraten toegesproken.
In februari 2009 zou Fitna op uitnodiging van de Lega Nord in het Italiaanse parlement vertoond worden. De leider van de Lega Nord is Umberto Bossi. Hij werd in de jaren 90 bekend omdat hij Noord-Italië wilde verzelfstandigen onder de naam Padania. Bossi houdt er veel controversiële standpunten op na, zoals het bouwen van een muur tussen Italië en Slovenië. Ondanks Bossi’s aanvallen op corrupte politici werd hij zelf ook veroordeeld wegens corruptie. De aanvallen van de Italiaanse politicus zijn niet alleen gericht tegen links en migranten, maar ook tegen homo’s en de EU.
Ambivalent
De houding van Wilders tegenover het Vlaams Belang is zeer ambivalent. Hij houdt openlijk afstand, omdat de partij van Dewinter nog steeds vereenzelvigd wordt met racisme en jodenhaat. Ook Wilders’ partners in de VS en Israël zullen een samenwerking niet allemaal toejuichen. Aan de andere kant verklaart Wilders in december 2008 tegenover de Israëlische krant Ha’aretz “een alliantie” met het Vlaams Belang toch te overwegen, daar er uit die partij nu “andere geluiden” zouden komen. Op zijn beurt laat Dewinter medio 2009 doorschemeren dat hij Wilders wel eens persoonlijk gesproken heeft. Indirecte contacten zijn er volgens Dewinter in ieder geval zeker: “We groeien langzamerhand een beetje naar elkaar toe. Discreet, zonder media er bij, via alle kanalen die voor zoiets nodig zijn”. Aan het Vlaams Belang zal het in ieder geval niet liggen. De partij spreekt regelmatig lovende woorden over Wilders, organiseert begin 2010 een solidariteitsdemonstratie voor hem bij de Nederlandse ambassade in Brussel, en feliciteert hem met zijn verkiezingsoverwinningen.
Een andere medestander van Wilders in Europa is de begin 2009 in Kopenhagen opgerichte denktank International Free Press Society (IFPS). Die denktank ijvert voor een wereldwijde ideologische nieuw-rechtse beweging tegen de islam. De IFPS is opgericht vanuit de Deense Free Press Society, een organisatie met nauwe banden met de Deense Volkspartij. Beiden staan onder leiding van de rechts-conservatieve Deen Lars Hedegaard. Die heeft regelmatig contact met Wilders en vergezelt hem bij optredens in de VS. Hedegaard verklaart eind 2009 in een interview dat “moslims hun eigen kinderen verkrachten”. Daarop verlaat een aantal prominenten van de Deense tak verontwaardigd de organisatie. Ze vinden zijn uitlatingen te extreem. In het bestuur van de IFPS zit verder Paul Belien, een Vlaamse journalist die getrouwd is met Vlaams Belang-parlementariër Alexandra Colen. Belien verdedigt met regelmaat het Vlaams Belang tegen critici. In de adviesraad van de IFPS zitten onder meer de eerder genoemde homohater Mawyer, Spencer, Pipes en de Nederlanders Eshan Jami, Jansen en Wilders. De IFPS organiseert bijeenkomsten waarop Wilders het woord voert, en zamelt geld in om zijn advocatenkosten te dekken. In mei 2009 is ook Dewinter te gast bij de IFPS.
Het internationale netwerk waarin Wilders een prominente rol speelt, kent geen vaste structuur, maar is bijzonder actief in het promoten van elkaars gedachtengoed. Ze interviewen elkaar, kennen elkaar prijzen toe, nodigen elkaar uit voor conferenties, zamelen geld in voor elkaar, en hemelen elkaar op in artikelen die worden geplaatst op wederzijdse weblogs. Wilders schuwt het daarbij niet om in zee te gaan met ultra-conservatieven en extreem-rechtsen die pleiten voor etnische zuiveringen en die zich fel verzetten tegen homo’s en vrouwenrechten. En dat is opmerkelijk voor een politicus die daar de islamitische gemeenschap juist hard op aanvalt. Opportunisme is Wilders dan ook niet vreemd. De invloed van het kapitaalkrachtige netwerk moet niet onderschat worden. Het vormt de voorpost van de internationale strijd tegen links en de islam.
Een van de bronnen van dit artikel is “De buitenlandse vrienden van Geert Wilders”, Tom-Jan Meeus en Guus Valk. In: NRC 15.5.2010.
Gerrit de Wit