Alliantie tussen extreem-rechts en fundamentalistische christenen voert kruistocht tegen islam en gelijke rechten

Hij is de posterboy van alle traditionele orthodoxe katholieken. De Amerikaanse kardinaal Raymond Burke. Op 2 februari had hij in zijn appartement in het Vaticaan een anderhalf uur durende ontmoeting met Matteo Salvini, leider van de Italiaanse extreem-rechtse partij Lega Nord. Eind 2014 richtte hij zijn eigen partij Noi con Salvini (Wij met Salvini) op, een zusterpartij van Lega Nord, maar dan gericht op het zuiden van Italië.

De groeiende populariteit van Salvini sluit nauw aan bij de opkomst van populistische partijen elders in de westerse wereld. Hij lijkt wel het broertje van Le Pen: tegen de EU, tegen de euro, tegen vluchtelingen, tegen het homohuwelijk en tegen gelijke rechten voor LHBTI-ers, en voor gezinspolitiek. “Nee tegen immigratie, nee tegen moskeeën, voor drastische belastingverlaging” is de samenvatting van zijn politieke programma. Daarnaast steunt hij Donald Trump en bewondert hij Vladimir Putin. Dat laatste heeft hij gemeen met Burke, die in de Russische leider “een verdediger van traditionele waarden” ziet. En Burke prees de nieuw gekozen Amerikaanse president zo: “Zijn overwinning is een duidelijk zege voor de pro-life zaak.” Hij meent dat Trump zich omringt met “zeer solide adviseurs”.

Raymond Burke en Steve Bannon Interessante aanvulling vandaag in The New York Times: in april 2014 ontmoette Steve Bannon, de man achter Donald Trump, in het Vaticaan kardinaal Burke. Beide mannen spraken over de in beider ogen dreigende islam en de secularisering van de westerse wereld. Volgens een vertrouweling van Burke was het “a meeting of hearts”. Net als Burke ziet Bannon, die zichzelf als rooms-katholiek betiteld, de huidige paus als een verkapte socialist, die de kerk en de wereld op een dwaalspoor brengt. Bannon en Burke beschouwen zich als bondgenoten in de strijd tegen de progressieve priesters en bisschoppen, en steunen elkaar in het versterken van reactionaire en extreem-rechtse organisaties binnen en buiten de kerk. In zijn vorige functie als hoofdredacteur van Breitbart onderhield Bannon vele contacten in de conservatieve kringen in het Vaticaan. Gesteund door de overwinning van Trump afgelopen november uitten de traditionalisten in de katholieke kerk zich steeds openlijker en bekritiseren ze paus Franciscus via social media, maar ook door het plakken van anti-paus posters rond het Vaticaan. Overigens zette de paus Burke vorige week op een zijspoor door een andere prelaat te benoemen tot contactpersoon tussen het Vaticaan en de Orde van Malta (waar Burke patroon van is). Het lijkt er echter op dat vanuit het Witte Huis, naast het leggen van contacten met extreem-rechtse partijen en organisaties in Europa, ook een alliantie wordt gesmeed met de reactionaire kringen binnen de rooms-katholieke kerk.

Overigens hebben de kardinaal en de politicus meer gemeen. Burke is tegen de islam en kritisch over migratie. “Wie zijn precies deze immigranten? Zijn het echt vluchtelingen?”, vroeg hij zich af in een interview met het conservatieve Amerikaanse tijdschrift National Catholic Register. Burke neemt daarmee standpunten in die haaks staan op het beleid van paus Franciscus. De paus waarschuwde tegen de opkomst van populistische partijen, spreekt zich uit tegen de bouw van de muur tussen de Verenigde Staten en Mexico en roept regeringen op om vluchtelingen ruimhartig op te vangen. Daarmee staat Burke wederom op een lijn met de fascist Salvini. Die laat openlijk afschuw horen over de visies van de paus, of het nu gaat over vluchtelingen of over de islam.

Auschwitz

Dat Burke de leider van een extreem-rechtse partij bij hem thuis uitnodigt, is een duidelijk signaal richting enerzijds de fundamentalistische katholieken in Italië (en wereldwijd), die zich achter Lega Nord en haar standpunten moeten scharen, en anderzijds richting de paus, die in de ogen van de traditionalistische katholieken een ketter is. Met zijn ontmoeting met Salvini laat Burke opnieuw zien in welke kringen de traditionele katholieken zich bewegen. Dat is de troebele vijver van de katholieke restauratie, die de veranderingen van het Tweede Vaticaans Concilie afwijst, paus Pius X en zijn anti-modernistische encycliek vereert en waarin men terugverlangt naar een mythisch katholiek verleden, toen de katholieke kerk nog sterk en groot was. Het is de stroming die in Frankrijk ieder jaar massa’s katholieken op de been brengt met haar “manifestatie voor het gezin”; de achterban van het Front National. In deze kringen gruwt men van seksuele diversiteit, feminisme en multiculturaliteit.

In 2010 deed een documentaire over traditionalistische katholieken in Frankrijk veel stof opwaaien. Een undercover journalist onthulde daarin hoe deze gelovigen denken over joden, moslims, democratie en mensenrechten. Traditionele katholieke jongeren dwepen met het fascisme. Op de muren van hun clubhuis staan symbolen van het tijdens de Tweede Wereldoorlog collaborerende Vichy-regime. De Franse democratie moet omver worden geworpen, zeggen jongeren voor de verborgen camera. Ze lezen “The Turner Diaries”, het handboek van neo-nazi’s voor het ontketenen van een “rassenoorlog”. Hervormingsgezinde priesters moeten in elkaar worden geslagen en dat er zo nu en dan een paar moslims vermoord worden, is geen probleem. Een priester roept zelfs op tot een nieuwe kruistocht tegen de islam. Schokkend zijn de beelden van elfjarige jongetjes die zingen: “Wij zijn de fascho’s, onze huwelijksreis voert naar Auschwitz. Joodje, joodje, als je gierig bent, dan sturen we je naar een kamp ten noorden van Berlijn”.

Action française

Een kenner van de traditionalistische katholieke wereld, die zich organiseert in het priesterbroederschap Sint Pius X, zegt in een interview met Trouw: “In de negentiende eeuw vonden rechts Frankrijk en de katholieke kerk elkaar in hun afkeer van de Franse Revolutie. Later opnieuw in hun verzet tegen de Derde Republiek (1870-1940). Zo herkenden veel traditioneel ingestelde katholieken zich in de doelstellingen van de Action française van Charles Maurras die erop uit was de monarchie in ere te herstellen.” Maurras was een antisemiet en sympathiseerde met de Spaanse fascistische dictator Franco en met Philippe Petain, de leider van het Vichy-regime.

Fundamentalistische katholieken en extreem-rechts vonden elkaar in het verleden in de steun die ze verleenden aan de fascistische dictaturen in Frankrijk, Portugal en Spanje, en de generaalsregimes en dictaturen in Latijns-Amerika. Nu vinden ze elkaar in steun voor Marine Le Pen, Victor Orbàn en de identitairen in diverse Europese landen (opmerkelijk is dat deze beweging vooral aanhang heeft in katholieke delen van Europa, zoals Frankrijk, het zuiden van Duitsland en Oostenrijk).

TFP

In Nederland vinden we deze sympathieën terug bij Civitas Christiana, gelieerd aan de Amerikaanse Tradition, Family and Property (TFP). Deze extreem-rechtse katholieke sekte, opgericht door de Braziliaan Plinio Correa de Oliveira, is voor privébezit, is nationalistisch, xenofoob en anti-revolutionair, en streeft naar herstel van de katholieke aristocratie. Ze maakt zich zorgen over het “sociaal verval”: gelijke rechten, multiculturalisme, gendertheorie, feminisme, etc. Op hun website zijn uiteraard veel artikelen te vinden die de visie van Burke steunen. De Poolse afdeling van de TFP, waar TFP vaak haar Europese bijeenkomsten organiseert, bracht in het najaar van 2015 een video uit waarin kardinaal Burke, bisschop Athanasius Schneider en emeritus-aartsbisschop Jan Pawel Lenga zich uitspreken over “de crisis in de katholieke kerk”. Uiteraard is die crisis volgens de prelaten te wijten aan progressieve bisschoppen, vrijmetselaars en feministes die in de kerk zijn geïnfiltreerd, en aan de “neo-heidense ideologie”. Ook de in opspraak geraakte Pius X-bisschop Richard Williamson, die in een interview de Holocaust bagatelliseerde en het bestaan van de gaskamers ontkende, vindt steun in deze kringen.

Klassieke fascistoïde allianties openbaren zich weer. Kerkelijke scheidslijnen verdwijnen daarbij. De vrouwonvriendelijke en van oorsprong antisemitische SGP publiceert een anti-moslim manifest. De protestantse fundamentalisten proberen zo zieltjes te winnen binnen ultra-rechtse populistische kringen. Extreem-rechtse katholieken roepen op tot een nieuwe kruistocht, zien in Donald Trump – samen met Marine Le Pen en Victor Orbàn – hun nieuwe verlossers en keren zich fel tegen gelijke rechten en sociale verworvenheden. Salvini is een bewonderaar van Mussolini. Misschien hangt bij de kardinaal nog een portret van generaal Franco aan de muur.

Rutilio Grande