Erdoğan is een onderdrukker… en dat is geen framing door de Nederlandse media

Een flink deel van de Nederlanders met een Turks paspoort mocht afgelopen week zijn stem uitbrengen over de voorgestelde Turkse grondwetswijziging. Op de website “Wij Blijven Hier” schreef Önder Kaya daar twee artikelen over: “Erdoğan: ‘redder’ van Nederland” en “Lees hier waarom ik ‘ja’ heb gestemd”. Hij is zeker niet de enige kiezer hier die positief is over de Turkse president. Zelfs in kringen van anti-racisten hoor je regelmatig positieve geluiden over hem. Die baren me meer zorgen dan uitingen van Turkse nationalisten.

Volgens Kaya komt het puur door de negatieve framing van de Nederlandse media dat Turkije en de Turkse president regelmatig negatief in het nieuws komen. En dat zou veroorzaken dat niet-Turkse Nederlanders tegen Erdoğan zijn. Hij schetst in zijn stukken een eenzijdig beeld van Nederlanders versus Turken, en hij doet alsof alle Nederlanders met een achtergrond in Turkije unaniem, als één blok, achter Erdoğan staan. Ik moet Kaya helaas teleurstellen. Ik ben zelf het levende bewijs dat dat niet zo is, en ik weet zeker dat ik ook niet de enige ben. En er zijn ook veel niet-Turkse Nederlanders die niet misleid worden door de media, maar die zelf kunnen nadenken, oordelen en conclusies trekken. Maar dat ter zijde.

Nazi-overblijfsel

In zijn artikel naar aanleiding van het weren van de Turkse minister door de Nederlandse regering wringt Kaya zich in allerlei bochten. Hij probeert Erdoğans uitspraak dat Nederland “onlar” (“een nazi-overblijfsel”) zou zijn, een andere interpretatie te geven. De president zou volgens hem slechts op de regering gedoeld hebben. Datzelfde hoorde ik ook de voormannen van DENK zeggen. Maar het is belangrijk om niet alleen te horen wat je wilt horen. Erdoğans publiek begrijpt heel goed wie hij ermee bedoelt. Kort daarna had hij het er namelijk over dat de Europeanen een “coalitie van kruisvaarders” tegen Turkije gevormd hadden. En dat die coalitie met eigen munt terugbetaald zal krijgen. Dat klonk als een regelrechte bedreiging. En die richtte zich niet tegen regeringen, maar tegen alle Europeanen.

Kaya komt uiteindelijk tot de conclusie dat Erdoğan een bestrijder is van extreem-rechts. Hij rept met geen woord over alle repressie, over de beïnvloeding van de rechtsgang en Erdoğans permanente overtreden van de huidige grondwet, onder meer door het maken van propaganda terwijl de president wettelijk gezien neutraal moet blijven. Kaya toont zich enorm loyaal aan zijn leider. Misschien hoopt hij op een uitnodiging door de Turkse ambassade wanneer Erdoğan ooit naar Nederland zou komen, zodat hij dan op de foto kan met zijn geliefde leider. Maar iedereen die niet in de ban van de president is, weet dat Erdoğan allesbehalve een bestrijder van extreem-rechts is.

Bullebak

Hij is eerder een “kabadayı”, letterlijk: bullebak. Die maffiafiguren zorgden ten tijde van het Ottomaanse Rijk voor de “veiligheid” van ‘hun’ wijk. Wanneer het donker werd en de straten leegliepen, schreeuwden ze dat ze de baas waren en dat niemand het tegen hen kon opnemen. Dat laffe haantjesgedrag vertoont hij al sinds hij aan de macht is. Hij heeft nooit het lef getoond om openlijk op tv in debat te gaan met leiders van de oppositie. Het is ook slecht afgelopen met de oppositiepartij HDP die Erdoğan zijn eerste verkiezingsnederlaag in 15 jaar bezorgde, waarna hij alle coalitiepogingen blokkeerde om zo nieuwe verkiezingen af te dwingen.

Het incident met Nederland was een overduidelijke verkiezingsstunt. Erdoğan hoopte daarmee het zo gewenste imago van sterke leider op te kalefateren, en de nationalisten en conservatieven in zijn kamp te trekken. Na de verkiezingen zal hij zoals gebruikelijk snel inbinden. Economisch en politiek gezien is Turkije immers sterk afhankelijk van Europa. Hij is ook best gewend om door de knieën te gaan zodra hij in het nauw komt, zoals we zagen toen Poetin dreigde om de gaskraan dicht te draaien. Natuurlijk probeerde Erdoğan daarna meteen te doen alsof hij nooit zijn excuses had aangeboden. Zo’n nederig gebaar komt zijn imago immers niet ten goede.

Noodtoestand

Het lijkt erop dat we weer in een fase zitten waarin massa’s mensen blindelings hun laffe leiders volgen. De strijd tegen dat fascisme is gelukkig ook nog in volle gang. Ook in Turkije zijn er nog mensen die zich afzijdig houden van die massa’s en die hun gezond verstand hebben behouden. Alleen zij kunnen bij het referendum van aanstaande zondag nog een stokje steken voor de dictatoriale ambities van Erdoğan. Die nam het overigens zelf aan het begin van zijn politieke carrière nog op tegen zijn leermeester Erbakan. Erdoğan keerde zich toen tegen diens leiderschapscultus en pleitte voor een collectief leiderschap. Zoveel jaar later heeft hij zelf al zijn politieke rivalen in de AKP, die hem eventueel zouden kunnen beconcurreren, uitgeschakeld.

Erdoğan presenteert zichzelf als het ultieme voorbeeld van een rechtvaardige leider. Maar met zijn Partij voor Rechtvaardigheid (!) en Ontwikkeling (AKP) durft hij niet de noodtoestand op te heffen. Die wordt steeds verlengd en krijgt een soort van permanent karakter. Maar de noodtoestand zet feitelijk het parlement buiten werking, en duizenden mensen zitten erdoor gevangen of worden vervolgd. Honderden academici en journalisten zijn ontslagen en zitten vast. De complete media zijn aan banden gelegd of in handen van Erdoğan beland.

Als regeringspartij heeft de AKP alle middelen van de overheid tot haar beschikking om propaganda te maken. En daarnaast zet de partij ook nog eens staatsgeweld in om oppositie nog moeilijker, zo niet onmogelijk, te maken. Ook straatgeweld door AKP-hooligans is aan de orde van de dag. Zo’n 95 procent van alle media werken inmiddels voor de AKP en Erdoğan heeft daarnaast de beschikking over de staatstelevisie. Politie en leger staan ook in zijn dienst. Bijna alle leiders van progressieve pro-Koerdische partij HDP zitten vast. De HDP vertegenwoordigt meer dan tien procent van de kiezers, wat neer komt op ongeveer zes miljoen kiezers. Volgens Kaya is dat allemaal framing door de Nederlandse media.

Coup

Waarom wil Erdoğan eigenlijk juist nu die grondwetswijziging doordrukken? Zijn strategie doet denken aan de “Shock doctorine”-theorie van Naomi Klein. Na de couppoging en de daarna uitgeroepen noodtoestand is de bevolking in een verwarrende toestand terecht gekomen, en ziet de AKP kans om in een rap tempo zonder veel verzet alle oppositie monddood te maken. Niet voor niets noemde Erdoğan de coup “een godsgeschenk”.

Afgelopen week is het de sociaal-democratische oppositieleider Kemal Kılıçdaroğlu eindelijk gelukt om in een programma te komen bij de staatstelevisie TRT. Hij uitte zware beschuldigingen aan het adres van Erdoğan. Die hadden betrekking op zijn rol bij de coup en het blokkeren van het proces om de waarheid rond de coup aan het licht te brengen om uiteindelijk de schuldigen op te kunnen pakken. Kılıçdaroğlu had het over een lijst waarop namen zouden staan van parlementsleden van AKP. Het is bekend dat de AKP permanent het werk heeft belemmerd van de parlementaire commissie die onderzoek doet naar wie op het hoogste niveau verantwoordelijk was en wat de rol was van de veiligheidsdiensten en het leger. Volgens Kılıçdaroğlu was Erdoğan vooraf op de hoogte van de coup en heeft hij hem welbewust en gecontroleerd laten gebeuren. Erdoğan zou proberen tegen te houden dat aan het licht komt wie uiteindelijk politiek verantwoordelijk waren. Dat is niet vreemd, want met zijn partij onderhield hij vijftien jaar lang een bondgenootschap met de officiële hoofdverdachte van de coup, Fethullah Gülen en zijn Cemaat (geloofsgenootschap). Erdoğan zei in een toespraak dat Gülen ondankbaar was omdat hij alles waar hij om vroeg van hem had gekregen. Dat alleen al is voldoende om de president voor de rechter te brengen. Samenwerken met een terroristische organisatie is immers een zwaar misdrijf.

Kemalisme

Als “ja” het referendum wint, dan zal de AKP, gesteund door de meerderheid van de bevolking, de laatste resten opdoeken van het kemalistische/seculiere bolwerk, dat in hun ogen zo gehate systeem. De politieke islam kwam destijds in Turkije aan de macht door propaganda te maken voor meer democratie en vrijheid. De macht van het leger zou ingeperkt worden en de grondwet van de junta uit 1980 zou afgeschaft worden. Turkije zou een economische en politieke macht worden in het Midden-Oosten. Maar na vijftien jaar ziet het er niet echt naar uit dat de AKP haar beloften waar zal maken. Doorgaan op de huidige koers brengt niet alleen Erdoğan maar heel het land naar de afgrond. Turkije dreigt te worden meegesleept in een eventuele oorlog tussen twee grootmachten in Syrië. Economisch zit het land in het slop. De werkloosheid neemt toe. De politieke betrekkingen met Europa zijn bekoeld. De relaties met veel andere landen staan continu onder spanning. Maar ook een eventueel “nee” bij het referendum zal niet meteen een remedie vormen voor al deze problemen. En vooral niet als Erdoğan aan de macht blijft. Maar het zal wel een halt toeroepen aan het versnelde proces richting een islamo-fascistisch dictatoriaal regime. Na een “nee” zal de oppositie op adem kunnen komen om de krachten bij elkaar te brengen. Niemand koestert de illusie dat Erdoğan de macht ooit zonder slag of stoot zal afstaan. Daarvoor is een strijd van lange adem nodig. Mocht “nee” de meerderheid halen, dan zal de hoop zeker weer opleven. De hoop op een betere toekomst, zonder Erdoğan.

Bülent Yilmaz