Bond Precaire Woonvormen: “fuck flex!”

Het praatje van de Bond Precaire Woonvormen, gisteren vooraf aan het blok van baanlozen en flexwerkers tijdens de 1 mei-demonstratie van de FNV in Amsterdam.

Beste mensen, wat fijn dat u hier allemaal bent. En dat is nodig ook! De strijd voor bestaanszekerheid kent vele vormen. Wij proberen huurders in tijdelijke, onzekere of te dure woonruimte te organiseren in een collectieve woonstrijd. Het recht om betaalbaar en permanent te kunnen wonen in de stad staat onder zware druk. Daarom sluiten wij ons aan als blok “Huurders voor bestaanszekerheid”.

Maar eerst even over werk. De Bond Precaire Woonvormen is blij dat we hier staan met meerdere organisaties die kwetsbare groepen in onze samenleving organiseren en steunen. Baanlozen, flexwerkers, geillegaliseerden en mensen die van tijdelijke en onzekere banen moeten zien te overleven. Juist zij verdienen alle aandacht op 1 mei. Goed werk moet een inkomen bieden waar je van kunt leven. Maar vijftig procent van de jongeren heeft geen vaste baan. Flexwerkers verdienen gemiddeld vijfendertig procent minder dan collega’s met een vast contract. En het aantal mensen dat kampt met stress en burn-outs onder deze groep is groot. En wat als je geen werk kunt vinden? De vernederende dwangarbeidsregimes waar baanlozen als goedkope arbeiders bij commerciële ondernemingen te werk worden gesteld, bieden geen waardig bestaan.

Precariteit is de brandstof van de neo-liberale economie. Een systeem dat draait op de uitbuiting van een klasse (en een reservoir) van precair werkenden en werkzoekenden. De onzekerheid die gemarginaliseerde groepen treft, is geen bijverschijnsel. Het is het systeem zelf. Het is beleid. Want laten we niet vergeten: dit is geen natuurverschijnsel! De flexibilisering van arbeid is en was een politieke keuze. Het is een grote mislukking gebleken. We moeten concluderen dat de risico’s van de markt eenzijdig worden afgewenteld op de kwetsbaren in onze samenleving. Het heeft geleid tot een groeiende tweedeling en ongelijkheid. Het idee dat je waardig kunt leven van werk, wat voor vorm dan ook, is voor steeds meer groepen voorbij. De solidariteit is uitgehold en vakkundig kapot gemaakt. Accepteren jullie dat? Dit is volstrekt onacceptabel!

Ik wil me nu even richten op het wonen. Goede woonruimte is de basis onder je bestaan, voor je functioneren in je werk, je relatie, sociale leven en geestelijk welzijn. Een woonruimte is de plek waar je je terugtrekt, het leven beschouwt, plannen maakt voor de toekomst en tot rust komt. Naast een bakstenen huis dat bescherming biedt, is het een mentale plek in je bewustzijn.

Maar ook die plek waar je gewoon wilt wonen, wordt door flexibilisering van het huurrecht bedreigd! VVD-minister Stef Blok van Wonen stelde: “De flexibilisering van de arbeidsmarkt vraagt om een flexibele woningmarkt, met name in de huursector”. Nadat het werk al is geflexibiliseerd, moet nu het wonen volgen, aldus Blok. Na baanonzekerheid moet nu woononzekerheid volgen. Alles moet flex! Flexnost voor allen! Zo luidt het dictaat.

Wonen is in die visie geen recht meer, maar een product, een gunst van de markt. Wat betekent dat concreet? Wie uitgesloten wordt van sociale huur door inkomen of wachtlijst, is veroordeeld tot dure markthuur in de vrije sector of tot flexibele huur. Of je betaalt de woekerhuren van vaak meer dan duizend euro of je krijgt tijdelijke huurcontracten met veel minder rechtsbescherming. Hoe bouw je een menswaardig bestaan op van je schamele inkomen als wonen ook onderdeel wordt van dezelfde neo-liberale uitsluitingspolitiek?

De woningnood in Nederland is groot. Dat jij geen betaalbare huurwoning kunt vinden, is een direct gevolg van het beleid. Tijdens de kabinetten Rutte 1 en 2 verdwenen er 262 duizend sociale huurwoningen door grootschalige liberalisatie, sloop en verkoop. De huren stegen met dertig procent, een van de hoogste huurstijgingen in Europa. De verhuurdersheffing belast sociale huur. Elke eerste twee maanden van de huur gaat naar de overheid. De wachtlijsten voor een sociale huurwoning stegen naar gemiddeld acht jaar. En meer dan vijfentwintig procent van de huurders in het zogenaamd gereguleerde segment leeft onder de armoedegrens.

“Je raakt ontworteld en weet niet meer waar je je thuis voelt” De 29-jarige Eline is een flexhuurder. In vijf jaar tijd is ze negen keer verhuisd. Wat vind je daarvan, werd haar gisteren gevraagd. “Totaal kut natuurlijk. Ik heb hier niet vrijwillig voor gekozen, want heb ontzettend vaak tijdelijk, anti-kraak of zelfs in illegale onderhuur op plekken gewoond uit noodzaak. Ik kom niet uit een stabiel gezin, dus kies er niet makkelijk voor om terug bij mijn ouders te gaan wonen. Bij mijn vader wonen is zelfs totaal uitgesloten. Ik ben ook gehecht aan mijn onafhankelijkheid, maar lever vaak een bittere overlevingsstrijd om te komen waar ik wil zijn: een comfortabel, stabiel leven kunnen opbouwen op een zelfde woonplek. Ondanks mijn eigen sores zie ik scherp hoe deze problematiek zich over de hele samenleving heeft uitgebreid. Baan- en woononzekerheid werken tegen elkaar in en versterken elkaar. Als je niet genoeg verdient, kun je geen behoorlijke woning betalen. En andersom: als je niet comfortabel woont, heb je minder kans op een goede baan. Onzeker wonen of elk moment ontruimd kunnen worden levert namelijk ongelooflijk veel stress op! Het kan op de langere duur zelfs voor mentale gezondheidsproblemen en daardoor ook fysieke problemen zorgen. Je raakt ontworteld en weet niet meer waar je je thuis voelt of waar te beginnen om dit wel ergens te voelen. En dat is niet heel verwonderlijk, als je bijvoorbeeld kijkt naar wat je betaalt voor kamers in deze stad, Amsterdam. Zeshonderd euro betalen voor een kamer is hier doodnormaal! Van de zotte. Jongeren hebben vaak geen vast werk en wonen gedwongen weer bij hun ouders. Dat hoor ik in toenemende mate in mijn directe omgeving. En dit is niet alleen de situatie in Amsterdam, maar ook in andere steden in Nederland. We kunnen niet toelaten hoe de positie van mensen op de arbeids- en woningmarkt van binnenuit wordt geërodeerd!”

Er komt steeds minder sociale huur en steeds meer flexhuur. Heb je een kleine portemonnee? Dan mag je steeds zonder sociale rechten verhuizen in een immer krimpende sociale huurwoningenvoorraad. Wonen wordt zo een stoelendans. Als flexnomade van flexwoning naar flexwoning trekken. Dat is de visie van beleidsmakers op het wonen. Maar wonen is geen stoelendans! Dit zijn onze levens, onze wijken en onze steden! Het recht om te bestaan ongeacht inkomen, kleur of positie, en om te leven op een stabiele plek is in het geding! Ja, wonen is een recht, ook als je niet kunt of wilt kopen. Maar ze zeggen toch dat het flexwonen kansen biedt voor hen die uitgesloten worden? Laten we duidelijk zijn: flexibilisering biedt geen oplossing voor de schaarste op woongebied en ook niet op werkgebied. En als het al kansen zou bieden, dan biedt het kansen om af te glijden in permanente bestaansonzekerheid. En dat is wat er hier gebeurt!

Woononzekerheid is beleid. De afbraak van het huurrecht begon bij studenten en het campuscontract in 2006. In 2010 werd rechteloos wonen en het omzeilen van het huurrecht via antikraakbureaus door de overheid geïntroduceerd. Het afpakken van het huurrecht van woningzoekenden als oplossing. Daarnaast werd kraken strafbaar gesteld. In 2013 volgde de uitbreiding van tijdelijk wonen naar vijf, zeven, tien jaar. En vorig jaar werd de huurbescherming grotendeels afgeschaft door de wet doorstroming huurmarkt. Iedere verhuurder kan nu met tijdelijk contracten werken van maximaal twee of vijf jaar. Je woont flex en als je niet genoeg verdient, mag je de stad verlaten. Laat je niet verblinden: flexwonen is geen pragmatisch opstapje naar vaste woonruimte, maar een afstapje. Net als op werkgebied.

Er zijn inmiddels al meer dan tien soorten flexibele huurcontracten. In de regel wordt er geen sociaal plan getroffen om huisuitzetting te voorkomen of om vervangende huisvesting te garanderen. Ook al betaal je als flexhuurder wel elke maand keurig op tijd de huur. Bij al deze deel-, leen-, hotel-, mobiel-, bewaak- doorstroom- of anderszins flexconcepten krijgt de huurder er geen sociale bescherming meer voor terug. Zo hebben flexhuurders helemaal geen recht op vervangende huisvesting en ook niet op een verhuiskostenvergoeding bij het einde van het contract. Het grondidee “wie de huur betaalt, is verzekerd van een dak boven haar hoofd” is passé. Het sociale model is eenzijdig opgeblazen door verhuurders en de politiek.

In de statistieken komen flexhuurdersgroepen nu nog niet of nauwelijks voor. Want huisuitzetting heet opeens ideologisch neutraal “contractbeëindiging”. Je huis uitgezet worden, “dat is een vrijwillige eigen keuze”, zo luidt het dan uit de mond van politici en verhuurders. Dat is onzin! Niemand kiest voor bestaans- en woononzekerheid! Met de Bond Precaire Woonvormen zetten we ons dagelijks in om morele, juridische en politieke support te geven aan huurders door heel Nederland. We proberen huurders van Groningen tot Maastricht en van Amsterdam tot Arnhem te organiseren. Wij laten huurders niet langer onzichtbaar maken.

We staan nu voor een belangrijke keuze. De overheid en de verhuurders hebben sociale rechten van huurders afgepakt. Gaan we mee in het poldermodel van pappen en nathouden? Of gaan we de confrontatie aan met dit systeem dat mensen op woon- en werkgebied tot bestaansonzekerheid veroordeelt? De Bond Precaire Woonvormen start binnenkort de #Fuckflex-campagne. Wij eisen nu bestaanszekerheid voor allen! Het idee is simpel: word je uitgebuit op woon- of werkgebied? Schrijf het dan op, spreek je uit, organiseer je samen met anderen. Gebruik de hastag #Fuckflex op sociale media om de problemen met flex zichtbaar te maken.

Want wij laten geen huurders meer onzichtbaar maken. Wij gaan huisuitzettingen blokkeren. En wij eisen woon- en bestaanszekerheid voor iedere huurder! Niet straks, maar nu! Via lokale solidariteitsnetwerken blijven we huurders zelf organiseren om van onderop te strijden voor permanente woonruimte in een eerlijke en open stad voor iedereen. Die oplossing komt niet van de politiek, maar begint hier. Want laten we wel zijn: als zij, al die mensen die de stad maken, er niet meer kunnen wonen, dan is het tijd voor een ander model. Een ander systeem. Wij eisen bestaanszekerheid en recht op stad voor iedereen. We hopen daarbij te rekenen op jullie steun. Want één ding is zeker: samen kunnen en gaan we die strijd winnen! Fuck flex!”

Bond Precaire Woonvormen