Met kleine stapjes solidariteit opbouwen aan de onderkant van samenleving

Collectiviteit en solidariteit zijn onmisbaar aan de onderkant van de samenleving. Als we ons willen verweren tegen de aanvallen van machthebbers op onze levens, dan zullen we dat samen moeten doen en elkaar moeten ondersteunen. Doorbraak organiseerde onlangs een bijeenkomst in de Vrijplaats Leiden om op kleine schaal te bouwen aan wederzijdse steun.

Veel mensen schamen zich voor hun armoede en voor problemen op hun werk of in hun persoonlijke leven. Velen van ons hebben een precair leven, dat wil zeggen dat we onzeker zijn over ons werk, inkomen, huisvesting of gezondheid. Door het dominante neo-liberale vertoog krijgen we aangepraat dat die onzekerheid onze eigen schuld is. Dat is een tactiek van machthebbers om collectiviteit in de kiem te smoren. Maar door onze ervaringen met elkaar te delen kunnen we daar tegenin gaan, en komen we erachter dat veel anderen er op een vergelijkbare manier tegenaan lopen dat ook zij precair worden gemaakt door bazen en andere machthebbers.

Bijna 25 jaar geleden organiseerden activisten een soortgelijke bijeenkomst in het toenmalige Leidse informatiecentrum De Invalshoek. Enkele huidige leden van Doorbraak waren daar destijds nauw bij betrokken. Oplossingen die toen naar voren werden gebracht, waren onder meer gesubsidieerd werk, een onderling steunfonds en een soort smoezenbank met tips om de Sociale Dienst een rad voor ogen te draaien. Met bijvoorbeeld een flink pakket nepsollicitatiebrieven die je kon kopiëren, met informatie over reïntegratiecoaches, enzovoorts. Meer over die bijeenkomst en de discussies daaromheen lees je in het verslag “Linkse politiek en uitkeringen”.

De Vrijplaats

De Leidse afdeling van Doorbraak heeft een kantoor in de Vrijplaats, een pand waarin diverse organisaties actief zijn. Iedereen in de Vrijplaats werkt als vrijwilliger, niemand krijgt betaald. En een flink deel van die vrijwilligers zit aan de onderkant van de samenleving: we zitten in de bijstand of hebben een andere uitkering, we doen flexwerk of zijn student, we hebben tijdelijke huurcontracten, we zijn mantelzorgers.

De problemen die we daarbij tegenkomen, delen we niet vaak met elkaar. Als Doorbraak in Leiden hebben we daarom het initiatief genomen om dat wél eens te doen. Om zo een open sfeer te creëren waarin we persoonlijke problemen rond werk, huur, uitkering en zorg kunnen delen met elkaar. Door erover te praten voelen we ons veiliger in de Vrijplaats en zien we dat problemen niet individueel zijn. Zo kunnen we elkaar sneller vinden bij problemen, en kunnen we ons op de kleine schaal van de Vrijplaats beter verweren tegen aanvallen op onze bestaanszekerheid.

Bijeenkomst

We organiseerden daarom een besloten bijeenkomst voor alle vrijwilligers van de Vrijplaats. Daarin bespraken we welke problemen mensen in hun dagelijks leven tegenkomen. We wisselden tips en trucs uit om daar mee om te gaan. En we dachten na over oplossingen die vanuit de Vrijplaats zouden zijn op te zetten. En natuurlijk was het ook gezellig, en af en toe strijdbaar, onder andere door een optreden van de befaamde Band Zonder Dwang (BZD).

Voorafgaand aan de bijeenkomst hebben we de ongeveer honderd Vrijplaats-vrijwilligers per mail uitgenodigd, en vervolgens het grootste deel van hen ook nog eens telefonisch of mondeling benaderd. Zo wilden we zoveel mogelijk mensen bij elkaar krijgen.

Tijdens de bijeenkomst bleken nogal wat mensen zich te schamen voor hun situatie, voor het hebben van een uitkering bijvoorbeeld. En het is superbelangrijk om in de Vrijplaats een sfeer te creëren waarin het stigma dat daar op rust, wordt doorbroken. We hopen dat de bijeenkomst een bijdrage heeft geleverd aan een positieve sfeer van onderop in de Vrijplaats, een sfeer waarbij mensen elkaar beter kunnen vinden als ze ergens mee worden geconfronteerd. Alles bij elkaar een klein stapje richting iets meer solidariteit en collectiviteit aan de onderkant van de samenleving.

Joris Hanse