Bij inspectie blijkt Leidse Sinterklaasintocht dit jaar net zo racistisch als voorheen
Blackface is alive and kicking in Leiden. Voorafgaand aan de Sinterklaasintocht op zaterdag 24 november had de gemeente 50 procent Roetveegpieten en 50 procent Zwarte Pieten in het vooruitzicht gesteld. “50 procent Zwarte Pieten is nog steeds racisme”, liet de actiegroep No More Blackface Leiden, waar ook Doorbraak-activisten aan meedoen, daarop weten. Bovendien bleek uit een inspectie van de actiegroep tijdens de intocht dat de Pieten die voor Roetveegpieten moesten doorgaan, in feite ook waren gehuld in blackface. Conclusie: ook dit jaar werden we weer geconfronteerd met zowat 100 procent blackface-Pieten. Alsof dat nog niet genoeg was, kregen een paar leden van de extreem-rechtse organisatie Identitair Verzet de gelegenheid om achteraan de stoet van Sint en zijn Pieten mee te lopen. Ze waren uitgedost als zwarter dan Zwarte nazi-Pieten. Bovendien maakten ook diverse ouderwets karikaturale Zwarte Piet-afbeeldingen en -poppen deel uit van de parade.
De afgelopen twee jaar demonstreerde No More Blackface Leiden (NMBL) tegen Zwarte Piet, zowel voorafgaand aan als tijdens de intocht. In 2016 demonstreerden de activisten langs de route van de intocht. Vorig jaar organiseerden ze in de Sinterklaasperiode op diverse plekken kleinere acties (1, 2, 3), spraken ze in de gemeenteraad in en overlegden ze met gemeenteraadsleden van diverse politieke partijen. En het afgelopen voorjaar vond vervolgens een gesprek plaats met burgemeester Henri Lenferink en wethouder Robert Strijk. Het opbouwen van de druk had als resultaat dat in mei werd aangekondigd dat Zwarte Piet zou verdwijnen uit de Leidse intocht. Bij de intocht dit jaar zouden er nog 50 procent Zwarte Pieten zijn. Volgend jaar zouden er volgens het afbouwplan alleen nog maar Roetveegpieten moeten zijn.
Vanaf het begin was NMBL sceptisch over dat plan. Dat liet de groep ook aan de gemeente en aan het intochtcomité weten. Ook bij 50 procent Zwarte Pieten gaat het immers nog steeds om racisme. Daarnaast had NMBL twijfels over het uiterlijk van de Roetveegpieten die ingezet zouden gaan worden. In voorgaande jaren hadden die namelijk nog te veel schmink en ook nog steeds een afropruik. De afgelopen weken hebben de NMBL-activisten daarover dan ook hun zorgen uitgesproken en onder andere een campagne via social media gevoerd. Met deze campagne wilde de groep de absurditeit van het “afbouwen van racisme” duidelijk maken. De leus die de activisten hierbij gebruikten was: “50 procent Zwarte Pieten is nog steeds racisme”.
Vooraf aan de intocht van dit jaar stuurde NMBL een open brief aan het gemeentebestuur, sprak de groep in de gemeenteraad in en overlegden NMBL-activisten met diverse politieke partijen. GroenLinks, de Partij voor de Dieren en de SP gaven aan het met NMBL eens te zijn dat Zwarte Piet moet verdwijnen uit Leiden. De steun van politieke partijen voor de strijd tegen Zwarte Piet was duidelijk groter dan de jaren ervoor. Hopelijk wordt deze steun de komende tijd concreter en maken deze partijen zich hard voor de afschaffing van racisme tijdens de Leidse Sinterklaasintocht.
Inspectieteams
Dit jaar rolden activisten, net als vorig jaar, een “Zwarte Piet is racisme”-spandoek uit toen Sinterklaas de stad in kwam varen. Daarnaast werden er inspectieteams de stad ingestuurd om te kijken of het aantal Zwarte Pieten inderdaad was afgebouwd en hoe de nieuwe Roetveegpieten er uit zouden zien. Als onderdeel van de inspectieteams ging een aantal fotografen de stad in om de Zwarte Pieten en de Roetveegpieten goed vast te leggen.
Het resultaat was niet fraai. Na telling bleek dat ongeveer 60 procent van de Pieten nog steeds Zwarte Piet was, een iets hoger aantal dan de beloofde 50 procent. De Zwarte Pieten waren zwart geschminkt, hadden bijna allemaal een afropruik op, en droegen zwarte handschoenen en een zwarte maillot. Ze hadden geen gouden oorbellen of dikke rode lippen, maar wel liepen ze bijna zonder uitzondering rond met rode of roze lippenstift op.
De rest van de Pieten was Roetveegpiet. Die Pieten verschilden nogal qua uiterlijk. Sommigen waren nog erg donker geschminkt. Anderen hadden alleen enkele vegen op het gezicht en leken meer op de Pieten die in de Amsterdamse intocht meelopen. Op enkelen na droegen alle Pieten een afropruik. En de meesten hadden ook zwarte maillots en handschoenen. De Roetveegpieten werden door omstanders niet altijd goed ontvangen. Ze kregen soms scheldpartijen naar hun hoofd geslingerd. Sommige omstanders maakten zelfs slaande gebaren.
Nazi-Pieten en golliwogs
Daarnaast waren er net als vorig jaar nazi-Pieten. Het ging om leden van extreem-rechtse organisaties die uitgedost als Zwarte Piet deelnamen of probeerden deel te nemen aan de intocht. De nazi-Pieten waren echt zwart, hadden rode lippen, en droegen oorbellen. Ze hadden tasjes van de extreem-rechtse “Zwarte Pieten Actiegroep” bij zich. Ze mochten vrijelijk rondlopen in de Haarlemmerstraat en sloten achteraan aan bij de officiële stoet. In die winkelstraat rolden ze ook nog korte tijd twee spandoeken uit, een met de tekst “Zwarte Pieten echt genieten” en een tweede met “Ons erfgoed, red Zwarte Piet”. Ook daarbij liet de politie de extreem-rechtsen hun gang gaan. Anti-Zwarte Piet-activisten die door de politie werden herkend, kregen daarentegen te horen dat ze niet moesten proberen om te gaan demonstreren.
Naast de Zwarte Pieten, Roetveegpieten en nazi-Pieten waren er nog meer racistische Zwarte Piet-achtige karikaturen te zien. Een oude brandweerauto die mee reed in de stoet, was ‘versierd’ met golliwog-achtige figuren. Niemand van de tientallen mensen die meedraaien in de organisatie van de intocht heeft er blijkbaar bij stil gestaan dat deze pikzwarte poppen met dikke rode lippen óók racisme zijn, en dus ook niet meer kunnen op het moment dat wordt besloten om afscheid te nemen van de Zwarte Piet-figuur. Voor de stoet uit liepen mensen van SPL (een kinderopvangorganisatie in Leiden). Een van hen had een jutezak waarop een ouderwetse Zwarte Piet-figuur stond. Zij deelden Zwarte Piet-mutsen uit.
Geen racisme betekent geen racisme
Volgend jaar gaan de organisatoren van de Leidse intocht officieel afstappen van Zwarte Pieten. Dat betekent dat álle racistische karikaturen moeten verdwijnen. Er moet op worden toegezien dat geen enkele Zwarte Piet meer mee kan lopen in de intocht, ook en vooral geen nazi-Pieten. En geen enkele Zwarte Piet-pop of andere afbeelding van Zwarte Piet zou onderdeel van de intocht mogen zijn. Daarnaast moet vanzelfsprekend ook de Roetveegpiet worden ontdaan worden van alle racistische kenmerken, zoals de donkere schmink, de afropruiken, en de zwarte maillots en handschoenen. Pas als al deze verwijzingen zijn verdwenen, kan het Sinterklaasfeest een feest worden dat voor álle kinderen leuk is.
Joris Hanse
