Sinterklaasjournaal bevat nog steeds verwijzingen naar blackface
Sinds afgelopen maandag is het jaarlijkse Sinterklaasjournaal, een programma van de publieke omroep NTR, weer op televisie te zien. Leden van de actiegroep “NTR komt niet over de brug”, waar ook Doorbraak-activisten aan meedoen, bekeken de eerste afleveringen en beschrijven hun indruk ervan.
Toen de NTR in september aankondigde dat er geen Zwarte Pieten meer zouden zijn in het Sinterklaasjournaal, waren wij als actiegroep blij, maar tegelijkertijd ook waakzaam, aangezien de NTR in het verleden wel vaker dingen heeft gezegd die niet helemaal waargemaakt werden.
Direct al in de eerste aflevering van het Sinterklaasjournaal, uitgezonden op 11 november, kregen we de eerste steek onder water, toen Youp van ‘t Hek als het personage Piet Zwart een actiegroep aanvoerde die zogenaamd ageerde tegen het te vroeg verschijnen van pepernoten in winkels. Het was voor ons duidelijk dat de naam Piet Zwart bewust is gekozen om de anti-Zwarte Piet-beweging te laten zien dat wat de NTR betreft de helpers van Sinterklaas zwart horen te zijn. Piet Zwart zelf meldt in de eerste aflevering dat de actiegroep naar hem is vernoemd en merkt vervolgens ook nog op: “Daar is toch niks mis mee?”.
Opvallend is ook de grote rol voor de Piet met de naam “Smeerpoets”. Die Piet is bijna volledig blackface en komt het meest in beeld. De roetveegpieten zijn overigens ook behoorlijk aan de zwarte kant, maar dat was wel te verwachten van de NTR. Als in de derde aflevering de stoomtrein dan ook nog eens stilvalt, is Smeerpoets nog zwarter dan hij al is. We verwachten dat in de overige afleveringen nog veel meer subtiele en minder subtiele verwijzingen naar Zwarte Piet zullen volgen. Daarmee laat de NTR zien dat men aan de ene kant is gezwicht voor de publieke druk om Zwarte Piet aan te passen, maar dat men aan de andere kant nog steeds niet snapt of wil snappen waarom het afschaffen van blackface zo noodzakelijk is. De NTR lijkt over de brug te komen, maar dreigt halverwege te blijven steken.
Actiegroep “NTR komt niet over de brug”
Tekst van brief die actiegroep “NTR komt niet over de brug” aan Sinterklaasjournaal-acteurs stuurde
In april 2019 stuurde de actiegroep “NTR komt niet over de brug” een brief naar acteurs die eerder hadden meegewerkt aan het Sinterklaasjournaal. De actiegroep verzocht hen om niet langer meer te acteren in het Sinterklaasjournaal, zolang dat programma blackface-figuren zou bevatten. In september liet de publieke omroep NTR weten dat er in het Sinterklaasjournaal en bij de landelijke Sinterklaasintocht in Apeldoorn op 16 november alleen nog maar roetveegpieten zouden worden ingezet. Hieronder de integrale tekst van de brief die de acteurs in april ontvingen.
Beste acteur,
Je ontvangt deze brief omdat je vorig jaar geacteerd hebt in het Sinterklaasjournaal, een programma waarin de racistische karikatuur Zwarte Piet nog steeds een rol speelt. Wij willen je hierbij oproepen om vanaf dit jaar je diensten niet meer aan te bieden aan een programma waarin blackface tentoongespreid wordt.
Een theater- en filmwereld waarbij blackface als normaal wordt gezien, behoort tot een duister verleden en hoort niet in onze huidige samenleving thuis. Zwarte mensen horen op onze podia, op televisies en in bioscopen niet tot karikatuur te worden gemaakt. We vragen jou als acteur om te weigeren aan programma´s als het Sinterklaasjournaal mee te werken. Zorg dat je als acteur niet aan de verkeerde kant van de geschiedenis komt te staan. We weten hoe lastig het is om als acteur betaald werk te vinden, maar laat geld niet in de weg staan van gerechtigheid. Sla dit jaar én komende jaren met kracht en trots een rol af in het Sinterklaasjournaal.
Het aantal Zwarte Pieten in het Sinterklaasjournaal is afgenomen afgelopen jaar, maar ze zijn er nog steeds. Eén acteur in blackface is er al één teveel. Als je met je neus er dicht op zit, zie je het grotere plaatje misschien niet. We vragen je om het Sinterklaasjournaal van een afstandje te bekijken. Hoe ontzettend kwetsend is het om blackface op de Nederlandse televisie te hebben?! Maakt niet uit of het drie of tien acteurs zijn die zwart geschminkt zijn, blackface is racistisch en racisme horen we niet te dulden.
We hebben niet het vertrouwen dat de NTR uit zichzelf gaat besluiten om helemaal geen Zwarte Pieten meer in te zetten in het Sinterklaasjournaal. In 2016 ondertekenden maar liefst zo’n 200 Bekende Nederlanders (BN-ers) een open brief aan de NTR, waarmee ze opriepen om de Zwarte Piet-figuur uit het Sinterklaasjournaal te verwijderen. De brief van de BN-ers sorteerde geen enkel effect, en leverde slechts een nogal lauwe reactie op van Paul Römer (ex-algemeen directeur NTR) en Carel Kuyl (mediadirecteur NTR), hier te lezen.
De NTR heeft geen enkele betekenisvolle vooruitgang geboekt in het proces van afschaffing van de Zwarte Piet-figuur. De publieke omroep lijkt zelfs baat te hebben bij het voortduren en eindeloos oprekken van wat men “het Zwarte Piet-debat” noemt. Het “debat” is immers goed voor de kijkcijfers. Het hardnekkig vastklampen aan een racistische traditie waarover steeds meer mensen zich boos maken, is op z’n minst problematisch te noemen.
Hoewel het Sinterklaasjournaal wel wat heeft geëxperimenteerd met alternatieve Pieten, is de blackface-Piet nog altijd een prominent onderdeel van het programma. De nieuwe truc van de NTR om blackface op televisie te houden is door te bedenken dat hoe vaker roetveegpieten door de schoorsteen gaan, hoe meer roet die Pieten op hun gezicht hebben, dus hoe zwarter hun gezicht wordt. Hun gezicht, want de kraag blijft smetteloos wit en het resultaat is dat je een acteur in blackface overhoudt.
Zwarte Piet en de Sinterklaastijd zijn voor veel zwarte Nederlanders pijnlijke en vernederende aangelegenheden. Wees niet de acteur die meewerkt aan het in stand houden van deze pijn en vernedering. Wees niet de acteur die meewerkt aan racisme op televisie.
We vragen je nogmaals nadrukkelijk om niet mee te werken aan het Sinterklaasjournaal zolang er nog blackface en Zwarte Pieten te zien zullen zijn.
Graag horen we van jou dat we op jou kunnen rekenen.
Met vriendelijke groet,
Acteurs en activisten van de actiegroep “NTR komt niet over de brug”