Woonbeweging stuurt brandbrief “Stop de huurexplosie” naar minister De Jonge

De woonactiegroepen die zich sinds het najaar van 2021 zo nadrukkelijk op straat manifesteren, hebben onlangs een brandbrief geschreven aan minister Hugo de Jonge van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Ze roepen de minister op om de huurexplosie te stoppen en de marktwerking uit de huur te halen. Hieronder de integrale tekst van de brief, die ook Doorbraak heeft ondertekend (als onderdeel van de Leidse Woonrevolutie).

“Tot u richten zich de woonactiegroepen die zich ernstig zorgen maken over de huidige crisis rondom betaalbare en zekere huisvesting. Onder ons zijn de organisatoren van de woondemonstraties die van september 2021 tot nu in Nederland hebben plaatsgevonden en waarvan er nog meer gaan volgen. Tienduizenden Nederlanders geven met deze demonstraties een duidelijk signaal aan de politiek: wij eisen een woonbeleid gericht op betaalbare, zekere en eerlijke huisvesting.

Deze week neemt u uw eerste beslissing die grote gevolgen zal hebben voor miljoenen huurders en woningzoekenden. Met deze brief informeren we u over ons standpunt aangaande de huurverhogingen in 2022. Het woonbeleid dient drastisch van koers te wijzigen om te komen tot volkshuisvesting waarin wonen een recht is en geen verdienmodel. Wij roepen u op om de huurexplosie te stoppen en te keren.

Daarbij moet zowel naar de koop- als huursector gekeken worden. In deze brief richten wij ons op de huursector, waar problemen met de ‘betaalbaarheid’ het grootst zijn. Voor veel mensen zijn de aanvangshuren en hun huidige huurprijs te hoog. Volgens het NIBUD hebben ruim 800.000 huishoudens na het betalen van de huur te weinig geld over voor noodzakelijke uitgaven voor levensonderhoud. De helft van de huurders heeft moeite met rondkomen, 40 procent ervaart financiële schaarste en 30 procent heeft betalingsachterstanden. De gemiddelde woonquote van huurders is 38 procent en voor particuliere huurders is dat zelfs 42,6 procent. Tussen 1990 en 2020 stegen de huurprijzen in Nederland met 162 procent. Daarmee gingen de huurprijzen 1,8 keer sneller omhoog dan de inflatie, die in dezelfde periode iets minder dan 90 procent steeg.

Wat er moet gebeuren

Er is een fundamentele verandering nodig: de marktwerking moet uit de huur. Huisvesting is een basisbehoefte en een grondrecht, geen verdienmodel. Daarom stellen wij de volgende eisen.

1. Gelden afschaffing verhuurderheffing terug naar de huurders

De verhuurderheffing, de belasting op gereguleerde huurwoningen, wordt per 1 januari 2023 afgeschaft. De woningcorporaties hebben de verhuurderheffing, die hen inmiddels meer dan 13 miljard euro heeft gekost, deels doorberekend in de huren, waardoor in feite de huurders deze belasting hebben opgebracht. Het is dan ook niet meer dan redelijk dat het geld, dat vrijkomt bij afschaffing van de verhuurderheffing, teruggaat naar de huurders door hun huren weer omlaag te brengen.

2. Huurprijsregulering van alle huurwoningen

Het is noodzakelijk dat alle huurwoningen, ook in de vrije huursector, gereguleerd worden met goede huurprijsbescherming. De aanvangshuren moeten worden gebaseerd op de prijs-kwaliteitverhouding van woningen in plaats van wat ‘marktconform’ is. Daarvoor is nodig:

• Het puntensysteem (Woningwaarderingstelsel, WWS) moet bindend worden voor alle huurwoningen.
• De WOZ-waarde moet uit het WWS; het maximeren van de invloed van de WOZ-waarde op de prijs – zoals het kabinet nu voorstelt – heeft met de huidige prijsexplosie van koopwoningen geen enkel nut.

3. Huurprijsbescherming moet afdwingbaar zijn

Het Rijk is verantwoordelijk voor huurprijsbescherming en moet zich inspannen voor:

• De inzet van huurteams in alle gemeenten en uitbreiding van de capaciteit van de Huurcommissie. Huurders moeten ook na zes maanden de aanvangshuur kunnen laten beoordelen.
• Hogere huren vragen dan de huurprijs volgens het puntensysteem moet een economisch delict worden waarop stevige boetes staan. Malafide verhuurders (huisjesmelkers) hebben nu feitelijk vrij spel zonder enige sanctie.
• Malafide verhuurders, vastgoedbeleggers en buy-to-let-verhuurders die gericht zijn op winstmaximalisatie moeten worden uitgesloten van de volkshuisvesting. Verhuurders moeten een toegelaten instelling zijn of voldoen aan een algemene vergunningplicht.

4. Meerjarige huurbevriezing

In 2021 zijn de huren voor een jaar bevroren, omdat ook uw Kamer inzag dat veel mensen structureel moeite hebben om hun huur te betalen en een lagere huur voor gereguleerde huurwoningen wenselijk is. Eén jaar huurbevriezing is echter niet genoeg, want de ‘betaalbaarheidscrisis’ duurt voort. Daarom is er meerjarige huurbevriezing nodig. Dat geeft huurders een adempauze en dat geeft het Rijk en woningcorporaties voldoende tijd om een beter volkshuisvestingsbeleid uit te werken. Wij eisen vijf jaar huurbevriezing van alle huren, zowel in de gereguleerde huursector als de vrije sector, met ingang van juli 2022.

5. Naast huurbevriezing is huurverlaging dringend nodig

Het kabinet ziet in dat er crisismaatregelen nodig zijn in de huursector en heeft met de ‘Wet tijdelijke huurkorting’ maatregelen willen treffen. Deze maatregelen hebben tot nu toe weinig effect gesorteerd, omdat ze incidenteel, individueel en vrijblijvend zijn. Er is nu direct een generieke en bindende maatregel nodig om de huren te verlagen voor de honderdduizenden mensen die financiële problemen hebben of onder de armoedegrens terecht zijn gekomen.

Tot slot

De huidige kabinetsplannen passen bij een geprivatiseerde huur- en koopwoningmarkt en het marktdenken dat het wonen in Nederland al jaren domineert en tot de huidige crisis heeft geleid. Dat beleid zet de markt voorop en beoogt drastische vermindering van het aandeel gereguleerde huur ten opzichte van vrijesectorhuur en koop. Dit beleid heeft geleid tot toenemende dak- en thuisloosheid, jarenlange wachtlijsten en steeds meer precaire woonvormen vanwege tijdelijke huurcontracten en antikraakovereenkomsten. Steeds meer mensen verkeren in steeds grotere woononzekerheid. We zien dat het huisvestingsbeleid bijdraagt aan een groeiende ongelijkheid tussen woningeigenaren en huurders.

Om de wooncrisis op te lossen zijn niet alleen maatregelen in de huursector nodig. Gezamenlijk hebben wij in 2021 het Woonmanifest opgesteld dat is ondertekend door tientallen actiegroepen en organisaties. Hierin formuleren wij tien eisen voor een fundamentele verandering van het volkshuisvestingsbeleid. Wij hebben het Woonmanifest in oktober 2021 aan uw voorganger, mevrouw Ollongren, overhandigd en wij voegen het voor u als bijlage aan deze brief toe.

Namens vele huurders en woningzoekenden die klem zitten doen wij een dringend beroep op u om op 1 juli 2022 geen huurverhoging toe te staan en bovengenoemde maatregelen in te zetten om de huurexplosie een halt toe te roepen en te keren. Indien het kabinet besluit dat de huurverhoging dit jaar toch doorgaat, dan stellen wij u hardere acties vanuit de woonbeweging in het vooruitzicht.

Uiteraard staan wij open voor een gesprek met u over deze brandbrief en ons Woonmanifest.”

Harry Westerink