Statement Woonoproer Haarlem over het inperken van het demonstratierecht van de woonbeweging

Geplaatst op door

Op 27 februari om 14:00 uur vond de demonstratie Woonoproer plaats in het Burgemeester Reinaldapark in Haarlem. Minder dan 21 uur voor aanvang van de demonstratie werd de mars, een essentieel onderdeel van Woonoproer, door burgemeester Wienen verboden. De aanleiding voor dit verbod was een Instagrampost van 25 februari die uitleg bevatte en solidariteit uitsprak met demonstranten die de black bloc methode gebruiken, gecombineerd met ongegronde geruchten over vernielingen tijdens de Woonrevolutie in Leiden op 13 februari.

Dit verbod is een grove schending van ons demonstratierecht. Bestuurders in het hele land (waaronder burgemeester Wienen) tonen keer op keer aan voorrang te geven aan hun onbestemde angstgevoelens voor onrust in plaats van zich zorgen te maken over een wooncrisis die na jarenlang wanbeleid een absoluut dieptepunt heeft bereikt. Keer op keer laten gemeenten zien niet bereid te zijn de wooncrisis aan te pakken, maar wel bereid te zijn tot het onderdrukken van de burgers die hen hierop wijzen. Organisatoren van woondemonstraties, die zich inzetten voor het basisrecht op huisvesting, kunnen rekenen op liegende gemeenteambtenaren, buitenproportionele inzet van politie en gewelddadige arrestaties van demonstranten gebaseerd op de kleding die zij dragen.

Politie aan de rand van het park.

Binnen de gemeente Haarlem hebben ambtenaren vanaf begin af aan geprobeerd ons demonstratierecht in te perken en werd de organisatie met groot wantrouwen benaderd. Dit gebeurde onder andere door glashard te liegen over dat de organisatie te allen tijde verplicht is verkeersregelaars in te huren, dit is nooit het geval. Ook gaf de gemeente informatie meestal telefonisch door, zelfs als er werd gevraagd om schriftelijk antwoord. Afspraken werden niet schriftelijk bevestigd. Door dit alles waren wij genoodzaakt om telkens opnieuw juridisch advies in te winnen. Hoewel de geruchten over de demonstratie in Leiden al bijna twee weken bekend waren, werd het cancelen van de mars ons door de gemeente pas 21 uur voor de demo medegedeeld. Hierbij impliceerde de burgemeester het belang van ongestoord kunnen winkelen boven het recht op wonen en demonstreren te verkiezen. Ook vond hij dat er geen inhoudelijke reden was voor onze gekozen route, omdat hij niet op de hoogte was dat er in die gebieden sprake zou zijn van een wooncrisis. Deze uitspraken, in tijden van grote leegstand boven winkelpanden en luxe woningen in het V&D pand, laten zien dat burgemeester Wienen zowel de schrijnende wooncrisis in Haarlem als het demonstratierecht van de woonbeweging niet serieus neemt.

Het handelen van de gemeente Haarlem past in een patroon van repressief handelen van lokale overheden richting woondemonstraties in Nederland. De situatie rond Woonoproer staat wat ons betreft niet los van onder andere het buitenproportioneel politiegeweld bij de Woonopstand in Rotterdam, de onterechte en ongegronde verdachtmakingen van demonstranten van de Woonrevolutie in Leiden en de poging van de gemeente Tilburg om op een vergelijkbare manier een dag voor de demonstratie de mars te verbieden. Hoewel er over het handelen van burgemeester en politie in Rotterdam zelfs Kamervragen zijn gesteld en de raad zeer kritisch was, is de eis van de organisatie om een extern, onafhankelijk onderzoek in te stellen door de gemeente niet ingewilligd. Naast deze drie voorbeelden werden ook in andere steden woondemonstraties tegengewerkt door de gemeente, gebaseerd op valse verdachtmakingen.

Tijdens de manifestatie van de Woonoproer.

Op iedere woondemonstratie die tot nu toe heeft plaatsgevonden, zijn er activisten geweest die de black bloc methode toegepast hebben. In meerdere steden is er sprake geweest van onterecht politieoptreden tegen deze vreedzame demonstranten en is er vanaf het begin geprobeerd organisaties van woondemonstraties onder druk afstand te laten doen van deze groep die expliciet onderdeel uitmaakt van de woonbeweging. Meerdere organisatoren van de woondemonstraties hebben zich daarom eerder solidair verklaard met deze demonstranten. Ook wij vinden het nodig om duidelijk zij aan zij te staan met demonstranten die de black bloc methode gebruiken, een methode die historisch gezien cruciaal is binnen de woon- en kraakbeweging. Ook willen wij benadrukken dat niet anoniem demonstreren een privilege is, dat veel linkse activisten uit gemarginaliseerde groepen niet hebben vanwege onder andere bedreigingen door extreem-rechts en de dreiging bij arrestaties uit het land gezet te worden. Daarom hebben wij vooraf gekozen voor een solidariteitsstatement en uitlegpost op social media.

Op zondag 27 februari om 13:00 uur, slechts 1 uur voor de start van onze demonstratie, bleek dat wij onze spoedprocedure tegen het besluit van de gemeente hadden verloren. De rechter verklaarde dat burgemeester Wienen redelijkerwijs kon denken dat er vanwege vermeende vernielingen in Leiden ernstige ongeregeldheden in Haarlem zouden plaatsvinden. Tijdens de zitting bleek dat de burgemeester deze vermoedens baseerde op (1) spookverhalen over black bloc op Wikipedia, waar werd verwezen naar een artikel over ongerelateerde demonstranten in Duitsland, bevestigd door de politie, en (2) ongefundeerde roddels over vernielingen en het gooien van stenen door demonstranten van de Leidse Woonrevolutie, die werden verspreid door de Leidse burgemeester.

Actieborden bij de woonoproer.

Op 13 februari werden in Leiden 24 demonstranten, waaronder minimaal acht minderjarigen, gearresteerd na afloop van het protest. Burgemeester Wienen verklaarde dat hij van de burgemeester van Leiden had gehoord dat de arrestaties zijn verricht na een anonieme telefonische melding dat er ergens in de stad vernielingen zouden zijn gepleegd. Zowel voor het aanrichten van vernielingen als voor het gooien van stenen is geen enkel bewijs. Niet alleen is nooit bewezen dat de demonstranten betrokken waren bij vernielingen, ook kon niemand de advocaat vertellen welke objecten in de stad er dan vernield zouden zijn. Hoewel de demonstranten bij aanhouding is verteld dat de arrestatie gedaan was op basis van openbare geweldpleging en vereniging, heeft men deze aanklacht voor het verhoor al laten vallen. Bij het verhoor werd de gearresteerde demonstranten daarom alleen nog verweten het samenscholingsverbod in de APV (en de bevelen van politie om niet samen te scholen) te negeren. Ook is er 14 dagen na de demonstratie nog steeds geen bewijs geleverd van vernielingen of het gooien van stenen en heeft tot op heden geen enkele Leidse demonstrant een boete of dagvaarding ontvangen.

Hoewel er volgens ons geen enkele grond is om op basis van deze geruchten aan te nemen dat demonstranten in Haarlem van plan zouden zijn met stenen te gooien of op andere wijze geweld te plegen, werd burgemeester Wienen door de rechter in het gelijk gesteld. Als gevolg hiervan werd niet alleen onze mars verboden, maar werden wij gedurende de hele demonstratie ook omsingeld door de ME, werd de halve stad tot veiligheidsrisicogebied bestempeld waardoor demonstranten preventief gefouilleerd en geïdentificeerd werden en werd er meerdere malen door de politiewoordvoerder tegen ons gelogen. Ook zijn afzonderlijke demonstranten tot aan het station gevolgd door politie-eenheden. Na afloop van de vreedzame demonstratie met zo’n 200 aanwezigen bleken er buiten ons zicht tientallen ME-ers, zeven busjes en zes agenten te paard klaar te staan.

Onze demonstratie in het Reinaldapark verliep, zoals door ons al werd verwacht, vreedzaam en gemoedelijk met een krachtig podiumprogramma bestaande uit diverse sprekers met verschillende achtergronden, ervaringen en politieke overtuigingen. Hoewel er inderdaad demonstranten aanwezig waren in black bloc en zij last minute zelfs op het podium zijn gevraagd om hun kledingkeuze en overtuigingen toe te lichten, was er absoluut geen sprake van wanordelijkheden. Wel gaven meerdere demonstranten bij ons aan de buitenproportionele aanwezigheid van de ME en het preventief fouilleren en legitimeren als intimiderend te ervaren.

De organisatie van Woonoproer is woedend over het handelen van de gemeente en politie, specifiek van de Haarlemse burgemeester Wienen. Wij zijn van mening dat:

  • de gemeente Haarlem ons grondrecht op demonstratie heeft geschonden door de mars van Woonoproer zonder redelijke grond te verbieden.
  • de gemeente Haarlem daarnaast op andere wijzen heeft laten zien ons demonstratierecht niet serieus te nemen en de demonstratie tegen te werken.
  • burgemeester Wienen selectief omgaat met het demonstratierecht door de mars van Woonoproer te verbieden, maar diverse demonstraties tegen coronamaatregelen (die hiermee een risico vormden voor de volksgezondheid) toe te staan en zelfs te verdedigen op nationale televisie.
  • de gemeente Haarlem met haar spookverhalen, buitenproportionele politie-inzet, de afkondiging van het veiligheidsrisicogebied actief heeft bijgedragen aan het ontmoedigen van demonstranten om naar Woonoproer te komen.
  • de gemeente Haarlem een grote som belastinggeld heeft verspild aan de nutteloze inzet van de ME voor een vreedzame demonstratie, en dit geld beter besteed had kunnen worden aan het oplossen van de wooncrisis.
  • de gemeente de aandacht afleidt van de wooncrisis door ongefundeerde verdachtmakingen van de woondemonstranten,
  • de burgemeester het belang van ongestoord kunnen winkelen boven het recht op wonen en demonstreren verkiest.

Niet alleen in Haarlem, maar ook landelijk wordt de woonbeweging structureel tegengewerkt op basis van valse verdachtmakingen, waarbij het demonstratierecht van een specifieke groep mensen op basis van hun kleding en ideologische overtuiging op systematische wijze wordt geschonden.

We vragen burgers, politieke partijen en maatschappelijke organisaties daarom om zich uit te spreken tegen het handelen van de burgemeester en vóór het demonstratierecht van de woonbeweging.

Wij beraden ons op verdere juridische stappen. Hiervoor wachten wij eerst de uitgebreide beslissing van de rechter af en zijn we in overleg met onze advocaat. Voor meer informatie over de gebeurtenissen rondom Woonoproer zijn wij bereikbaar via info@woonoproer.nl.

Deze brief is ondertekend door:

(Deze statement verscheen eerder op de website van Woonoproer.)