Ioana Tudor tegen de racisten in Albergen en elders: “Je bedreigingen zijn niks”
Gisteren werd er in zeven steden gedemonstreerd tegen het Nederlandse migratiebeheersingsbeleid. Directe aanleiding was de door de overheid georganiseerde ellende in Ter Apel. Op het Haagse protest sprak Ioana Tudor, artistiek directeur van politiek theaterpodium Theater De Generator in Leiden, ex-vluchteling, kunstenaar en activist. Hier de integrale tekst van hun prachtige toespraak.
“Azc! Nee, nee, nee!” Wat een rijm: “Azc, Nee, nee, nee!”
Ik was een week weer in Nederland, nadat ik na covid mijn thuisland weer kon bezoeken, toen ik kindjes op het nieuws voorbij zag komen die dit rijmpje scandeerden.
Op hún leeftijd wachtte ik op mijn vader die in de gevangenis zat als politiek activist. Op hun leeftijd was angst mijn derde ouder. Op hun leeftijd huilde ik mijzelf in slaap. Op hun leeftijd moesten we weg en mocht ik het niemand vertellen dat we weggingen. Op hun leeftijd werd ik getergd door heimwee. Op hun leeftijd begreep ik de nieuwe taal niet. Op hun leeftijd leek iedereen hier alles beter te weten dan ik en hadden ze er geen moeite mee mij dat te vertellen. Op hun leeftijd was ik de “buutenlander”, zoals ze dat in het Noorden zo mooi konden zeggen. Op hun leeftijd waren mijn ouders depressief. Wanhopig. Verslagen. Op hun leeftijd overleed mijn oma en kon ik geen afscheid van haar nemen, omdat we onze Nederlandse paspoorten nog niet hadden.
Mijn oma. Zij was de enige die wist dat we gingen vluchten. Ik zie haar nog zo staan op het perron van Gara de Nord in Bucuresti, alsof het de dag van gisteren was. Ik was een maand geleden dus in mijn thuisland en ik stond op dezelfde plek waar zij stond naar de treinen te kijken en zag het kind in mij vertrekken naar het Westen.
Mijn hart breekt. En dertig jaar later nog elke dag. Mijn hart breekt ook hier terwijl ik voor jullie sta. Dat ik hier sta en mijn tekst moet beginnen met “Azc! Nee, nee, nee!” Want in alle onzekerheid en angst, in al het gevoel van er niet mogen zijn, was mijn eerste echte thuis hier in Nederland het azc. Een plek om te landen na de vlucht met soortgenoten en niemand die zich beter voelde dan de ander. Met Michael Jackson, mijn schommel en “Wind of Change” van The Scorpions. Met gelatine snoepkersen voor tien cent kopen bij de mini supermarkt in het dorp en juf Winnie en meester Erik, hun vriendelijke hoofden voor eeuwig in mijn hart gedrukt. En wij allen in één kamer slapen en melige buien en foto’s maken van mijn poppen en mijn lieve vriendinnetje Aljona, zo blond en lief en met haar zachte Russische accentje. We begrepen elkaar totaal, zonder taal.
Maar het toeval wil dat ik nu van taal hou en dat mijn hart nu hier op dit moment niet breekt om de inhoud van het rijmpje, maar om hoe mateloos slecht dat rijmpje is. Serieus, ik snap dat jullie je kinderen aanzetten tot het schrijven van rijmpjes, doe ik ook met mijn kinderen, maar kan je niks beters verzinnen? Is dat je rijm? Denk je dat die rijm – azc-nee-nee-nee – sterker is dan wat ons hier heeft gebracht? Denk je dat je rijm sterker is dan onze kracht om hier te zijn? En de kracht die het ons kost hier te blijven in dit rechtse, patriarchale, neo-koloniale, individualistische, door winst en kapitaal gedreven landje? Die kracht is bovenmenselijk en je bedreigingen zijn niks.
Het azc waar ik in zat was een van de eerste in Nederland, ook in een dorpje, in Stevensbeek, Noord-Brabant. En guess what. Ook toen, in 1987, gingen ze de straat op met bordjes. Nog jaren voordat ik voet aan grond zette in dit land moesten ze ons al niet. Maar we kwamen wel. En we bleven. En we blijven! En weet je waarom? Omdat het ons recht is. Geen enkel vluchtverhaal zou verteld moeten worden. Geen enkel traantje zou door ons losgemaakt moeten worden. Geen enkele empathie zou aangewakkerd moeten worden met mijn verhaal om het leven te redden van een lotgenoot.
Begrijp me niet verkeerd, ik doe het graag, ik hou van drama. Maar we hebben hier rechtvaardigheid nodig, niet zo zeer sympathie of empathie. Want ook al zou mijn vluchtverhaal mij en een paar random vluchtelingen veel kusjes en knuffels opleveren, wat mij wel heel leuk lijkt, ik hou van kusjes en knuffels, verandert dat niet systematisch iets aan hoe de regering, hoe het Nederlandse systeem, in dit land omgaat met mensen. Als mensen op straat slapen komt dat omdat er bewust keuzes worden gemaakt om mensen niet op te vangen. De situatie in Ter Apel? Een keuze. Gevangenissen voor mensen zonder papieren? Een keuze. 1675 kinderen uit huis geplaatst ten gevolge van etnisch profileren tijdens de toeslagenaffaire? Een dubbele keuze. Klassensysteem in het Nederlandse onderwijs waar wij de dupe van zijn? Een keuze. Aangehouden worden door je huidskleur of je ´Oostblok uiterlijk´? Een keuze. Gentrificatie? Armoede? Een keuze. Een keuze.
En verzet, tegen dit systeem? Onze keuze!
Ioana Tudor