De Haagse VVD-fractievoorzitter plaatst zich met haar anti-XR tweet in een lange repressieve traditie

Extinction Rebellion (XR) kondigde gisteren op een persconferentie aan vanaf 9 september de A12 permanent te zullen gaan blokkeren. Met een link naar een AD-artikel daarover tweette de fractievoorzitter van de VVD Den Haag, Lotte van Basten Batenburg: “Ah weer dreigementen van onze favoriete gijzelnemers van Extinction Rebellion Nederland. Ik weet wel een plek waar ze permanent kunnen zitten vanaf 9 september. #scheveningsegevangenis.” Een reactie van Bo Salomons.

Lotte heeft dit speciaal voor mij geschreven. Dit is zo’n perfecte tweet, daar móet ik op reageren. Het is voorsorteren op een gruwelijke ontwikkeling die al meerdere malen heeft plaatsgevonden. Dus: Scheveningen, vluchtelingen, en concentratiekampen(!).

Allereerst het meest oppervlakkige: Van Basten Batenburg is natuurlijk niet de eerste die onwelgevallige politieke tegenstanders en demonstranten naar “Hotel Oranje” wil sturen. Daarin deelt ze de eer met de Duitse bezetter die het gebruikte als Polizeigefängnis.

Zo’n gevangenis werd gebruikt om arrestanten op te slaan voor hun berechting. Dat waren er natuurlijk heel veel, dus er was ook een groot gebouw nodig om ze allemaal op te slaan. Gevangenen werden doorgevoerd naar concentratiekampen of op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd.

In die zin stelt Van Basten Batenburg dus hetzelfde voor: een ‘opslaglocatie’ waar een grote groep gevangenen voor hun berechting heen kan worden gestuurd om hen buiten de maatschappij te houden. Maar dat is te makkelijk. De vergelijking gaat verder.

De poort op de foto van LBB staat tegenwoordig los van het gevangeniscomplex en huisvest statushouders. Dat zijn mensen die succesvol een verblijfsvergunning hebben gekregen, en door de gemeente verplicht moeten worden gehuisvest.

Als je als vluchteling nog geen status hebt, dan ben je “asielzoeker”. Die worden gehuisvest in de zogenaamde “procesopvanglocaties”. Asielzoekers zonder papieren zijn aangewezen op de Landelijke Vreemdelingenvoorziening (LVV).

Al deze opvanglocaties voldoen niet en zijn te klein voor de hoeveelheid mensen die een asielaanvraag doen. Maar in plaats van meer capaciteit creëren, gaat de overheid differentiëren. Zo komt bijvoorbeeld de Procesbeschikbaarheidslocatie (PBL) tot stand.

Een PBL is een locatie voor “kansarme” asielzoekers. De opvang is “sober” (goedkoop, slecht onderhouden, slecht), wordt bewaakt en mag niet verlaten worden, en wie wordt afgewezen, wordt vrijwel onmiddellijk het land uitgezet. Het is een gevangenis zodat je niet kan ontsnappen.

Of er worden Handhavings- en Toezichtslocaties (HTL) opgezet. Hier worden asielzoekers die “overlast” veroorzaken naartoe gestuurd om extra in de gaten gehouden te worden. De bewakers gebruiken hier illegaal geweld.

Dit is niets nieuws, en dergelijke differentiëring en versobering gebeurt altijd in tijden van vluchtelingencrises (waarin slecht overheidsbeleid de crisis is, niet de mensen). Hetzelfde gebeurde in Duitsland in de late negentiende eeuw.

Duitsland ontving grote hoeveelheden Poolse vluchtelingen uit het Russische rijk, en voerde die zoveel mogelijk door naar de VS. De afspraak met de VS was echter dat Duitsland zoveel mogelijk zou controleren op ziekte en “werkcapaciteit”.

Vluchtelingen uit Polen werden daarom op treinen gezet, op speciale kamplocaties naar gender gescheiden en onderzocht, en vervolgens doorgestuurd naar de boot. Ervaringen die Duitsland zou gebruiken voor krijgsgevangenen in de Eerste Wereldoorlog, en later ook voor Joden, Roma en Sinti.

Dat is uiteindelijk het belangrijkste punt: de infrastructuur die wordt gebruikt voor vluchtelingen kan in een handomdraai worden omgezet voor andere gecriminaliseerde groepen. De basis is dezelfde: grote groepen mensen moeten verwerkt en zo nodig gestraft worden.

Het enige verschil is nog wie gecriminaliseerd wordt. XR-rebellen vallen (vooralsnog) buiten de criminalisering. Maar er is geen natuurwet die die criminalisering voorkomt. Niets weerhoudt de creatie van een “Handhavings- en Toezichtslocatie” voor “veelplegende activisten”.

Zo komen we terug in Nederland. In 1939 bouwde de overheid een “centraal vluchtelingenkamp” op het Amerveld. De eerdere locatie bij Elspeet vond de koningin te dicht bij paleis het Loo. Hier werden Joodse vluchtelingen uit Duitsland opgevangen en zoveel mogelijk teruggestuurd.

Centraal vluchtelingenkamp Westerbork, vernoemd naar de oude gemeente, zou later overgenomen worden door de nazi’s en gebruikt worden als doorvoerkamp voor Joden. De Nederlandse staf kon aanblijven; hun werk veranderde immers niet noemenswaardig.

Samenvattend: door te verwijzen naar een vluchtelingenopvang om politieke tegenstanders te arresteren, staat Van Basten Batenburg in een lange organisatorische traditie, en geeft ze ons een blik op een mogelijke toekomst waar (klimaat)activisme is gecriminaliseerd.

De voornaamste reden om je in te zetten voor vluchtelingen, om Fort Europa te slopen en voldoende huisvesting te verzorgen is medemenselijkheid. Maar voor wie puur eigenbelang zoekt in de politiek: hun pijn zal de onze worden. Hun strijd is onze strijd.

Bo Salomons

(Dit artikel verscheen eerder als draadje op Twitter.)