“Een voorteken van wat nog gaat gebeuren”

De voortekenen zijn duidelijk. We hebben geen waarschuwingen meer nodig.

Als je de massamedia leest, merk je hoeveel erge dingen slechts een voorteken zijn van dingen die komen gaan. Dit geldt zowel voor de klimaatcrisis als voor covid. Ondanks het feit dat de dingen nu gebeuren, wordt alles neergezet als een waarschuwing voor de toekomst.

Deze week vertelde The Guardian ons dat extreme hitte in de Andes “een voorteken is van de dingen die gaan komen”. We hebben gehoord dat recordhitte in het Verenigd Koninkrijk een “voorteken is van de dingen die komen gaan”. Dat recordoverstromingen in Nieuw-Zeeland “een voorteken zijn van de dingen die komen gaan”. Je begrijpt wel waar ik op doel.

Het probleem met deze framing is dat het suggereert dat op een bepaald moment in de toekomst de omstandigheden zich zullen normaliseren tot een nieuwe, catastrofale situatie. Dit zijn slechts de voortekenen. De grote klimaatomwenteling straks is wat we moeten vrezen. Maar zo werkt het niet.

Als er emissies aan de atmosfeer blijven worden toegevoegd, is er geen eindpunt. Geen nieuw catastrofaal normaal. Het wordt steeds gevaarlijker en extremer. Het lijden komt in lagen naarmate nieuwe plaatsen nieuwe en wredere omstandigheden ervaren. Voor altijd.

Maar als we de mediaframing tot de logische conclusie doortrekken, dan wordt elke extreme gebeurtenis een voorteken van de dingen die komen gaan. “New York van kaart geveegd door mega-vloed: een voorteken van de dingen die komen gaan.”

Ik denk niet dat dit opzettelijk is. Ik denk dat het lui is. En waarschijnlijk onbewust gemotiveerd door cognitieve vooringenomenheid. Het is veel gemakkelijker om onszelf wijs te maken dat de erge dingen die in het heden gebeuren tijdelijk en vluchtig zijn. Voortekenen van een toekomst, maar niet DE toekomst. Het is veel gemakkelijker om ons vast te klampen aan de overtuiging dat we de dystopie waar we bang voor zijn, nog niet zijn binnengetreden. Maar dat zijn we wel.

Want voor de dingen die nu gebeuren, zijn we gewaarschuwd. Voordat ze gebeurden! Zo werken echte waarschuwingen. De afgelopen veertig jaar hebben klimaatwetenschappers onderzoek na onderzoek gepubliceerd waarin ze ons vertelden wat er zou gaan gebeuren.

Ze vertelden ons over de extreme hitte waar we ons op moesten voorbereiden. En nu is het zover. Over de overstromingen die ons zouden laten verdrinken als we geen radicale veranderingen zouden doorvoeren. En nu verdrinken er mensen. Over de mislukte oogsten die we konden verwachten voordat ze begonnen. En nu hapert de voedselvoorziening.

Het andere probleem met het presenteren van elke klimaatgebeurtenis als een poort naar de toekomst is dat het desoriënterend wordt. Wanneer is de toekomst? Het laat ons worstelen met het afzetten van het nu ten opzichte van een meer rampzalige toekomst. En doordat we minder in staat zijn om de huidige realiteit werkelijk te begrijpen, zullen we minder bereid zijn om te reageren.

Dit soort mediaframing rond het klimaat is bijna identiek aan die rond de pandemie. In februari 2020, nog voordat er in het westen enige lockdowns waren ingesteld, vroegen denktanks zich af of covid “de vorm van de dingen die komen gaan” was. In januari 2021, diep in de pandemie, vertelde de BBC ons dat covid een voorteken was van de dingen die komen gingen. Ze vroegen zich af wat de volgende pandemie zou kunnen zijn en hoe die gestopt zou kunnen worden. Maar wat dacht je van het stoppen van deze?

Toen de apenpokken uitbrak, begonnen academici zich af te vragen of dat inderdaad een voorteken was van de dingen die komen gaan. Vijfentwintig miljoen mensen zijn gestorven in drieënhalf jaar van deze pandemie. Dat is het teken!

Deze cognitieve verplaatsingsactiviteit is een vorm van zachte ontkenning. Het stelt ons in staat om ons de toekomstige ramp voor te stellen – die dan het punt kan zijn waarop we handelen – zonder volledig rekening te houden met het hier en nu. Het is een manier van denken die geen einde kent. Alles staat in het teken van de volgende ramp.

Op een gegeven moment moeten we ons neerleggen bij het feit dat de ramp er nu is. Dat de toekomst die we vreesden, is aangebroken. Dat de dingen niet langer op de oude voet door kunnen gaan. Dat we op een gegeven moment moeten handelen.

Als er al een bedoeling achter de berichtgeving in de media zit, dan is het deze: het cultiveren van een zachte ontkenning over hoe slecht de dingen precies zijn, door ons het geschenk van gematigdheid ten opzichte van de extreme toekomst voor te houden. Het afstompen van het instinct om actie te ondernemen als reactie.

Maar actie is wat we nodig hebben. Die actie zal er voor iedereen anders uitzien. Protest, belangenbehartiging, gemeenschap, zelfvoorziening, organiseren, technologie voor het goede. Maar op de een of andere manier moet het revolutionair zijn. Het moet de strijd aangaan met de instellingen, conventies en normaliserende routines die ons op dit punt hebben gebracht. Het punt waarop we geen voortekens meer nodig hebben. Want de tekenen zijn duidelijker dan ooit.

Nate Bear

(Dit is een vertaling van het artikel “A sign of things to come™” dat op 7 augustus 2023 op zijn website verscheen.)