25 augustus, Den Haag: solidariteitsactie voor flexhuurder Jelena die dakloos dreigt te worden

Op 25 augustus organiseert de Bond Precaire Woonvormen (BPW) bij het Haagse stadhuis een solidariteitsactie en eisenoverhandiging voor Jelena, een flexhuurder die dakloos dreigt te worden door toedoen van de gemeente die haar bijstandsuitkering heeft stopgezet.

Uit de oproeptekst: “Elf jaar lang zwerft Jelena al van een kamer in onderhuur, naar anti-kraak woningen en weer terug naar haar oude onderhuuradres. Tussendoor probeert ze een goed bestaan op te bouwen, ondanks hoge ziektekosten en langlopende behandelingen bij een psycholoog (PsyQ) voor PTSS. Maar: die goede vaste woonruimte, die komt er maar niet. Diep in de schulden en dakloos na onterechte beschuldiging van bijstandsfraude door de gemeente Den Haag.

Vrijdag 25 augustus
Vanaf 12:00 uur
Spuiplein, Den Haag

Als klap op de vuurpijl heeft haar precaire woonsituatie er deze zomer toe geleid dat zij door de gemeente Den Haag onterecht wordt beschuldigd van bijstandsfraude. Al haar inkomsten zijn al sinds juni stopgezet en nu wordt zij op straat gezet, omdat ze de huur niet meer kan opbrengen. Samen met de BPW roept zij de betrokken wethouders Mariëlle Vavier en Martijn Balster op actie te ondernemen en dit grove onrecht recht te zetten!

Woononzekerheid

In 2019 keert Jelena terug naar de onderhuurkamer waar ze eerder al eens zes jaar woonde. Ze heeft goed contact met de huisbaas, die zelf ook in de woning zijn hoofdverblijf heeft. In 2022 besluit hij daarnaast nog drie Oekraïense vluchtelingen op te vangen in de woning. Twee van hen, een echtpaar van rond de 70, slapen in eerste instantie op de bank in de woonkamer. Maar Jelena wordt vrijwel elke nacht wakker van heftige nachtmerries door haar PTSS. Ze gaat dan altijd naar de woonkamer, en stelt voor het oudere echtpaar tijdens de uren die zij wakker is in haar bed te laten slapen. Deze sympathieke daad groeit uit tot een gewoonte en uiteindelijk komt het geregeld voor dat Jelena haar bed ‘s nachts afstaat als ze op blijft na een nachtmerrie.

Maar. Door het hoge aantal inschrijvingen op het adres start de gemeente in mei 2023 een adresonderzoek naar mogelijke overbewoning. Er ontstaan twijfels. Heeft Jelena wel echt haar hoofdverblijf in de kamer waar ze al sinds 2019 woont? Er volgen twee intense verhoren, en Jelena heeft niet door dat ze verdacht wordt van fraude. Daar, in die verhoren, ontstaat het misverstand dat Jelena haar kamer permanent heeft afgestaan aan het Oekraïense echtpaar. Dat ze zelf bij haar vader verblijft, die ook in Den Haag woont. En het is waar dat ze vaak bij haar vader over de vloer komt. Hij is eenzaam, ziek en hulpbehoevend, en in haar eigen huis is het zo druk met vijf bewoners. Soms haalt ze overdag wat slaap in bij haar vader, of draait ze een wasje. In haar eigen kamer is geen plek meer voor het wasrek.

Er volgt een opeenstapeling van aannames, misverstanden en mogelijk ook vooroordelen. Er blijft wantrouwen bij de ambtenaren van Handhaving & Fraude. Jelena’s hele privéleven en levensstijl worden doorgelicht. Er wordt gekeken waar ze haar boodschappen doet, waar en wanneer ze het OV gebruikt, hoeveel geld ze uitgeeft, en of dat wel aannemelijk is. Er worden foto’s gemaakt van haar kamer, haar bezittingen, kleding en ondergoed. Er wordt zelfs gevraagd naar de kleur van haar dekbedovertrek (die ze uiteraard gewoon correct kan benoemen). Uiteindelijk wordt haar levensstijl als niet aannemelijk bestempeld en haar hoofdverblijf in de kamer definitief in twijfel getrokken.

Resultaat: haar uitkering wordt op 26 juni 2023 per direct stopgezet en de bijna 19.000 euro die ze ontving gedurende het afgelopen jaar aan bijstand wordt teruggevorderd. Zoals Jelena moet wonen, zo leven en wonen mensen volgens de Haagse ambtenaren niet. Ze wordt zonder tussenkomst van een rechter of advocaat schuldig verklaard aan bijstandsfraude. En nu, twee maanden verder, heeft de huisbaas haar huur opgezegd. Die kan ze sinds het wegvallen van haar uitkering niet meer betalen. Op 27 augustus wordt zij dakloos.

Hoezo fraude?

Hoe kan het dat Jelena wordt beschuldigd van fraude als ze al jarenlang woont en ingeschreven staat in deze kamer? Ze heeft de sleutel van de woning, een contract, betaalt huur, haar tandenborstel staat in de badkamer en ze heeft meerdere verhuurdersverklaringen die getuigen van goed huurderschap. Toch denken de ambtenaren van de gemeente Den Haag dat ze er niet écht woont, vanwege haar afwijkende levensstijl. Ze wordt bestraft voor de gevolgen van haar ziekte PTSS en voor de sympathieke daad van het afstaan van haar bed aan een Oekraïens echtpaar tijdens haar slapeloze nachten.

Bezwaarprocedure

Ondertussen heeft Jelena met behulp van de BPW en een advocaat van Sociaal Verhaal een bezwaarprocedure opgestart. Die procedure lijkt kansrijk. Maar ze staat al op straat nog voordat de bezwaarprocedure in behandeling wordt genomen! En dan kan Jelena sowieso fluiten naar een uitkering.

Zo heeft het besluit van de gemeente om haar als fraudeur aan te merken verwoestende gevolgen, die per direct haar woon- en bestaanszekerheid ondermijnen. De BPW en haar advocaat constateren dat de gemeente níet heeft gehandeld volgens het zorgvuldigheidsbeginsel. Dat stelt dat alle feiten, belangen én gevolgen voor de betrokkenen goed worden onderzocht voordat er zo’n ingrijpend besluit wordt genomen. Dat heeft de gemeente Den Haag verzuimd, en daarom houden wij de gemeente en wethouder Mariëlle Vavier verantwoordelijk voor de ontstane situatie, waaronder de aanstaande dakloosheid. We roepen hen op om per direct aan de slag te gaan voor een duurzame oplossing!

De BPW en Jelena eisen daarom van de gemeente Den Haag, wethouder armoede Mariëlle Vavier en wethouder wonen Martijn Balster:

1. Bied woonzekerheid en zorg dat Jelena per direct urgentie kan aanvragen en krijgen voor een sociale huurwoning.

2. Bied financiële zekerheid door Jelena’s uitkering te herstellen per 26 juni, en de terugvordering van 19.000 euro ongedaan te maken.

Solidariteitsactie en eisenoverhandiging

Om deze eisen kracht bij te zetten overhandigen we op 25 augustus onze eisen voor woon- en financiële zekerheid aan de betrokken wethouders op het stadhuis van Den Haag. We beginnen om 12:00 uur met een solidariteitsactie op het Spuiplein voor het stadhuis. Toon je solidariteit en maak duidelijk aan de lokale en landelijke politiek dat we het niet langer pikken dat mensenlevens worden verwoest door ongefundeerde fraudebestrijding! Bescherm bewoners in precaire woonsituaties en voorkom te allen tijde dakloosheid!

Schuldig totdat het tegendeel is bewezen?

Je zou denken dat gemeenten en overheidsinstanties lessen hebben getrokken uit bijvoorbeeld de toeslagenaffaire. Toch zien we keer op keer weer hoe kwetsbare burgers door overheidsinstanties zonder grondig onderzoek of onafhankelijk oordeel worden bestempeld als fraudeur, met alle gevolgen van dien. Je levensstijl wordt beoordeeld door een handjevol ambtenaren, als ongeloofwaardig bestempeld en je wordt als vermeende fraudeur diep in de schulden gejaagd. Huurders in precaire woonsituaties zijn extra kwetsbaar en dreigen vervolgens ook het dak boven hun hoofd te verliezen. Is deze klopjacht op al dan niet vermeende bijstandsfraudeurs het verwoesten van mensenlevens waard? Wat schieten we als samenleving ermee op als er weer een kwetsbare bewoner op straat beland door toedoen van de gemeente? Wij eisen per direct dat de gemeente deze zelf gecreëerde situatie oplost voor Jelena en haar een inkomen en een dak boven het hoofd garandeert!”

Harry Westerink