De PVV en het gevaar van het extreem-rechtse stemplateau

“Wilders kan niet lang blijven zitten. Op een gegeven moment kan hij zijn beloften niet meer nakomen, en dan keren ze zich van hem af.” Snapt men hoe gevaarlijk dit is, als het al waar is? Waar deze analyse logischerwijs toe leidt?

Allereerst: het is helemaal nog niet zeker dat Wilders zich niet aan zijn afspraken zal houden. De Grondwet is niet het obstakel dat veel mensen denken dat het is. Lees hier een analyse. Toch is er een grote kans dat Wilders beloften niet nakomt.

De beloften van de PVV (zowel uitgesproken als geïmpliceerd) gaan enorm ver. Wilders belooft, in de ogen van veel kiezers, niets minder dan een islamvrij Nederland. Er is een grote kans dat de PVV die belofte niet kan nakomen. Daarvoor ga ik in ieder geval keihard strijden.

Ook Wilders weet dat die belofte niet na te komen is. Ook Wilders weet dat hij niet voor eeuwig kan blijven beloven, op een gegeven moment zijn kiezers er klaar mee. Dan zijn er twee opties: stemmers kiezen een extremer alternatief, of Wilders moet zijn positie veiligstellen.

Hieronder zijn de verkiezingsresultaten in de federale verkiezingen van Duitsland in 1932 (juli en november). In juli 1932 behaalde de NSDAP een enorme winst. Pogingen om een coalitie te vormen tussen centrumpartijen en Hitler bleken onmogelijk vanwege de hoge eisen van de NSDAP.

Dus vonden in november 1932 opnieuw verkiezingen plaats, met een extreem belangrijke uitkomst. In november 1932 verloren de nazi’s 4 procent van de stemmen. Opeens waren de twee grote linkse partijen, communisten en sociaal-democraten, groter dan de NSDAP. Dit had enorme consequenties.

Voor de NSDAP-top werd het duidelijk dat de partij een natuurlijk plateau had bereikt in het aantal stemmen. Voor een partij die gebaseerd was op snelle groei en de vertegenwoordiging van de ‘volkswil’ kon dat heel gevaarlijk zijn, zeker als ze rond de 30 procent bleven steken.

Daarnaast waren de communisten juist opkomend, en als de nazi’s niet in staat zouden blijken om de regeringsmacht te grijpen, zou een groot deel van de stemmers wel eens naar ze over kunnen stappen. Een grote, militante communistische partij zou een groot obstakel vormen.

Het relatieve ‘verlies’ van de verkiezingen van november 1932 was reden voor Hitler om snel met een coalitie akkoord te gaan. Twee maanden later was hij kanselier. In maart 1933 werden verkiezingen gehouden. Zelfs na de enorme repressie na de Rijksdagbrand haalden de nazi’s maar 44 procent.

Dit tegenvallende resultaat, waarin de nazi’s ondanks enorme corruptie en onderdrukking niet eens 50 procent van de stemmen konden halen, was des te meer reden om oppositiepartijen helemaal af te schaffen. De angst om verkiezingen niet te winnen maakte de nazi’s alleen maar gevaarlijker.

De volgende verkiezingsuitslag, in november 1933, zag er zo uit. Alle oppositie was uitgeschakeld. Juist omdat de nazi’s bang waren om een verkiezing te verliezen, hadden ze de democratie geheel uitgekleed. Ze hadden de macht ‘democratisch’ gegrepen, en toen sneden ze die de pas af.

De PVV staat waarschijnlijk voor dezelfde kwestie. Uit de laatste peilingen blijkt dat zij nog kunnen rekenen op 42 zetels, ofwel 28 procent van de stemmen. Net iets minder dan het plateau van de NSDAP in 1932. Wat gaat de PVV doen als dat het maximum aantal stemmen blijkt?

Dat wil niet zeggen dat we over een jaar 150 PVV-zetels hebben. De omstandigheden zijn anders. Het betekent wel dat er voor de PVV, net als voor de NSDAP, een reden is om democratische controle nog meer te slopen dan het al gesloopt is. Tot die helemaal geen obstakel meer vormt.

Dit is makkelijker gemaakt doordat de democratische controle de afgelopen jaren al enorm heeft ingeleverd. Onder de kabinetten-Rutte is de democratische controle van de regering achteruit gehold. De PVV hoeft alleen maar gebruik te maken van de status quo die is ontstaan.

Dus voor wie denkt gelukzalig te kunnen wachten tot de tijd van de PVV voorbij is, en ze als vanzelf verdwijnen: die tijd komt niet vanzelf. De PVV zal er alles aan doen om te voorkomen dat die tijd komt. Dus verzet je nú. Niet door te stemmen, maar door te doen.

Bo Salomons

(Dit artikel verscheen eerder als een draadje op X.)