Marisella de Cuba over Hoorns slavernijverleden: “Onze stemmen worden al eeuwenlang niet gehoord en opzij gezet”
Gisteravond werden er bij de gemeenteraadsvergadering van Hoorn drie moties ingediend over het slavernijverleden van die stad. De aanleiding daartoe was het enige tijd geleden verschenen onderzoeksrapport dat duidelijk had gemaakt dat Hoorn indertijd tot zijn nek in de slavernij zat. Tijdens een eerdere dialoogavond en raadsvergadering was gebleken dat zelfs het maken van excuses voor het slavernijverleden een flink deel van de Hoornse raad en bevolking al te ver ging. Daar werd gisteravond nog een forse schep bovenop gegooid. De inspraakreactie van Marisella de Cuba, lid van de actiegroep We Promise en een van de initiatiefnemers van de Werkgroep Slavernijverleden Hoorn (WSH), leidde tot een weerzinwekkende hutspot van witte superioriteitswaan, witte fragiliteit en witte onschuld.
Voorafgaand aan de vergadering had de WSH, waar ook Doorbraak-activisten aan meedoen, er bij diverse raadsfracties op aangedrongen om geen moties over het slavernijverleden te gaan indienen zonder overleg en samenspraak met nazaten van slaafgemaakten, hun belangenorganisaties en hun bondgenoten. Gemeenschappen van kleur zouden de regie moeten hebben over het zo noodzakelijke proces van dekolonisering, aldus de WSH. Maar daar bleken alle fracties maling aan te hebben, want de inhoud van de drie moties hadden ze op eigen houtje bepaald, zonder zelfs maar enige vorm van ruggespraak te hebben met de mensen om wie het toch zou moeten gaan.
Het was voor de fracties al maandenlang zonneklaar dat volgens belangenorganisaties van kleur het maken van excuses de eerste essentiële stap is in een langdurig proces van dekolonisering dat in Hoorn zou moeten worden opgestart. Alleen de PvdA en D66 hadden daartoe een motie opgesteld die ervoor pleitte om in aanloop naar de slavernijherdenking op 1 juli 2024 samen met nazaten van slaafgemaakten invulling te gaan geven aan “broodnodige, welgemeende excuses”. Een andere motie, van de VVD, EénHoorn en Hoorn Lokaal, bleek vooral gebakken lucht en slappe hap te bieden door het slavernijverleden enkel te willen “erkennen”. En een derde motie, van de VVD, D66, EénHoorn, GroenLinks, CDA en Hoorn Lokaal, gooide het over de boeg van “de dialoog”. Er zouden “stadsgesprekken” moeten gaan komen over onder meer racisme, armoede als uitsluiting en het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen. De deelnemers aan die gesprekken zouden volgens de motie “hoofdzakelijk” via loting moeten worden aangewezen, wat in een stad als Hoorn betekent dat een witte meerderheid in die gesprekken dominant zou kunnen blijven ten opzichte van een minderheid van nazaten van slaafgemaakten en andere mensen van kleur.
Verbale agressie
Om de overwegend witte raadsleden nogmaals te wijzen op de noodzaak om de regie van het proces van dekolonisering in handen te leggen van mensen van kleur, sprak De Cuba gisteravond in tijdens de raadsvergadering. Terwijl zij bezig was met haar speech, volgde er plotseling een interruptie van raadslid Menno Jas van Hart voor Hoorn, die haar bijzonder onbeschoft onderbrak en de mond snoerde. Diezelfde Jas had eerder zelfs een amendement ingediend om “in de breedste zin van het woord” een punt te zetten achter de discussie over het Hoornse slavernijverleden. Burgemeester Jan Nieuwenburg vond die interruptie van Jas ook wel wat te gortig, maar achtte het toch nodig om De Cuba te waarschuwen dat ze op haar woorden moest letten. Er was werkelijk geen enkele steekhoudende reden om De Cuba op deze manier op het matje te roepen. Maar de burgemeester wilde blijkbaar even de witte koloniale baas spelen over een vertegenwoordigster van nazaten van slaafgemaakten. Ook Roger Tonnaer van de Fractie Tonnaer deed mee aan de verbale agressie richting De Cuba. Hij vond De Cuba “intimiderend” en maakte het helemaal bont door te suggereren dat de “veiligheid van het werk” van de Hoornse raadsleden in het geding was door haar optreden.
Alsof de intimidatie door raadsleden en de burgemeester nog niet genoeg was, volgde na de speech van De Cuba een verschrikkelijk racistische inspreekreactie van ene mevrouw Van Veen. Zij leek warempel wel opgetrommeld door een bondgenoot in de raad om ook nog eens vanuit de Hoornse bevolking de huid vol te schelden van De Cuba in het bijzonder en mensen van kleur in het algemeen. Van Veen sprak over de “chantage” en “indoctrinatie” waar zwarte mensen zich schuldig aan zouden maken. Ze zouden maar “doordrammen” met hun strijd tegen Zwarte Piet en tegen het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen. Er zou helemaal geen slavernijmonument moeten komen. En er was eerder al besloten dat het standbeeld van Coen zou blijven staan waar het staat. Mensen van kleur zouden maar blijven zeuren en het zouden net “kleine kinderen” zijn. Terwijl De Cuba werd geïnterrumpeerd tijdens haar speech, kon Van Veen oeverloos uit haar dak gaan en mensen van kleur afzeiken en stigmatiseren. Er was geen enkel raadslid dat haar tot de orde riep, en ook de burgemeester zweeg. Tot zover het witte bondgenootschap dat de rijen sloot en De Cuba uitsloot, kleineerde en marginaliseerde.
Morgen wordt er in de Hoornse gemeenteraad gestemd over de drie moties. Het ziet er naar uit dat de PvdA/D66-motie over excuses geen meerderheid gaat halen. Het valt te verwachten dat de andere twee moties wel aangenomen gaan worden. Daarmee dreigt het Hoornse proces van dekolonisering al spaak te lopen op de weigering om excuses te maken voor het lokale slavernijverleden. Zoals nazaten van slaafgemaakten al vaker hebben aangegeven, gaat er zonder excuses ook geen heling en herstel komen. Maar de strijd tegen koloniaal Hoorn gaat door.
Harry Westerink
Hieronder de integrale tekst van de speech van Marisella de Cuba
Beste raadsleden, ik sta hier vandaag om uw aandacht te vragen voor de nazaten en slachtoffers van het slavernijverleden en haar gemeenschappen. Het betreft het indienen van moties die de belangen van onze gemeenschappen niet dienen en zelfs schaden.
Ik sta hier vanavond namens de Werkgroep Slavernijverleden Hoorn, omdat het college van B&W weinig tot geen leiderschap toont en niet besluitvaardig is op een onderwerp waarvan onomstotelijk is bewezen dat Hoorn een hoofdrol heeft gespeeld in het afschuwelijke slavernijverleden.
Ik pleit ervoor dat u als raadsleden zich inzet voor een proces in samenwerking met de Nationaal Coördinator Discriminatie en Racisme (NCDR) en het Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden en Erfenis (NINSEE). Door dit proces te steunen en ruimte te geven krijgen de mensen waar het om gaat de mogelijkheid om het thema excuses voor het slavernijverleden verder uit te werken.
U zit hier als volksvertegenwoordigers, ik sta hier namens onze gemeenschappen om met klem te verzoeken ons de ruimte te gunnen om dit proces uit te werken. Onze stemmen worden al eeuwenlang niet gehoord en opzij gezet. Excuses voor het slavernijverleden van Hoorn zijn heel belangrijk voor onze gemeenschappen als nazaten van slaafgemaakten en belanghebbenden. Wij zijn niet gebaat bij het indienen van een motie waarvan jullie van tevoren weten dat het geen meerderheid haalt. Je maait het gras voor onze voeten daarmee weg.
Hoewel wij blij zijn dat het belang van excuses wordt ingezien door een aantal partijen, wil ik opmerken dat deze moties tot stand zijn gekomen zonder overleg met de gemeenschappen waar het om gaat. Dit is heel kwalijk.
Wij hebben niets aan een nietszeggende motie over erkenning van de VVD. De motie is zelfs schofferend, volgens hen zijn wij niet eens excuses waard. Wij hebben alle indieners van die motie nog nooit gezien op een evenement dat wij hebben georganiseerd. Opnieuw wordt er over ons gepraat zonder ons erbij te betrekken.
Hetzelfde geldt voor de motie van de Fractie Tonnaer. Ook deze fractie heeft geen contact opgenomen met de gemeenschap. Natuurlijk waarderen wij het aanbod van een slavernijmonument. Wat wij absoluut niet waarderen, is dat zonder overleg wordt bepaald hoe dit in zijn werk moet gaan. Zo’n monument moet in samenwerking met de gemeenschappen tot stand komen. Zonder oprechte excuses vooraf is zo’n slavernijmonument net als een lolly die wordt aangeboden aan een schreeuwend kind om diens mond te houden. Ook aan deze fractie wil ik meegeven: zo moeilijk zijn wij niet te vinden, praat met ons en niet over ons.
Aan de PvdA wil ik vragen: wat is de reden dat jullie deze motie indienen? Wij hebben duidelijk aangegeven dat als je niet zeker bent van een meerderheid, de motie onze gemeenschappen behoorlijk schaadt en het proces waarin wij zitten frustreert. Wiens belang dien je op dit moment, behalve dat van jezelf?
Het is van groot belang dat u zich als raadsleden bewust bent van het verleden en de erfenis van slavernij. Slavernij is een donkere periode in onze geschiedenis die nog altijd haar schaduw werpt op onze samenleving. Het erkennen van dit verleden en het maken van excuses is geen overbodige luxe, maar een noodzakelijke stap richting verzoening en gedeelde humaniteit.
Het NINSEE is een instituut dat zich al jarenlang wijdt aan het onderzoeken, documenteren en verspreiden van kennis over het Nederlandse slavernijverleden. Het NCDR is in het leven geroepen om discriminatie en racisme tegen te gaan in de Nederlandse samenleving. Deze organisaties zijn van onschatbare waarde en hebben al veel gedaan om bewustwording te creëren en streven naar verzoening. Echter, om echt vooruitgang te boeken, hebben zij en wij nu de steun van u als raadsleden nodig.
Beste raadsleden, ik vraag u daarom om de moties die de gemeenschap niet dienen, achterwege te laten. Laten we ons inzetten voor een samenleving waarin er ruimte is voor dialoog, begrip en verandering. We kunnen het ons niet veroorloven om verdeeldheid te zaaien met moties die afleiden van de kwestie waar het werkelijk om draait: het erkennen van het slavernijverleden en het uitwerken van een passende vorm van excuses.
Op 17 januari organiseert We Promise samen met de NCDR een town hall meeting in Hoorn. Ook de voorzitter van het NINSEE zal aanwezig zijn. Wij zullen het hebben over het gedeelde slavernijverleden en waarom excuses zo belangrijk zijn. Ook onderwerpen als het standbeeld van J.P. Coen en alledaags racisme zullen behandeld worden tijdens deze avond. U bent allen van harte uitgenodigd om kennis te komen nemen van wat belangrijk is voor onze gemeenschappen en wat wij nodig hebben om samen vooruit te komen.
Ik roep u op om de krachten te bundelen en gezamenlijk een motie te steunen die gericht is op het ondersteunen van het proces met het NCDR en NINSEE. Laten we deze kans aangrijpen om geschiedenis te herschrijven en de weg vrij te maken voor een betere toekomst. Een toekomst waarin we empathie tonen, verantwoordelijkheid nemen voor ons verleden en de wonden uit het verleden samen kunnen helen.
Laten we de gemeenschap dienen door te streven naar verzoening, gelijkheid en inclusiviteit. Ik vertrouw erop dat u, als vertegenwoordigers van onze gemeenschap, de juiste keuze zult maken en alleen moties steunt die deze doelen bevorderen.
Dank u wel voor uw aandacht.