Tijd voor een embargo tegen ZIM shipping

“Zim-wie?”, hoor ik je denken. Hier in Nederland is het Israëlische scheepvaartbedrijf met hoofdkantoor in Haifa lange tijd onder de radar van activisten gebleven. Het bedrijf dat in 1945 is opgericht, vierde onlangs dat ze “50 gouden jaren” in Nederland zijn gevestigd. Maar hoe lang gaat de haven van Rotterdam dit bedrijf nog faciliteren, gezien ZIM’s rol in de oorlogsmisdaden van Israël?

In januari 2024 dient politicus Peter Mertens van de PvdA België een klacht in over ZIM shipping. “Uit documenten van de haven van Antwerpen, die ik heb kunnen inzien, blijkt dat de Israëlische rederij ZIM vorig jaar 246 ton militair materiaal, explosieven en ontstekers via Antwerpen naar Israël heeft verscheept”, aldus Mertens. Op 15 mei, Nakba-dag, volgt een aanklacht door verschillende maatschappelijke organisaties, welteverstaan 11.11.11., Association Belgo-Palestinienne (ABP), Al-Haq Europe, Broederlijk Delen, De-Colonizer, Intal, Oxfam België, Vrede VZW en Vredesactie. Het doel van de rechtszaak is de wapenexport naar Israël te stoppen. “Het is de waanzin voorbij dat er nog altijd wapens vanuit België op illegale wijze aankomen in Israël”, zo opent de tekst van de Belgische ngo 11.11.11. waarin ze uitleggen waarom ze de Israëlische rederij ZIM aanklagen voor de illegale doorvoer van munitie vanuit de haven van Antwerpen. Ook zijn er protesten gevoerd bij onze zuiderburen: er waren honderden actievoerders in de haven van Antwerpen en in Gent dienden 283 mensen bij de politie een klachtenformulier in over ZIM. België is niet het enige land waar ZIM shipping wordt opgemerkt voor medeplichtigheid aan oorlogsmisdaden.

In Australië lukte het anti-genocide activisten een schip van het Israëlische bedrijf dagen oponthoud te bezorgen door te voorkomen dat het kon aanleggen in de haven van Melbourne. “De actie heeft de haven volledig geblokkeerd (…) om een ​​krachtige boodschap naar de regering te sturen dat de inwoners van Melbourne niet blij zijn met het laden van ZIM-schepen”, vertelde protestorganisator Mohammed Helmy aan Middle East Eye. De actie werd bijgestaan door een groep kayaktivists – activisten die in kajakken het water opgaan om te blokkeren.

Ook in de VS werd een ZIM shipping-faciliteit bezocht. Activisten van Block The Boat Detroit riepen op tot sancties: “ZIM is de oudste en meest winstgevende rederij van Israël. Wij zijn hier om de werkers daar bewust van te maken. En om te zeggen dat we geen handel mogen voeren met Israëlische producten of vracht. Dat dit medeplichtigheid is aan de Israëlische apartheid.” Er werden ervaringen gedeeld van de strijd in Zuid-Afrika tegen apartheid en lessen getrokken voor de Boycott Divestment Sanctions (BDS) campagne. In Canada werd in december 2023 op diverse locaties geprotesteerd tegen ZIM. De organisatie World BEYOND War schrijft in een artikel van 12 december dat vredesactivisten en arbeiders de dag ervoor Zim-kantoren in Montreal en Toronto hebben overgenomen en de kantoren in Vancouver hebben bezet. Ook is er in de ochtend een spandoek gedropt over de CN-spoorlijnen in het centrum van Toronto die werden gebruikt om Zim-containers te vervoeren, terwijl er ’s avonds een blokkade van de CN-rails in London, Ontario plaatsvond (zie de video geleend van Twitter hieronder).

World BEYOND War deelde een paar weken later op social media dat activisten in Halifax CN-spoorlijnen, die worden gebruikt voor het transport van wapens naar Israël via ZIM-schepen, blokkeerden. ZIM is de grootste Israëlische rederij, waarvan bekend is dat zij wapens van Canadese bedrijven transporteert. De activisten riepen op tot een onmiddellijk wapenembargo tegen Israël. 

In Griekenland heeft een onbekende activist bij een ZIM-kantoor een zelfgemaakte bom doen afgaan die lichte schade heeft aangericht. Volgens de lokale politie lagen er ter plaatse verspreid pamfletten met pro-Palestina-berichten. De aanslag vond plaats in januari, nadat het Israëlische scheepvaartbedrijf al verbannen was uit de havens van Maleisië door minister-president Anwar Ibrahim. De president was helder toen hij zei dat de sancties een reactie zijn op de acties van Israël in Gaza, die volgens hem “de fundamentele humanitaire principes negeren en het internationale recht schenden door de aanhoudende bloedbaden en voortdurende wreedheden tegen het Palestijnse volk”. Het eerste schip dat getroffen zou worden door de sanctie was een schip dat van Zim Rotterdam kwam. In de Nederlandse media was het oorverdovend stil over het politieke optreden van Maleisië of over de implicaties voor ZIM Rotterdam.

De grootste (financiële) schade voor ZIM is wellicht de blokkade van Houthi’s (Ansar Allah) die varen door de Rode Zee bemoeilijkt. In januari kondigde het Chinese bedrijf Cosco Shopping aan dat ze niet langer zouden varen op Israël. Dit zou gevolgen hebben voor ZIM, die verder zou moeten uitwijken via andere routes met toenemende transportkosten.

Deze diverse protesten werden georganiseerd nadat ZIM Integrated Shipping Services in oktober 2023 had aangekondigd dat ze Israël al hun schepen en infrastructuur aanbieden, met de belofte in de behoeften van de natie te voorzien. De CEO van ZIM, Eli Glickman, plaatste persoonlijk diverse posts op Twitter.

Het bedrijf heeft echter al vanaf de oprichting een problematisch karakter. Op de website van ZIM shipping staat: “ZIM werd in 1945 opgericht door het Joods Agentschap, de Histadrut-arbeidersfederatie en de Israel Maritime League’”. Bij mij ging er een belletje rinkelen. Heb ik die Histadrut niet voorbij zien komen in een zine van 2012 van het International Jewish Anti-Zionist Netwerk? Zaten zij niet achter apartheid-ellende in Zuid-Afrika en hadden zij niet een cruciale rol in het creëren van de koloniale apartheidsstaat Israël? Hoe zit dat?

De zine van het International Jewish Anti-Zionist Netwerk meldt het volgende:

En later in de zine is er een speciaal kader gewijd aan de Histadrut:

Een artikel op de website van Electronic Intifada duidt de Histadrut als een racistische “vakbond”. De voormalige Israëlische premier Golda Meir omschreef hem als volgt: “In 1928 werd ik lid van het Uitvoerend Comité van Histadrut in een tijd dat deze grote vakbond niet alleen maar een vakbondsorganisatie was. Het was een geweldig koloniserend agentschap.”

Kunnen we in Nederland een embargo op ZIM shipping realiseren?

Van de Nederlandse politiek of de haven van Rotterdam kunnen we geen embargo verwachten. Zij onderhouden een veelvoud aan relaties met bedrijven die zich schuldig maken aan neo-koloniale bedrijfsvoering: Shell, Unilever en BP, om er een paar te noemen. Het lijkt erop dat ze allemaal hun bestaan te danken hebben aan kolonialisme: Shell  begon in shipping en kon zijn voordeel doen met de kolonisatie van Indonesië en Nigeria, de Lever broeders kregen “gratis grond en gratis arbeid” in de nasleep van de genocide in Congo, en BP had als Brits bedrijf koloniaal voordeel bij een contract dat BP-man D’arcy had weten te smeden, waarbij de Iraanse regering slechts 16 procent van de winst zou krijgen die hij maakte bij het winnen van Iraanse olie. Hierbij stond D’arcy het nooit toe dat een Iraniër zijn boekhouding zou controleren. Na 1908 werd hij de enige eigenaar van de hele olie-oceaan die onder de Iraanse bodem ligt. Niemand anders mocht ‘Iraanse’ olie boren, raffineren, winnen of verkopen. Dit alles in een tijd dat Engeland de baas speelde over 25 procent van het aardoppervlak.

Er is nog meer wat deze bedrijven gemeen hebben: we kunnen ze allemaal in Rotterdam vinden en ze zetten allemaal in op greenwashing van hun imago. Oftewel: ze besteden geld aan een milieuvriendelijk imago terwijl ze de aarde vernielen.

Een embargo zal dus moeten worden afgedwongen. Ofwel via de rechter, zoals de Belgische buren nastreven, ofwel door de druk van onderop op te voeren.

Chihiro Geuzebroek