Pessimisme organiseren

First things first: waarom pessimisme? Het simpele antwoord is: het ziet er niet goed uit. En dat is precies het probleem. Dat voor ons de toekomst nog een verslechtering kan zijn. Dat er een wij mogelijk is waarvoor het nog slechter kan gaan, een wij dat eerder nog in zekere (altijd onzekere) mate geïmmuniseerd was voor de ontvangende kanten van het geweld. Een wij als product van een voordeel dat nu wordt ingetrokken, vandaar het pessimisme. De wortel van het liberalisme en de stok van het fascisme. De stok van het liberalisme en de wortel van het fascisme. Dus begrijp ons goed: er zou geen pessimisme moeten zijn. Maar dat zou de afschaffing van de hiërarchisering van leven vergen, evenals de daarmee onlosmakelijk verbonden uitdrukking van leven in waarde. Want zolang die ons besturen, zijn wij vatbaar voor beloften, voor voordelen, voor optimisme. Ja, de wapenfabrieken draaien op volle toeren. De experts zijn het eens, ze ratelen hun consensus af alsof het een kosmisch mandaat betreft. Overal stropdasmannetjes hitsig van de potentie van de algehele mobilisatie, van de accumulatie, en van het oproepen van jonge lijven waar Ze een uniform om hangen om toegang tot het vlees eronder te krijgen. Wat Ze ‘geopolitiek’ noemen is ons collectief gevangen zitten in het speekselschuim op de revers van de defensie-expert. Ja, dat is allemaal het geval, dat is de wereld. Maar dat is, denken wij, niet waarom we pessimistisch zouden moeten zijn, niet waarom we ons pessimisme moeten organiseren. Dat veronderstelt allemaal nog dat pessimisme nuttig is als anticipatie op verslechtering. Het veronderstelt nog een vasthouden, een reddingspoging, een schaapjes-op-het-droge poging, hoop op een ‘oppositieleider’ [en wacht, daar spreekt de oppositieleider, en hij zegt: Niets!]. Zulk pessimisme is een verdekt optimisme. Het is nog bereid iets uit te ruilen om iets uit te stellen. Het is nog chanteerbaar en omkoopbaar – als we nu hier wat procenten inleveren, daar wat minder toelaten, overal wat meer geweld acceptabel vinden, dan kunnen we deze show nog een beetje langer on the road houden. Minstens tot de volgende begrotingsronde. Even tijd gekocht voor nog een ronde rennen in de kraal. Het pessimisme dat stiekem uit is op redding is een hechting die de wond openhoudt, wat Lauren Berlant een cruel optimism noemde: een gehechtheid aan en een hoop op iets wat slecht voor ons is. Politiek als één grote desinfectiemachine, een eindeloze hygiëneneurose. En linkse politiek als, helaas, de verleiding van de macht – als wij nu aan de knoppen zitten, dan kunnen we de pijn minstens verzachten, minstens ietsjes eerlijker verdelen. Alle politiek is een schandaal, maar linkse politiek is een omkoopschandaal.

Rogier van Reekum en Willem Schinkel in Pessimisme organiseren (organizedpessimism.noblogs.org)