Een brood stelen of zwart werken, mag dat?

Kort gezegd komt de nieuwe maatregel erop neer dat alle bloedverwanten in de eerste graad die tot een huishouden behoren bij het gezin worden gerekend. Tot nu toe kon zich bijvoorbeeld de situatie voordoen dat ouders een bijstandsuitkering voor samenwonenden hadden en een inwonende meerderjarige zoon of dochter met inkomen uit arbeid. In de nieuwe situatie kan dat niet meer. Kinderen die een inkomen uit arbeid hebben, moeten voor hun ouders gaan zorgen. De ouders verliezen de bijstandsuitkering. In de nieuwe situatie worden de inkomens van grootouders, ouders en kinderen die onder één dak wonen bij elkaar opgeteld. Als het inkomen van het kind 1.350 euro of meer bedraagt, dan moet hij voor de hele familie zorgen en hebben de anderen nergens recht op. Dezelfde situatie kan zich voordoen bij eenoudergezinnen. Er zijn veel situaties waarbij kinderen samenwonen met hun ouders. Dat komt door de grote woningnood onder mensen met een minimuminkomen.
 

Televisie
 
Op 23 februari was de lokale televisiezender At5 bij de Bijstandsbond op bezoek. Ze interviewden diverse mensen, waaronder iemand die te maken heeft met die huishoudtoets. De man kwam op het spreekuur omdat hij tot tweemaal toe een aanvraag heeft gedaan voor een aanvullende bijstandsuitkering. In beide gevallen werd zijn aanvraag afgewezen of buiten behandeling gesteld. De man heeft enige maanden een WW-uitkering gehad en werkte daarvoor in een technisch beroep bij een gemeentelijke instelling. Vanwege de bezuinigingen bij de gemeente Amsterdam is hij ontslagen. Zijn zoon en schoondochter en hun twee kinderen wonen bij hem in. De zoon had een inkomen als zzp-er in de bouw, maar is door de malaise in die bedrijfstak ontslagen. Hij heeft geen inkomen en ook geen recht op een WW-uitkering. De schoondochter verdient 700 euro bruto per maand. De vader die uit de WW kwam, wilde bijstand aanvragen. Hij gaat vallen onder de huishoudtoets. De hele familie, bestaande uit drie volwassenen en twee kinderen, heeft recht op maximaal 1.350 euro. Omdat de schoondochter 700 euro verdient, is de aanvullende bijstand maximaal 650 euro, volgens de nieuwe toets op het huishoudinkomen. Daar moeten ze alles van betalen: huur, gas en licht, ziektekostenpremies voor drie volwassenen, enzovoorts. En de opvoeding van de kinderen. In de oude situatie, voor de invoering van de toets op het huishoudinkomen, hadden ze recht op 650 euro in de maand meer. De man en zijn zoon solliciteren zich suf, maar zijn tot nu toe niet aan de bak gekomen. “Ik ben 55 jaar”, zegt de man, “mij nemen ze niet meer.” De zoon moest de boekhouding overleggen van zijn werk als zzp-er. Daarvoor moest hij de boekhouder vragen om een overzicht te maken, met de recentste gegevens. Deze boekhouding kon niet binnen één week worden aangeleverd, waarop de aanvraag prompt buiten behandeling werd gesteld. Ze leven al twee maanden van het inkomen van de schoondochter en de schulden lopen op. “Ik word dakloos”, stelt de man. “En mijn zoon, schoondochter en twee kinderen ook.”
 
Brood stelen
 
At5 vroeg mij onder andere hoever wij als Bijstandsbond-medewerkers gaan in onze adviezen aan mensen. Ik heb gezegd: “Heel ver”. Op een vraag daarover liet ik weten dat ik me levendig kan voorstellen dat de bovengenoemde vader er zwart bij gaat werken of een brood gaat stelen. Als je geen eten hebt, dan ga je dood. Hij staat met de rug tegen de muur. Dan mag je dat doen. Ik kan me ook voorstellen dat werklozen in dit soort situaties zwart gaan werken onder Bulgaarse of Poolse arbeidsvoorwaarden. Dat is wat ze willen in Den Haag. Want er bestaat de Europese Dienstenrichtlijn, door Nederland goedgekeurd, die inhoudt dat bedrijven uit een bepaald land ook actief mogen zijn in andere landen van de Europese Unie. Als ze hun hoofdvestiging bijvoorbeeld in Bulgarije hebben en filialen in andere EU-landen, dan hoeven ze zich niet aan de Nederlandse wet hoeven te houden, maar aan de Bulgaarse. Dan hebben ze dus niets te maken met het wettelijk minimumloon in Nederland, maar met de arbeidsvoorwaarden die in Bulgarije gelden. De champignonboeren richten een Bulgaarse BV op en verkopen die champignons op stam aan die Bulgaarse BV. Vervolgens nemen ze Bulgaren in dienst onder zeer slechte arbeidsvoorwaarden waarbij ze geen Nederlands minimumloon hoeven uit te betalen. En de gemeente Rotterdam maar roepen dat Rotterdamse werklozen in de kassen moeten gaan werken waar dit soort praktijken zich voordoen. Ik kan me levendig voorstellen dat werklozen dat noodgedwongen gaan doen, maar in het geval van situaties als hierboven, gaan ze dan wel zwart werken, desnoods onder Bulgaarse arbeidsvoorwaarden. Dat is wat de gemeente Rotterdam en minister Kamp eigenlijk willen. Met de komst van de toets op het huishoudinkomen worden niet alleen Bulgaarse arbeiders door armoede, werkloosheid en ellende uit eigen land gedreven om tegen hongerlonen elders te gaan werken – waar ze overigens niet om gevraagd hebben –, maar ook de Nederlandse werklozen, die uit pure noodzaak worden gedwongen om zwaar en slecht betaald werk te verrichten. Maar dan wel zwart, zou ik zeggen. Bisschop Muskens heeft eens gezegd: “Een arme die honger heeft, mag een brood stelen.” En zo is het maar net.
 
Grieken

De verschillende onderdelen van het uitbuitingssysteem grijpen wel mooi in elkaar, vind ik. Eerst hebben de ministers Jan-Kees de Jager en Henk Kamp en hun collega’s en voorgangers de Europese Dienstenrichtlijn bedacht. Toen hebben de rovende speculanten Griekenland naar de rand van de afgrond gebracht. En vervolgens leggen hun medestanders in de Europese regeringen Griekenland een zogenaamd ‘reddingspakket’ op, waarbij de gewone Grieken gedwongen worden zodanig drastisch te bezuinigen op hun uitgaven voor voedsel, kleding en huisvesting dat velen in feite niet meer te eten hebben. Wat gaan die Grieken doen? Door armoede, werkloosheid en ellende voortgedreven werken in de Nederlandse tuinbouw, lijkt mij. Want er is vrij verkeer van goederen en personen binnen de EU. En dan komt die Dienstenrichtlijn weer om de hoek kijken die De Jager en consorten bedacht hebben. Die Grieken gaan namelijk in Nederland werken onder Griekse arbeidsvoorwaarden, onder voorwaarden die De Jager en zijn collega’s net aan Griekenland hebben opgelegd. En vervolgens gaan de beleidsmakers hier weer hakken op Nederlandse en Griekse werklozen en roepen dat het luie donders zijn die geen recht hebben op een uitkering. Vervolgens worden er meldpunten geopend waar men over die werklozen kan klagen.

Piet van der Lende