Marokko: volksopstand ontmoet staatsterreur

Ook in Marokko zijn sinds de late winter van 2011 protesten gaande tegen armoede, corruptie en een onderdrukkend bewind. Onder de noemer van de 20 Februari-beweging vinden sinds die datum minstens wekelijks demonstraties plaats. Keer op keer stuiten die op grof geweld van veiligheidstroepen van het koninklijke regime, die met soms dodelijk geweld optreden. Dat blijft voor een zeer groot deel buiten Nederlandse media, die aan het geweld in Syrië voorrang geven. Geen wonder: Syrië staat, als bondgenoot van Iran en verbale tegenstander van Israël, in zekere mate tegenover westerse belangen. Een volksopstand tegen dat bewind komt het westen niet zo heel slecht uit en is bruikbaar. Marokko is een zeer loyaal westers bondgenoot, en opstand tegen het Marokkaanse bewind komt dus niet gelegen.

Protest in Den Haag Vanmiddag hebben ruim 40 mensen bij de Tweede Kamer in Den Haag gedemonstreerd tegen de recente repressie door de Marokkaanse overheid. Een flink aantal, zeker omdat er slechts 24 uur van voorbereiding aan vooraf gegaan was. De 20 Februari-beweging is nog steeds springlevend, ook in Nederland. Veel van de activisten hadden ook al aan eerdere solidariteitsacties meegedaan (onder meer in maart, april en november vorig jaar), en de sfeer was weer zeer strijdbaar en motiverend. Aan het einde van het protest kwam SP-Kamerlid Harry van Bommel naar buiten voor een gesprek met de organisatoren. Hij had al Kamervragen gesteld en zou de kwestie morgen in de commissie aan de orde stellen. De actievoerders stelden zijn inzet op prijs, maar waren er onderling ook heel duidelijk over: de strijd van de mensen in Marokko zelf zal uiteindelijk bepalen of er daadwerkelijk een democratisering gaat komen. Morgen vindt er in Amsterdam een persconferentie plaats over het geweld in Marokko. (De foto’s bij dit artikel zijn van het Haagse protest van vandaag.) Eric Krebbers

Aandacht ervoor is er dan ook slechts mondjesmaat, als het nauwelijks anders kan. En nu kan het in Nederland nauwelijks anders, want bij onderdrukking van protesten in Noord-Marokko is een man gearresteerd. Zijn naam is Yuba Zalen, en hij heeft naast een Marokkaans ook een Nederlands paspoort. Ja, en dan ben je opeens “een Nederlander”, en bericht Nu.nl “Nederlander opgepakt in Marokko”. Maar de kern is: een Marokkaanse activist is gearresteerd door de Marokkaanse politie, en er is sprake van dat hij gemarteld is ook. Zeer terecht is er vandaag dan ook een demonstratie in Den Haag geweest om tegen de onderdrukking te protesteren en de vrijlating van Yuba Zalen te eisen. Aan het einde van de dag werd bekend dat hij inmiddels is vrijgelaten.

De arrestatie van Yuba Zalen maakt deel uit van hevige onderdrukking, juist de afgelopen dagen in Noord-Marokko, het Rif-gebied. Daar woedt een volksopstand. Op 10 maart begon in Imzouren een demonstratie van werkloze afgestudeerden, die al snel door agenten werd aangevallen, waarbij vrouwelijke demonstranten intimiderend werden omsingeld. Toen een zwangere vrouw buiten bewustzijn raakte van de stress, belette de politie haar vervoer naar het ziekenhuis. Later die dag mishandelde de politie in Alhoceima een vrouwelijke demonstrant. In die plaats hielden betogers vervolgens een sit-in. In Ait Bouayach vochten betogers en oproerpolitie; die werd op een gegeven moment zelfs verdreven uit het stadscentrum, waarna ze versterking kreeg van soldaten. Vervolgens schoten veiligheidstroepen met traangas op woningen van waaruit vrouwen de gebeurtenissen gadesloegen. Als Poetin zo met betogers in Rusland zou omspringen, dan was dat voorpaginanieuws geweest. Maar dit is Marokko, en dat heeft kennelijk groen licht voor dit soort staatsterreur.

De dag erop waren er soortgelijke taferelen in hetzelfde gebied. Opvallend in de berichtgeving zijn de grote hoeveelheden gebruikt traangas, dat bovendien ook nog eens van een extreem zwaar type is. Minstens zo opvallend is echter hoe sterk de betogers optreden: diverse politiebusjes gaan eraan rond Alhoceima, en de gewonden vallen volgens niet bevestigde berichtgeving niet enkel aan de kant van betogers. Bij Tangier bezetten betogers de snelweg naar Rabat. En uit Imzouren kwam die avond het bericht dat betogers zelfs drie eerder opgepakte mensen hadden bevrijd. Ook daar gingen politiebusjes in de brand. De pogingen om het protest te onderdrukken gaan zeer hardhandig en leidden die dag alleen al tot zeker 40 gewonden. De Marokkaanse staat haalde ook twee online nieuwssites offline. Maar dezelfde dag deden Anonymous-activisten op hun manier hetzelfde met een website van de Marokkaanse staat.

Dat juist in dat gebied het verzet zo groot is, en de onderdrukking zo hevig, is niet toevallig. Daar is een groot deel van de bevolking niet Arabisch, maar Tamazigh oftewel Berbers. Naast protest tegen de algemene onderdrukking en corruptie van het hele bewind, protesteren mensen ook tegen de discriminatie en marginalisering die deze bevolkingsgroep in Marokko te verduren heeft. In deze regio heeft de Marokkaanse staat dan ook maar weinig legitimiteit in de ogen van de bevolking. Omgekeerd behandelt de staat de regio zo ongeveer als bezet gebied, en de bewoners krijgen een behandeling te verduren zoals bijvoorbeeld de Israëlische staat die op Palestijnen loslaat. Juist deze dimensie – die van een Tamazigh-bevolking die zwaar onderdrukt wordt door een Marokkaanse staat die hun rechten grof negeert – maakt de confrontaties in dit gebied extra hevig.

De gebeurtenissen vinden plaats onder een nog tamelijk nieuwe regering, na een periode waarin het bewind zich profileerde als hervormingsgezind en dergelijke. Afgelopen jaar was er een referendum over een nieuwe grondwet, waarin de bevoegdheden van de koning iets werden ingeperkt en die van gekozen politici iets groter werd. Een meerderheid stemde voor, en is dat verbazend? Voor een grootschalige boycot ontbrak het de protestbeweging kennelijk nog aan slagkracht, en regeringspropaganda deed de rest. Later dat jaar leidden verkiezingen tot een overwinning van de islamistische partij, die vervolgens een premier mocht leveren in een coalitie waarin naast islamisten ook nationalisten en socialisten meededen.

Maar al dit vertoon van democratische hervormingen veranderde aan de repressieve realiteit in Marokko weinig. Reporters Without Borders berichtte in februari over toenemende internetcensuur in Marokko. Onder meer de Spaanse krant Al Pais had daar last van, toen het berichtte over de rijkdommen van de vorst. Rachid Nini, redacteur van een dagblad, zit in de cel wegens “desinformatie” na publicaties over corruptie. Onderdrukking, maar ook protest, duurden in januari en februari voort. Op 21 januari stak Abdelwahab Zaidoen zichzelf in brand voor het onderwijsministerie in Rabat. Hij overleed enkele dagen later. Op 1 februari vonden in Taza hevige protesten plaats waarbij de politie uiteindelijk knuppelend huizen binnendrong, nadat een politiemacht eerder de stad had omsingeld. Het verschil met de methoden die Syrische veiligheidstroepen toepassen op bijvoorbeeld Homs, verschilt van de behandeling die Marokkaanse troepen hanteren nog slechts gradueel. En het verschil wordt eerder kleiner dan groter.

Armoede is een drijfveer: van de belofte van de nieuwe regering dat de werkloosheid uitgebannen zou worden, kwam vrijwel niets terecht. Bij sommige betogingen riepen mensen intussen al om de verdwijning van de monarchie. Die monarchie leeft intussen in haar eigen wereldje. Enkele titels van berichten van MAP, een Marokkaans persbureau: “ZM de Koning zit religieuze ceremonie voor ter herdenking van het overlijden van wijlen koning Hassan II”, “Zijne Majesteit de koning ontvangt de eerste secretaris van de Franse Socialistische Partij” – wat doet die partijsecretaris bij de Marokkaanse terreurvorst? – en de fraaiste: “Zijne Majesteit de koning stuurt boodschap naar de voorzitter van het Comité Over de Uitoefening van het Onvervreemdbare Rechten van het Palestijnse Volk”. Mooi tijdverdrijf en bliksemafleider, terwijl de Marokkaanse staat van Zijne Majesteit de onvervreemdbare rechten van de Marokkaanse bevolking – Tamazigh en Arabisch – blijft vertrappen, evenals de net zo onvervreemdbare rechten van de bevolking van de door Marokko nog steeds bezette Westelijke Sahara.

Een van de slachtoffers van die onderdrukking is dus Yuba Zalen. Zijn zaak kwam vandaag voor een rechtbank, en iemand die hem telefonisch gesproken heeft, zei dat hij “vermoeid, zwak” klonk, maar ook dat hij “bijzonder dankbaar” was voor de media-aandacht in Nederland. Laten we ervoor zorgen dat die aandacht zich uitbreidt. Laten we doorgaan met solidariteit te helpen tonen met de strijdende bevolking in Marokko, juist ook als – zoals te vrezen valt – de Nederlandse media na verloop van tijd hun ogen allang weer hebben afgewend. Yuba Zalen is inmiddels gelukkig weer uit de cel. Maar de onderdrukking in Marokko duurt voort, onze betrokkenheid dus ook.

Peter Storm
Maker van het weblog Rooieravotr

Hier nog een uitgebreid verslag over de strijd in Bni Bouayach.