Dekoloniale performance bij Coen-beeld in Hoorn: “Wat ligt er aan zijn voeten? Een kanon!” (beeldverslag)

Gisteren werd in kunstcentrum De Boterhal in Hoorn de opening verricht van de expositie “S.O.S. Sporen van Schoonheid” van kunstcollectief Art Allies. Als een van de deelnemende kunstenaars aan die expositie leverde Airco Caravan met een dekoloniale performance bij het standbeeld van genocidepleger Jan Pieterszoon Coen een artistiek-activistische bijdrage aan de al jarenlang voortgaande strijd tegen de verheerlijking van Coen.

In de ruimte van de expositie, die tot en met 24 november duurt, hangen twee opvallende wandkleden van Airco Caravan aan de muur, waarop spuitflessen zijn te zien met teksten die zich vooral keren tegen racisme, apartheid en kolonialisme. In driedimensionale vorm staan er ook flessen opgesteld die zich richten tegen Coen, de WIC, de VOC, de zogenaamde Gouden Eeuw en in feite tegen het hele Nederlandse koloniale verleden. Op een paar flessen staat een bekend citaat van Multatuli: “Er ligt een roofstaat aan de zee, tussen Oostfriesland en de Schelde”. Op een paar andere flessen staan de woorden “allerwreedste natie”, die Coens VOC-voorganger Laurens Reaal indertijd gebruikte om kritiek te leveren op de genocidepolitiek die Coen voorstond. “Door het vermoorden en martelen van de bevolking zullen we Nederland berucht maken als de allerwreedste natie ter wereld. De Indiërs zullen doodhongeren en aan dode mensen zal weinig te verdienen zijn”, aldus Reaal. Maar zijn bezwaren werden weggewimpeld. De Heeren Zeventien, de leiding van de VOC, beslisten dat Coens politiek de meest winstgevende was en moest worden doorgevoerd.

Sprayen tegen Coen

Gehuld in een cape met opdruk van haar kunst en vergezeld door twee mensen met prachtige vlaggen liep Airco Caravan vanuit de expositieruimte naar het honderd meter verder gelegen standbeeld van de genocidepleger. Daar droeg ze een kernachtige “proclamatie” voor, waarna zij en anderen het beeld van Coen konden gaan bespuiten met de spuitflessen die waren meegenomen. “If we could change history for a better world”, aldus het motto van Airco Caravan bij haar wandkleden, dan zouden we met die spuitflessen zo graag al de verschrikkingen en gruwelijkheden van racisme en kolonialisme willen wegsprayen.

Zoals helaas te doen gebruikelijk, doken ook bekende Coen-fans als Trudy van Veen en Barry Verbeek op, die ieder voor zich een soort individuele tegenactie leken te willen gaan voeren. Maar Van Veen arriveerde pas bij het standbeeld, toen de performance alweer lang en breed was afgelopen. En Verbeek liep eerst een beetje te mopperen en droop vervolgens maar af. Dit soort koloniale vereerders moeten zo langzamerhand toch ook wel gaan beseffen dat ze aan de verliezende hand zijn. Want hoe je het ook wendt of keert, het standbeeld van Coen gaat vroeger of later opzouten, weg uit de openbare ruimte, en hup, het Westfries Museum in, voorzien van de juiste historische context en ontdaan van alle koloniale en chauvinistische propaganda.

Harry Westerink

Hieronder vind je de tekst van de “proclamatie” van Airco Caravan.

Beste Horinezen en Hoornaren,

Hier staat Jan Pieterszoon Coen,

Hardvochtig krijgsheer
die ons land en Hoorn veel rijkdom bracht
met geweld, oorlog, genocide, plunderingen en onderdrukking.

VOC-beambte
die Nederland de naam gaf van
“allerwreedste natie van de gehele wereld”.

Slavendrijver
die alle VOC-handelsposten de opdracht gaf
honderdduizenden tot slaaf gemaakten te kopen.

Stichter van Batavia
die na Jacarta te hebben platgebrand
Batavia liet bouwen door tot slaafgemaakten.

Slachter van Banda
die voor het nootmuskaatmonopolie in 1621
genocide pleegde op Banda met 14.000 slachtoffers.

Beul
die op Banda 44 stamhoofden, de orang kaya,
door Japanse samoerai-huurlingen liet onthoofden.
Het lijkt Islamitische Staat wel.

Bezetter
die in Batavia overleed
tijdens zijn zoveelste oorlog tegen Bantam.

Is dit een standbeeld waard?

Coen werd 2,5 eeuw na zijn dood
uit de mestvaalt der geschiedenis opgedregd.

Het geld voor dit standbeeld werd landelijk ingezameld.
En al voor het beeld er stond, was er kritiek.
Ook van Horinezen die het niet eens waren met dit idee,
zo midden op de Roode Steen
opgedrongen door de elite.

“Dispereert niet”, staat er op de sokkel.
Daar hoort nog bij:
“ontziet uw vijanden niet, er is niets ter wereld
dat ons kan hinderen of deren,
want God is met ons.”
Dit was zijn vrijbrief voor geweld.

De meeste mensen die nu nog VOOR het standbeeld zijn,
weten weinig van de geschiedenis.
Ze vinden het maar woke geneuzel,
en ze gaan liever een biertje drinken.
Het beeld hoort bij Hoorn,
het stond er altijd al.

Nee, het stond er niet altijd al.
Het stond er eerst 250 jaar lang niet.

Beste Horinezen en Hoornaren,

Houden jullie werkelijk van dit beeld?
Hebben jullie er wel eens goed naar gekeken?
Wat ligt er bij zijn voeten?
Een kanon.
Een kanon!
Betekent dat handel?
Nee.
Dat betekent oorlog. Geweld.

Laten we het beeld onthoofden,
en het hoofd op een staak spietsen,
net zoals Coen dat deed met de orang kaya.

Laten we het beeld in stukken zagen
en er een poort van lassen naar een betere wereld.

Laten we het beeld omsmelten en er 14.000
tranen van gieten, ter herinnering aan de slachtoffers van de genocide.

Dit beeld moet in ieder geval van zijn sokkel,
naar het Westfries Museum, 
zodat iedereen het van dichtbij kan bekijken.
Er is al een plek voor hem gereserveerd, daar, ga maar kijken.

Geen verering voor een genocidepleger.
Bevrijd de Roode Steen.

Cancel JP Coen!
Cancel JP Coen!
Cancel JP Coen!

Nog een klein kijkje in de expositie, maar ga vooral zelf kijken: