Alles dekoloniseren – podcasts over dekolonisatie
Voor deze tweede aflevering van onze podcastbesprekingen luisterden wij, Petra en Ronja, naar podcasts over dekolonisatie. Dekolonisatie is een veelbesproken onderwerp – ook in de podcastwereld. Uiteindelijk kozen we voor negen podcasts die we de moeite waard vinden om met jullie te delen. De selectie bestaat deze keer vooral uit interessante gesprekken met boeiende invalshoeken over dekolonisatie. Door de podcasts die we beluisterden, werden we er ons hernieuwd van bewust dat het kolonialisme nog steeds zichtbaar en voelbaar is in taal, muziek, onderwijs en zelfs ons seksleven.
We hebben de negen podcasts verdeeld in drie blokken: blok 1 – Dekolonisatie voor beginners, blok 2 – Seks en relaties, blok 3 – Onderwijs en onderzoek. Waar de podcasts precies over gaan en wat wij ervan vinden, delen we graag met jullie volgens ons vaste format:
1. Dekolonisering voor beginners
Darf sie das?
In het kort: Gewaltlose Dekolonisierung gibt es nicht, uitleg over dekolonisatie en de rol van geweld, 0:29h, Duits, geen transcript.
De makers
De Oostenrijkse podcaster en journaliste Nicole Schöndorfer omschrijft zichzelf als vrouw, feministe en communiste. Zij bespreekt in haar wekelijkse podcast Darf sie das? verschillende onderwerpen waarbij het feminisme een rode draad vormt.
Waar gaat het over?
In de aflevering Gewaltlose Dekolonisierung gibt es nicht legt Nicole uit wat dekolonisatie volgens haar betekent. Hierbij is zij het eens met Frantz Fanon dat dekolonisatie niet geweldloos kan plaatsvinden. Frantz Fanon was een bekende Frans-Martinikaanse psychiater en schrijver. Hij schreef in 1961 het boek “Les damnés de la terre” (of in het Nederlands “De verworpenen der aarde”). Hierin beschrijft hij de verschillende fasen van de bevrijdingsstrijd om los te komen van de koloniale machthebbers. Volgens Fanon is de weg naar onafhankelijkheid onvermijdelijk gewelddadig. Dit als reactie op het geweld van de koloniale overheersers. Dekolonisatie schept een nieuwe mens die onafhankelijkheid nodig heeft om te kunnen leven. Het lezen van het werk van Fanon hoort volgens Nicole bij je eigen proces van dekolonisatie.
Wat vonden wij?
Deze podcastaflevering bestaat eigenlijk uit drie delen: eerst een introductie met een aankondiging voor een andere podcast, dan een uitvoerige inleiding in het boek “De verworpenen der aarde” en als laatste een spreekuur. Het spreekuur schijnt een vast onderdeel van Darf sie das? te zijn. Nicole gaat tijdens het spreekuur in op de reacties en vragen die zij van haar luisteraars heeft ontvangen. Dit maakt het, denk ik, voor de vaste luisteraars erg leuk. Als incidentele luisteraar was het echter even wennen, omdat ik van het ene naar het andere boeiende onderwerp werd geslingerd.
De Figurant
In het kort: Geschiedenis van de anti-racisme beweging, interview over de geschiedenis van de anti-racisme beweging in Nederland, 0:29h, Nederlands, ook als video, geen transcript.
De makers
Het online praatprogramma De Figurant wordt gemaakt door Zaaigrond Filmproducties. Zij produceren creatieve, sociaal-maatschappelijke (documentaire)films. Het programma is naar eigen zeggen voor mensen die een kritische insteek missen in de reguliere, mainstream media.
Waar gaat het over?
In de aflevering Geschiedenis van de anti-racisme beweging interviewt Mathijs van de Sande de activisten Andre Reeder en Mitchell Esajas. Zij nemen je mee op een reis door de bewogen geschiedenis van de anti-racistische strijd. Wat begon als een strijd tegen de koloniale overheersers ging verder als een strijd tegen racisme in Nederland.
Andre Reeder was een activist bij Landelijk Overleg van Surinaamse Organisaties in Nederland (LOSON) en later betrokken bij Strange Fruit, een collectief van lhbti-jongeren met een migratieachtergrond. Mitchell Esajas is mede-oprichter van New Urban Collective en the Black Archives.
Beiden hebben veel kennis paraat. Tijdens het interview passeren veel namen en acties de revue. Zo vertellen Andre en Mitchell bijvoorbeeld over de kraakacties in de jaren zeventig, toen ongeveer honderd gezinnen de leegstaande flats in de Bijlmer kraakten. Dit omdat er een enorm tekort aan woonruimte was voor mensen die uit Suriname naar Nederland waren gekomen.
Wat vonden wij?
Ik zat geboeid naar deze aflevering te luisteren. Het biedt een korte inkijk in de geschiedenis van de strijd tegen racisme in Nederland. Veel van die verhalen waren verdwenen, de organisaties bestaan vaak niet meer. Ik ben blij dat deze verhalen weer verteld worden.
Dipsaus/WORM Rotterdam
In het kort: The Sound of Protest, driedelige collaboratie over protest in Nederland tussen WORM Rotterdam en Dipsaus, respectievelijk 27:43h / 24:34h / 27:17h, Engels, geen transcript.
De maker
Mariam el Maslouhi is de maker en presentator van deze miniserie. Zij is podcastmaker (een van de oprichters van Dipsaus) en activist en heeft een passie voor verhalen vertellen.
Waar gaat het over?
De driedelige serie The Sound of Protest gaat over de geschiedenis van protest in Nederland, aan de hand van de persoonlijke ervaringen van de maker en haar gasten. Leuzen, herinneringen, de context van twee decennia protest in Nederland.
Wat vonden wij?
Voor dit artikel heb ik alleen naar de eerste aflevering van de miniserie geluisterd. Hierin spreekt Mariam met haar zus Naima over onder andere haar allereerste protest ooit, namelijk de demonstratie tegen de oorlog in Irak in 2003. Ik vond dat onwijs leuk om te luisteren omdat dit ook een van mijn eigen eerste protesten was.
Science for the People
In het kort: Decolonizing Colonization, uitleg over podcasts van en voor indigenous people en hoe dekolonisatie kan helpen fouten in de toekomst te voorkomen, 1h, Engels, geen transcript.
De makers
In de podcast Science for the People gaat het om verbanden tussen wetenschap, populaire cultuur, en geschiedenis. De makers hopen zo de achtergronden van actuele gebeurtenissen te begrijpen. Hiervoor interviewen zij onderzoekers, schrijvers, auteurs, journalisten en experts om het te hebben over wetenschap uit het verleden, wetenschap die ons leven vandaag beïnvloedt, en wetenschap die onze toekomst zou kunnen veranderen.
Waar gaat het over?
De koloniale geschiedenis en de ideeën achter dekolonisatie zijn het thema van de aflevering Decolonizing Colonization. Ryan McMahon spreekt over wat verzoening en dekolonisatie vandaag de dag betekenen en waarom ze noodzakelijk werk zijn dat nog voor ons ligt. Ryan is de oprichter van Indian & Cowboy, een medianetwerk van en door indigenous people vooral uit Canada. Emily Finke, Celia Yost en Cassandra Phoenix praten in een paneldiscussie over hoe we lessen kunnen trekken uit ons koloniale verleden, zodat we dezelfde fouten in de verre toekomst niet herhalen.
Wat vonden wij?
Gewoon tof. Ik ga zeker meer podcasts van Indian & Cowboy Network luisteren. Ik had wel het idee dat ik twee verschillende afleveringen in één luisterde. Eerst het interview met Ryan en daarna een paneldiscussie over ethiek rondom ruimtereizen en het koloniseren van andere (onbewoonde) planeten. Als science fiction-fan vond ik dit laatste deel erg leuk.
2. Seks en relaties
The Sex Agenda Podcast
In het kort: Sex Work, Healing Justice & Collective Action, gesprek over onder andere sekswerk, zelfverdediging en veel meer, 56:57h, Engels, geen transcript.
De makers
The Sex Agenda Podcast wordt gemaakt en gepresenteerd door Dr Annabel Sowmimo and Edem Ntumy, twee mede-oprichters van Decolonising Contraception, een Britse non-profit organisatie opgericht door zwarte en poc mensen die werkzaam zijn op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid.
Waar gaat het over?
De aflevering Sex Work, Healing Justice & Collective Action bestaat uit een inspirerend gesprek met Black Venus, sekswerker, performer en oprichter van Sex and Rage. Het gesprek gaat onder andere over zelfverdediging als middel om te helen en om aan gemeenschappen te bouwen, over misvattingen rondom sekswerk en over waarom het “Zweedse model” niet werkt voor sekswerkers. Ook wordt er gesproken over het voornemen dat OnlyFans had om sekswerkers te weren van hun platform, waarna een storm van protest volgde en OnlyFans aankondigde de ban op seksuele content toch niet door te zetten.
Wat vonden wij?
Prettig om naar te luisteren, veel meer een goed gesprek dan een interview, heel breed qua onderwerpen, leerzaam. Ik heb persoonlijk geen enkele interesse in “vechtsporten”, maar deze podcast geeft een ander soort perspectief hierop, omdat het onder andere gaat om de therapeutische werking die met name sekswerkers en queer mensen ervaren volgens Black Venus, onder andere door wat je leert over je eigen lichaam. Ik associeer vechtsporten enorm met (mannelijke) agressie. Black Venus heeft me geleerd dat vechtsport ook gaat over jezelf verwijderen uit een situatie. Dat betekent dat zelfverdediging een veel breder concept is dan dat ik tot nu toe had aangenomen.
All My Relations
In het kort: Decolonizing Sex, over het onderhouden van goede relaties en over het bevragen van hiërarchieën binnen relaties, 43:24h, Engels, transcript.
De makers
De podcast All My Relations wordt gemaakt door Matika Wilbur (Swinomish and Tulalip) en Adrienne Keen (Cherokee). Matika is fotograaf en documenteert Indian Country door de gehele VS. Adrienne Keen houdt zich als activist bezig met beeldvorming van Native Americans in mode, film, muziek en andere vormen van populaire cultuur. Ze runt een blog genaamd Native Appropriations.
Waar gaat het over?
De aflevering Decolonizing Sex bestaat uit een gesprek met Dr. Kim Tallbear (Sisseton Wahpeton Oyate), professor aan de University of Alberta Faculty of Native Studies. Het gesprek gaat over kritische polyamorie (ook wel bekend als ethische non-monogamie). Kim startte een blog over dit onderwerp nadat ze ontdekte dat de mainstream polyamorie-wereld er ontzettend koloniale denkwijzen op nahoudt en dat gesprekken over polyamorie en relaties zich vaak beperken tot vragen van het niveau “Hoe richt ik mijn Google Calendar zo in dat ik voldoende tijd met al mijn geliefden kan doorbrengen?”. Er wordt gesproken over normativiteit op het gebied van relaties; alleen al de term “ethische non-monogamie” laat zien dat monogamie de norm is en dat alles wat hier van afwijkt standaard als niet-ethisch wordt beschouwd.
Wat vonden wij?
Super interessant om de gebruikelijke kijk op liefde, seks en relaties uit te pakken en duidelijk te maken welke zaken voortkomen uit koloniale denkwijzen en patronen. Vooral de alomtegenwoordigheid van hiërarchieën blijft hangen in mijn hoofd. Ook het deel van het gesprek over de ontoereikendheid van de taal was erg waardevol. Niet overslaan deze!
3. Onderwijs en onderzoek
BAAAZ
In het kort: Nawal Mustafa en Zouhair Hammana | Dekolonisatie, gesprek over intieme relaties en dekolonisatie en over het dekoloniseren van het onderwijs, 0:47h, Nederlands, geen transcript.
De makers
BAAAZ, in het Marokkaans een kreet van verbazing, is een podcast van Fouzia Outmany, Jamila Faloun en Nora Ledrhem.
Waar gaat het over?
In deze aflevering over dekolonisatie is Nora Ledrhem in gesprek met Nawal Mustafa en Zouhair Hammana over wat dekolonisatie betekent en waarom het belangrijk is dat we ons hier mee bezighouden. Nawal vertelt over haar onderzoek over intieme relaties in de jaren vijftig tot zeventig in Engeland. Zij heeft voor haar onderzoek het zelden ingenomen perspectief van de niet-witte vrouw gekozen. Het onderzoek van Zouhair focust op het huidige onderwijs, waarbij hij onderzoekt hoe een gedekoloniseerd onderwijs vormgegeven kan worden. Het gesprek tussen Nora, Nawal en Zouhair spitst zich toe op de vraag wie er plaats moet maken. Zo gaf Zouhair aan dat in het huidige onderwijs het centrale perspectief nog steeds het westen is. In het curriculum zijn weliswaar niet-westerse personen en gebeurtenissen toegevoegd, maar dat is altijd een extraatje. De vraag blijft wie er dan bijvoorbeeld uit de geschiedenisboeken moeten verdwijnen. En niet alleen uit de geschiedenisboeken, maar ook uit de onderwijsinstellingen en de maatschappij. De sprekers zijn het met elkaar eens dat ruimte maken voor een ander perspectief niet zonder frictie kan gaan.
Wat vonden wij?
Nawal en Zouhair vertellen vooral over hun onderzoek over intieme relaties respectievelijk het onderwijs. Deze aflevering sluit mooi aan bij de eerder geluisterde podcasts over dat dekolonisatie niet zonder geweld kan en dat zelfs in intieme relaties het kolonialisme aanwezig is.
Decolonizing Science
In het kort: The Ecology of Racism, over (stads)ecologie en racisme, 48:52h, Engels, geen transcript.
De maker
De podcast Decolonizing Science wordt gemaakt door Ashley Paynter, bioloog, die met haar organisatie en met de podcast een brug wil slaan tussen activisme en wetenschap door middel van wetenschapsonderwijs aan achtergestelde gemeenschappen en gewone mensen. De podcast is opgedragen aan alle zwarte mensen die door toedoen van racistische en bevooroordeelde artsen zijn gestorven, verkeerde diagnoses hebben gekregen of niet behandeld en niet erkend zijn.
Waar gaat het over?
De aflevering The Ecology of Racism bestaat uit een gesprek met Chris Schell, een universitair professor die zich onder andere bezighoudt met de ecologische impact van racisme op stedelijke omgevingen. Het gesprek gaat over racisme in ruimtelijke ordening, wat wilde dieren ons kunnen vertellen over de gezondheid van menselijke populaties en de manier waarop zwarte mensen buiten gesprekken over klimaatverandering worden gehouden.
Wat vonden wij?
Deze podcast was een van mijn favorieten onder de podcasts die ik heb beluisterd voor dit artikel. Er valt erg veel te vertellen over de intersectie tussen (stads)ecologie en racisme. Denk bijvoorbeeld aan het verschil in groene ruimte tussen armere wijken waar veel zwarte/poc mensen wonen en rijkere wijken waar voornamelijk witte mensen wonen, of het artificiële (en koloniale) onderscheid tussen “de mens” en “de natuur”. Deze podcast laat soms verrassende inzichten zien, bijvoorbeeld het hand in hand gaan van door teken overgebrachte ziekten en gentrificatie (en het hoe en waarom hiervan). Absolute aanrader!
Vocal about it
In het kort: Vocal about decolonizing the classroom, over de aanwezigheid van kolonialisme in het klaslokaal, 44:56h, geen transcript.
De makers
De podcast Vocal about it werd gemaakt door Sara Hassan en Sarah Jordão.
Waar gaat het over?
De aflevering Vocal about decolonizing the classroom bestaat uit een gesprek met Nozizwe Dube, een rechtenstudent die de helft van haar leven in Zimbabwe doorbracht. Samen met Nozizwe wordt er een vergelijking gemaakt van hoe ras een rol speelt in scholen in Zimbabwe, Frankrijk en Oostenrijk. Nozizwe deelt persoonlijke ervaringen en inzichten over het belang van het dekoloniseren van universiteiten, en wat daar eigenlijk voor nodig is. Op de universiteit waar Nozizwe studeert (Leuven) zijn geen/nauwelijks zwarte of poc professoren. Ze spreekt over de mate waarin bestaande instituten, zoals bijvoorbeeld de VN, op geen enkele wijze bevraagd worden tijdens de lessen International Law en hoe men zich altijd maar weer beroept op “rule of law”, terwijl die kennelijk ineens niet gold ten opzichte van gekoloniseerden.
Wat vonden wij?
Fijne podcast, informele gesprekken, prettige onderlinge communicatie. Veel persoonlijke ervaringen.
Ook interessant
Mocht je nog meer willen luisteren dan zijn de volgende twee podcasts een aanrader:
- Cerita Cisca, een 10-delige podcastserie over het leven van Cisca Pattipilohy, die terugblikt op verschillende periodes uit haar leven – van een semi-feodale cultuur naar een bourgeoisiecultuur in Batavia, de koloniale samenleving, de zelfstandige staat en in 1968 de overgang van Indonesië naar Nederland.
- De Verbranders, podcast over migranten, activisten en de koloniale oorsprong van grenzen.
Veel luisterplezier!
Petra & Ronja
Ken je nog andere goede podcasts over dekolonisatie, laat het weten in een reactie of via doorbraak@doorbraak.eu.
Mocht je zelf af en toe iets willen schrijven over boeiende podcasts? Neem dan contact met ons op via doorbraak@doorbraak.eu.