“Als de uitkering omhoog gaat, hoef ik niet meer te kiezen tussen warm eten en doktersbezoek” #Voor14

Het idee achter de campagne #Samenvoor14 voor een hoger minimumloon is om het leven voor iedereen aan de onderkant van de samenleving beter te maken. Voor mensen die laagbetaald werk doen en voor mensen met een bijstandsuitkering of AOW. Velen van ons vallen dan weer in de ene, dan weer in de andere categorie. Ondanks de coronacrisis is de campagne #Voor14 inmiddels flink op stoom gekomen. Hij haakt goed aan bij de brede aandacht voor de onderbetaalde werkers in de cruciale beroepen. Door die nadrukkelijke focus zijn de baanlozen echter een beetje uit zicht geraakt, juist nu het aantal ontslagen enorm toeneemt. Daarom hier wat extra aandacht voor het leven in de bijstand, in veel gevallen een bestaan van armoede en vernedering. Het verhaal van Doorbraak-activiste Elly.

Mijn uitkering, bijstand, is ook voor een sober leven te laag. Ik kan mezelf nog redelijk voeden, wel eenvoudige kost, omdat ik verder alles afgezworen heb. Een sociaal leven zit er niet in, dat kost namelijk geld, al was het maar voor de bus of een fiets. Er is geen geld voor normale kleding die bij mijn leeftijd past, nette schoenen, een tas, en de tandarts kan ook maar af en toe bezocht worden en dat zie je heel goed. Kronen zijn onbetaalbaar. Mijn haren verf en knip ik zelf en ook dat zie je goed.

Uitjes, studeren, terrasje, iemand een cadeautje geven, niets is mogelijk. Verf, een tube lijm, allerlei kleine dingen kan ik meestal gewoon niet kopen, al heb ik ze hard nodig. Vakantie? Wat is dat? Er is letterlijk alleen geld voor huur, tot op de graat uitgeklede vaste lasten en wat eten. En gebeurt er iets, al is het maar een kapotte fiets, dan is zelfs dat beetje niet mogelijk.

De zogenaamde minimazorgverzekering is niet te betalen en vergoedt maar weinig tandartskosten. Ik heb het maximale eigen risico bij de goedkoopste zorgverzekering, geen aanvullende verzekering om zo tenminste nog verse groente en fruit te kunnen kopen. Eigenlijk zou ik regelmatig op controle moeten bij artsen wegens vroegere ziekten, maar dan kan ik me niet normaal voeden, dus ik ga niet. Ik verwarm het huis niet, dat kan niet, en ontvang daarom ook liever geen bezoek. Ik zit of lig onder een warme deken, bij fris weer met dubbele kleding aan. Met zo min mogelijk lampjes aan. Er is geen geld voor een smartphone computer of internet.

Corona

Toen de coronacrisis toesloeg, zat ik dus weken zonder internet omdat de bibliotheek sloot. Gelukkig kreeg ik van iemand een oude smartphone waar ik dit op typ en ik heb nu onder andere mijn aansprakelijkheidsverzekering opgezegd om internet te kunnen betalen. Ik heb internet onder meer nodig om alle aanbiedingen bijeen te schrapen om te overleven.

Zou ik corona oplopen, dan krijg ik grote problemen met de boodschappen. Thuis bezorgen kan niet, omdat ik dan niet de aanbiedingen bijeen kan zoeken in diverse winkels. En van iemand die voor mij iets haalt, kan ik niet verwachten dat die weken lang eindeloos aanbiedingen afstroopt. Bezorgkosten zijn onbetaalbaar, en ik heb geen geld voor hamsteren of voor het aanleggen van een voorraadje medicijnen. Er is ook geen geld voor mondkapjes of ontsmettende gel, enzovoorts. Het ziekenhuis en eigen risico kan ik ook niet betalen. Nu kan ik toch al nergens naar toe, dus waarschijnlijk loop ik het niet op.

Regime

Mijn meubels en huisraad heb ik allemaal gekregen van iemand, of ik heb het gewoon niet. Bijzondere bijstand wordt hier maar moeizaam toegekend. Als je in 35 jaar bijstand nog nooit een vergoeding voor witgoed hebt aangevraagd en je nu wel een verzoek doet, dan krijg je niets als je geen oud apparaat kunt laten zien. Ook al heb je er wel recht op. Vergoedingen, als je ze krijgt, zijn bovendien karig.

De ambtenaren waar je helaas mee te maken krijgt, zijn er meestal op uit om je niets te geven en je zo snel mogelijk uit de bijstand te wippen. Je wordt behandeld als een crimineel, jaar in jaar uit. Met als drogreden dat er zoveel gefraudeerd zou worden, maar dat zijn leugens. Veel mensen laten zelfs zaken waar ze recht op hebben maar zitten, omdat ze de vernederingen en de negatieve denigrerende benadering niet meer aankunnen.

Controle

Het regime waarin mensen in de bijstand moeten leven, is mensonterend en verlamt je. Ik doe de voordeur al jaren niet meer open, tenzij op afspraak, uit schrik dat er een gemeenteambtenaar staat die mijn huis wil controleren. Die moet ik dan binnenlaten volgens de wet, anders is het: dag uitkering! Dat is tegen de basisrechten van de mens. Men heeft regelmatig mijn bankafschriften doorgesnuffeld om te kijken waar ik geld pin en waar ik mijn geld zoal aan uitgeef. Pin ik te vaak elders, dan zal ik daar wel samenwonen. Idem met mijn energieverbruik. Ik heb ooit zelf naar de gemeente gebeld om uit te leggen dat mijn uitzonderlijk lage energieverbruik voortkwam uit armoede, de wens om normaal te kunnen eten en zo ouder te worden dan 65. En dat ik niet elders samenwoonde. Men wil zelfs mijn waterverbruik weten, dus ook hoe vaak ik het toilet gebruik.

De behandeling van mensen in de bijstand, ik zou er een boek over kunnen schrijven. Een aanvraag voor bijstand voor een koelkast werd afgewezen omdat ik er geen had… Door interventie van derden is dat besluit herzien en men kwam daarom voor de tweede keer op huisbezoek, nu om te controleren of ik in de korte tussentijd niet stiekem een koelkast had gekocht. Men moest ook de bovenverdieping zien, de schuur en de deur van het toilet moest ook open. Ik zou daar toch eens een koelkast verstopt hebben…

Wederzijdse hulp

De samenwerking met een buurvrouw – we namen boodschappen voor elkaar mee om zo minder vaak naar de supermarkt te hoeven gaan in deze coronatijd – heb ik moeten stoppen. Zij mocht geen geld (kleine bedragen) op mijn rekening storten om mij terug te betalen. Contant geld is schaars. Er komt crisis, alles staat op zijn kop, maar de verstikkende regels voor straatarme mensen worden onverkort uitgevoerd. Overleg met mijn consulent leidde tot niets. Kortom, we hebben deze wederzijdse hulp, we zijn beiden arm en begrijpen hoe er dan boodschappen gedaan moeten worden, stopgezet. Anders zou mijn uitkering gekort kunnen worden.

Als gevolg van die door en door zieke benadering zal ik nooit bij officiële instanties, welke dan ook, om hulp vragen bij mijn armoede. En ik ben niet de enige. Of men begrijpt niet hoe weinig de bijstand is, dat blijkt uit de suggesties die ze doen, of men kijkt heel subtiel op je neer. Men komt aanzetten met belachelijke bedragen waarvan je zogenaamd zou kunnen eten of je kleden, enzovoorts. Men heeft kritiek op je spaarzame uitgaven, bijvoorbeeld als je een huisdiertje hebt. Men verwijst je naar tweedehandswinkels, maar ook dat kun je niet betalen, en vaak is het dure oude stinkzooi waar je juist geld aan kwijt raakt.

Carrière

Men begrijpt niet dat na jaren armoede echt alles versleten en kapot is, en dat een jas niet 15 jaar meegaat. Er is bijna geen hulp voor mensen in de bijstand, niet financieel en niet anderszins. Alle voorstellen en ook alle zogenaamde reïntegratie helpen mij alleen nog maar dieper de armoede in. De enigen die daar inkomen mee krijgen en carrière mee maken (over mijn rug), zijn de bemiddelaars.

Men gaat er steeds van uit dat er van de bijstand te leven valt en benadert de bijstandscliënten op die manier. Maar de bijstand is veel en veel te laag, voor zelfs het meest eenvoudige bestaan. Alle energie gaat zitten in overleven, in het zorgen voor de eerste levensbehoeften.

Uitgeput

Iemand die non-stop geld tekort komt, raakt op de lange duur uitgeput en heeft geen energie meer voor wat dan ook. Dat geldt voor iedereen. Het geldgebrek overheerst alles. Ik wil niet alleen maar bezig zijn met overleven, maar met dit inkomen moet ik wel. De bijstand moet flink omhoog, zodat er ruimte komt en mensen een fatsoenlijke basis krijgen.

Zou het minimumloon 14 euro worden en de bijstand daaraan gekoppeld blijven, dan zou ik niet meer hoeven kiezen tussen elke dag een warme maaltijd en artsenbezoek. Ik zou de cv aan kunnen zetten, bezoek ontvangen en die ook nog een koekje geven bij de koffie. Ik zou mijn gezondheidsproblemen kunnen laten behandelen. Me normaal kunnen kleden en mijn gebit op laten knappen. Een normaal leven. Maar vooral zou ik dan geld, tijd en energie hebben om sociaal actief te worden. De mens is een sociaal wezen, ik zeker.

Elly