Amsterdam: strijdbaar protest laat zien dat beweging tegen antisemitisme groeit (beeldverslag)

Gisteren hebben zo’n 200 mensen deelgenomen aan het protest op het Museumplein in Amsterdam tegen fascisme en antisemitisme bij de demonstraties tegen coronaregels. We werden al snel door een enorme overmacht aan ME omsingeld en met bussen afgevoerd naar het Max Euweplein, waar we na verloop van tijd van grote afstand leuzen mochten roepen naar de voorbijtrekkende extreem-rechtse stoet.

Het extreem-rechtse “Nederland in Verzet” had op het Museumplein weer zo’n “koffie drinken”-demonstratie georganiseerd. Daar doen vaak nazi’s aan mee van onder andere Baudets Forum voor Democratie (FvD) en Voorpost, naast een heleboel meelopers met hoofden vol conspiracy en een schrikbarende tolerantie voor vlaggen, actieborden en spandoeken vol nationalistische en antisemitische symboliek.

Op weg naar het protest werden we aangesproken door demonstranten die blij waren dat “de boeren” er ook bij waren deze keer, wijzend naar de rij tractoren die stond opgesteld. Die waren opgetuigd met allerlei nationalistische en andere vlaggen. “We gaan met z’n allen uniten”, riepen ze enthousiast. De grote meute van hun demonstratie zou pas een uur later komen, maar ze waren er al helemaal klaar voor om zich aan te sluiten, zo te zien. Wij hielden ons maar op de vlakte, want er liepen ook heel wat ongure types rond. Iets verderop, naast het Museumplein, net achter de tractoren, werden we met ons groepje door agenten een zijstraat ingewerkt en “preventief gefouilleerd”. Toen een van ons iets zei over de boeren, verzekerde een agent ons dat die hen verzekerd hadden dat ze hun voertuigen niet als wapen zouden inzetten. Okay… Door dit oponthoud waren we iets te laat voor het begin van de actie.

Van tevoren was afgesproken dat de Joodse activisten “in the lead” waren en dat we met z’n allen goed op zouden letten dat zij en hun spandoeken tegen antisemitisme veilig zouden blijven. Het is goed om te zien dat er langzamerhand toch wat links protest op gang komt tegen de extreem-rechtse dominantie op anti-coronaregelsprotesten. Op 2 januari was er ook al een Joods protest in Amsterdam en tien dagen later was er een poging tot blokkade van een extreem-rechtse demonstratie in Utrecht. Het is te hopen dat deze beweging zich nu verder weet uit te breiden. Het is opmerkelijk dat het initiatief is gekomen van onder andere Joodse activisten, samen met andere groepen, zo ongeveer als het initiatief tot de ‘nieuwe anti-racisme’-beweging tien jaar geleden kwam van een groepje zwarte activisten tegen blackface. Een decennium van strijd mondde uiteindelijk uit in de massale Black Lives Matter-protesten van anderhalf jaar geleden. Er is een brede beweging ontstaan tegen institutioneel en met name anti-zwart racisme die nu druk bezig is Nederland te dekoloniseren.

Laten we er voor zorgen dat de huidige protesten tegen fascisme en antisemitisme ook het begin gaan vormen van een snel in kracht groeiende beweging. Die is hard nodig nu fascisme en antisemitisme weer openlijk aanwezig zijn, met name door de inzet van Baudet en zijn vriendjes. Natuurlijk waren fascisme en antisemitisme nooit weg, maar ze worden nu week in, week uit, voor onze ogen ‘genormaliseerd’ via onder meer de demonstraties tegen de coronaregels.

Ons protest op het Museumplein maakte veel kabaal en trok aardig wat aandacht van de reeds aanwezige rechtse demonstranten en media. Maar al snel werden we omsingeld door een overmacht aan ME-ers die ons dreef in de richting van een reeks bussen waarin we moesten plaatsnemen. Men kon “onze veiligheid op het plein niet garanderen”, werd gezegd door de politie. Maar natuurlijk keken ze, zwaar bewapend, slechts in onze richting en speurden ze niet de omgeving af op die vermeende gevaren. Burgemeester Halsema wilde extreem-rechts ruim baan geven en ons anti-fascistisch protest wegmoffelen. Dat verbaasde natuurlijk niet. Terwijl we met de bussen naar het Max Euweplein, even verderop, werden weggevoerd, werd in onze bus samen “Wat is het toch kut om agent te zijn” meegezongen.

Het Max Euweplein kent drie toegangen en die werden alle drie hermetisch afgesloten. Daar mochten we, onzichtbaar voor de rest van de wereld, ons protest voorzetten. Halsema heeft het waarschijnlijk niet om die reden uitgezocht, maar dat plein heeft wel een in deze context zeer pijnlijke symboliek. Het is namelijk aangelegd op het terrein van het voormalige Huis van Bewaring dat tijdens de nazi-bezetting door de Sicherheitsdienst en Gestapo gebruikt werd om hun politieke tegenstanders te martelen en vermoorden. Het was in 1940-1945 dus ook al de plek waar anti-fascisten heen gebracht werden!

Op het plein gaf een van de Joodse activisten aan dat het een raar gevoel was om in Amsterdam weggevoerd te worden en dat antisemieten mogen blijven. In hun toespraakjes gaven enkele van de Joodse aanwezigen aan hoe emotioneel het protest voor hen was. Voor sommigen was dit de eerste keer dat ze zich bekend maakten als Joodse activisten. Weinig mensen realiseren zich het intergenerationele trauma dat de Shoah (en de twee millennia van vervolging die daaraan vooraf gingen) teweeg heeft gebracht. Het kan altijd weer gebeuren, is de vrees, maak jezelf dus maar beter niet bekend als joods! Maar we moeten nu opstaan, werd gezegd, en het voelt fijn dat we zo gesteund worden bij deze protesten. Samen zongen we in het Jiddisch het liedje “Wij zullen hen overleven”, zoals dat in 1939 gezongen werd door een groep Poolse Joden voordat ze geëxecuteerd werden door de nazi’s.

Na enige tijd gaf de politie door dat we toch ons anti-fascistisch geluid mochten laten horen aan de anti-coronaregelsdemonstranten. We zouden op de brug naast het plein mogen staan. Maar uiteindelijk mochten we de brug toch niet op en zelfs niet aan de waterkant komen, en konden we alleen heel in de verte tussen reeksen politiebusjes en massa’s agenten door de extreem-rechtse tocht zien langs marcheren. Zo kan de burgemeester straks in de raad beweren dat ze ons protest tegen antisemitisme netjes “gefaciliteerd” heeft. Het is maar de vraag of ze zelfs dat ook maar toegestaan zou hebben als er geen openlijk Joodse activisten bij waren geweest. Want in haar middenklassekringen is antisemitisme toch nog steeds ‘not done’, zeker in Amsterdam. Maar er zelf iets tegen doen, dat gaat te ver.

Al met al hebben we de afgelopen weken toch een goed begin gemaakt met deze protesten. Het heeft lang geduurd voordat er echt iets op gang is gekomen. Ons protest was niet openbaar aangekondigd, uit veiligheidsoverwegingen. Veel mensen zijn bang om de confrontatie aan te gaan met de nazi’s, zeker nu ze zoveel meelopers om zich heen hebben weten te verzamelen. Maar we hebben laten zien dat het goed kan gaan, dat we het kunnen! Er zijn geen klappen gevallen. Hopelijk weten we bij volgende keren nog meer mensen te mobiliseren. Met hoe meer we zijn, hoe veiliger het wordt natuurlijk. Maar er moet iets gebeuren, we kunnen onze straten niet overlaten aan de nazi’s. We weten immers waar dat toe kan leiden.

Hou onze site en social media in de gaten voor volgende protesten.

Het precieze verloop van het protest kan je nalezen in ons Twitterdraadje van gisteren.

Eric Krebbers