Anders dan in Nederland moet in België wèl een burgemeester weg na een gesprek met Grijze Wolven

In Nederland gaan de extreem-rechtse Grijze Wolven regelmatig op de thee bij burgemeesters van rechts tot links. De fascisten posten er foto’s van op sociale media, en geen haan die ernaar kraait. In België ligt dat heel anders. Onlangs is burgemeester Emir Kir van Sint-Joost-ten-Node, nabij Brussel, uit de sociaal-democratische Parti Socialiste (PS) gezet omdat hij op 4 december Grijze Wolven-burgemeesters uit Turkije ontvangen heeft op het gemeentehuis.

Het gaat om de burgemeesters van Amasya en Kütahya, die beiden lid zijn van de Grijze Wolven-partij MHP. Ze maken onderdeel uit van een groep van zes Turkse burgemeesters op rondreis. Op zijn Facebook-pagina spreekt Kir van een “aangename ontmoeting”. Zelf is Kir van de sociaal-democratische Parti Socialiste (PS). Met zijn onderonsje overtreedt hij volgens de oppositie en een deel van zijn eigen partijleden het nog altijd bestaande “cordon sanitaire” rond extreem-rechts. Men had hem tevoren gevraagd om af te zien van de ontmoeting.

Volgens Kir ligt het in dit geval anders, want het bezoek zou zijn geregeld door Europese instellingen. Maar het hoofd van de Brusselse PS, Ahmed Laaouej, is het daar terecht niet mee eens: “Wat ook het institutionele kader is, ook als het gaat om contacten die door Europa werden georganiseerd, geen enkele vorm van inschikkelijkheid is aanvaardbaar. De socialistische waarden staan voor een duidelijke en geen dubbelzinnige houding: een cordon sanitaire tegen elke extreem-rechtse partij, hier of elders.”

In België links

Er ontstaat veel ophef. Eind december dient Kir een klacht in wegens bedreiging op sociale media. Hij spreekt van “een golf van haat”, “een heksenjacht” en zelfs van een “racistische en turkofobe lynchpartij”. “Ik veroordeel met klem elke vorm van extreem-rechts, of dat nu in België, Turkije of elders in de wereld is, en draag de linkse waarden met overtuiging uit”, voegt hij toe.

Maar anderen zijn daar niet zo van overtuigd. Kort daarop komt naar buiten dat Kir in ieder geval vanaf 2015 iedere zomer langs gaat bij MHP-burgemeester Uğur Serdar Kargın van het Turkse stadje Emirdağ. Die brengt veelvuldig de Grijze Wolven-groet, getuige allerlei foto’s. “In België ben ik Belg, in Turkije ben ik Turk”, zegt Kir steevast, alsof je daar extreem-rechts kunt zijn en tegelijk hier links. Zoals vrijwel alle Turkse nationalisten ontkent hij de Armeense Genocide, en hij blijft dan ook weg van een officiële herdenking daarvan. In 2016 zegt hij over een Koerdische demonstratie: “De PKK die in Brussel defileert, dat is als IS die (na de aanslagen) in Madrid zou gaan manifesteren.”

Wat invloedrijke partijgenote Simone Susskind betreft mag hij dan ook vertrekken, al erkent ze dat hij een “belangrijke stemmenkaper” is voor de partij. Op 17 januari geeft Kir aan een “beoordelingsfout” gemaakt te hebben, en haalt hij de betreffende Facebook-post weg. Maar het is te laat en de volgende dag wordt hij de partij uitgeknikkerd. In België worden vaker sympathisanten van de Grijze Wolven ontmaskerd.

Nederland

In Nederland wordt zeer spaarzaam over deze kwestie bericht. Alternatieve media als Joop en De Kanttekening maken er weliswaar melding van, maar leggen opmerkelijk genoeg geen enkel verband met Nederland. Ook in Nederland hebben burgemeesters immers regelmatig contact met Grijze Wolven. Voor zover bekend zijn de fascisten de afgelopen jaren in ieder geval gaan praten met Eberhard van der Laan (Amsterdam, PvdA), Ahmed Aboutaleb (Rotterdam, PvdA), Onno van Veldhuizen (Enschede, D66), Achmed Marcouch (Arnhem, PvdA), Wouter Kolff (Dordrecht, VVD), Andries Heidema (Deventer, ChristenUnie), Arjan Gerritsen (Almelo, VVD) en Annemiek Jetten (Vlaardingen, PvdA). Marcouch en Veldhuizen hebben zelfs een Grijze Wolven-clubhuis of –festival bezocht. Een aantal gemeenten geeft de Grijze Wolven zelfs subsidie (daarover binnenkort meer). Verder praten de Grijze Wolven ook doodleuk mee in het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) van de landelijke overheid.

Natuurlijk ligt het bij Kir net iets anders. Zijn partij verdenkt hem van verregaande sympathie of minstens tolerantie voor de Grijze Wolven, iets dat bij de diverse Nederlandse burgemeesters natuurlijk nauwelijks meespeelt. Die lijken veel meer voor de goede vrede niet te willen weten met wat voor nare lieden ze te maken hebben, of ze nu van een linkse of een rechtse partij zijn. Historisch gezien heeft rechts natuurlijk minder problemen met extreem-rechts, en links is bang voor racistisch of extreem-rechts aangezien te worden wanneer men kritiek zou leveren op de Grijze Wolven. Met als gevolg dat in Nederland iedereen van links tot rechts doet alsof de Turkse fascisten zo erg nog niet zijn, of zelfs ontkennen dat ze in überhaupt Nederland voorkomen. De contacten van de Nederlandse burgemeesters zijn dus vooral schadelijk omdat ze de Turkse fascisten een schijn van legitimiteit geven.

Wat wel weer vergelijkbaar is met Nederland, is dat het ongemak met Kir in de PS al langer bestond, maar dat men niet ingreep omdat men de berg nationalistische Turkse stemmen die hij meebracht niet wilde kwijtraken. Een beetje vergelijkbaar met hoe de PvdA omging met haar Kamerleden Tunahan Kuzu en Selçuk Öztürk. Die brachten ook veel stemmen binnen, voldoende om na hun vertrek met Denk meteen meerdere zetels te winnen.

Eric Krebbers