Anti-racistische actiegroep van ouders eist Sinterklaasjournaal zonder Zwarte Piet

Onlangs heeft No To Racism per brief aan de redactie van de publieke omroep NTR en van het Sinterklaasjournaal geëist dat die redacties zich expliciet uitspreken tegen het Zwarte Piet-racisme en daar ook naar gaan handelen. Naar eigen zeggen is No To Racism “een bont collectief van ouders die hun kinderen willen beschermen tegen institutioneel racisme”. De groep strijdt daarom “voor een Zwarte Piet-vrij Sinterklaasfeest waar alle kinderen van Nederland plezier aan kunnen beleven”. Hieronder de vrijwel volledige tekst van de brief (de linken in de brief zijn van No To Racism, de tussenkoppen van Doorbraak).

Het Sinterklaasjournaal heeft de afgelopen jaren de plank flink misgeslagen waar het gaat om Zwarte Piet. Eerst heeft het voornoemde journaal Zwarte Piet tot een nog grotere karikatuur gemaakt dan hij al was. Vervolgens denkt het Sinterklaasjournaal dit goed te maken door ook een zwarte karikatuur van de Sint in het leven te roepen. Daarmee onderstreept het Sinterklaasjournaal juist de racistische toon en de ondergeschiktheid van gekleurde mensen aan witte mensen. Uw Sinterklaasjournaal heeft veel impact op kinderen vanwege de sociale gevolgen, niet alleen door het continueren van een raciale karikatuur, maar ook door deze ʻdiscussieʼ die mede door uw zwalkende beleid inzake Zwarte Piet blijft voortslepen.

Graag willen wij weten wanneer en zo ja, hoe het Sinterklaasjournaal de missie van de NTR in praktijk gaat brengen: “het maken van informatieve, culturele en educatieve programmaʼs voor het gehele publiek met de volgende kernwaarden: onafhankelijk, onpartijdig, objectief, betrouwbaar, respect voor mensen en hun waarden en gerichtheid op een samenleving van actieve, zelfstandige en nieuwsgierige burgers”? Op welke wijze toont het Sinterklaasjournaal “respect voor mensen en hun waarden”? U voldoet hier alleen aan als de NTR mensen met een migrantenkomaf en/of donkerder van kleur als niet-menselijk beschouwt en/of hun waarden niet erkent. Daarnaast is de onpartijdigheid ver te zoeken, zeker gezien de historie en de rol van het Sinterklaasjournaal inzake de karikatuur van Zwarte Piet. Temeer omdat de NTR zelf aan deze karikatuur heeft bijgedragen.

Desmond Tutu

Zwarte Piet is donkerbruin geschminkt, heeft een afropruik, dikke lippen, is naïef, clownesk, is met een hele groep andere donkergeschminkten ondergeschikt aan een intelligente witte man, is muzikaal, kan leuke kunstjes doen en is erg lenig. Het nagenoeg letterlijke beeld gekopieerd van de ʻminstrelshowsʼ uit de VS. Daarmee is overduidelijk dat het huidige beeld van Zwarte Piet een ʻblackfaceʼ-karakter is dat voortkomt uit racistisch gedachtegoed.

De oorspronkelijke Zwarte Piet is een witte creatie uit circa 1850 en gebaseerd op kindslaven die als pages moesten werken voor edelen uit vroegere tijden. En bestaat dus ook een duidelijk verband tussen Zwarte Piet en de transatlantische slavenhandel, het kolonialisme en het imperialisme. Het enige educatieve van het Sinterklaasjournaal is dat het kinderen aanleert dat donkere mensen dom, bang, onbetrouwbaar, onhandig, gevaarlijk, kinds en zelfs slaafs zijn en niet zonder een witte leider kunnen overleven. Bovendien draagt het beeld van Zwarte Piet bij aan het vooroordeel dat zwarte mensen goed zouden kunnen inbreken. Zij komen immers ongemerkt in de woningen van anderen. Maar omdat het onder de leiderschap van de witte baas is, waar ze altijd aan dienen te gehoorzamen, is het voor deze keer wel goed; want deze zwarte komt met een opdracht van een witte man bij je inbreken. Nogmaals: het educatieve gedeelte is het kweken van de predispositie bij kinderen om zwarte mensen zonder witte leider te wantrouwen. En dit wordt kinderen in Nederland bijna een maand per jaar dagelijks voorgeschoteld via school, alle televisiezenders en zo ongeveer alle televisieprogrammaʼs. Een enkele ʻzwarte professor-pietʼ kan daaraan geen tegenwicht bieden. Net zomin als een ʻzwarte Sinterklaasʼ die af en toe even op de stoel mag zitten van de wijze witte baas als hij maar oud en slim genoeg is. Met als klap op de vuurpijl, de vergelijking van deze zwarte Sint met een echte geestelijke en anti-apartheidsstrijder, Desmond Tutu.

Bedreigingen

De NTR is medeverantwoordelijk voor de toon in dit maatschappelijk debat. Het Sinterklaasjournaal heeft immers decennialang de gedachten van de kinderen gevormd die nu zijn opgegroeid; dezelfde volwassenen, politici, schoolhoofden, burgemeesters en andere gezagsdragers die nu zo star, discriminatoir en racistisch reageren als het racistische karakter van Zwarte Piet wordt aangekaart: “Zwarte Piet is zwart”, sommaties om “op te rotten naar waar ze vandaan komen”, dreigmails en doodsverwensingen c.q. -bedreigingen aan het adres van Nederlanders van migrantenkomaf (indien het witte Nederlanders betreft, worden woorden als “gestoord”, “landverraders”, “negerhoeren”, “NSB’ers” en/of een combinatie van deze woorden gebezigd en eveneens doodsbedreigingen). Het is veelzeggend dat het niet werd en wordt geaccepteerd wanneer mensen die direct de gevolgen van racisme ondervinden, aangeven dat Zwarte Piet racistisch is.

Inmiddels zijn door diverse officiële (witte) instanties, organisaties en een (witte) rechter uitspraken gedaan over de Zwarte Piet-figuur. Hier volgt een selectie:
* UN Human Rights Council: “The character and image of Black Pete perpetuate a stereotyped image of African people and people of African descent as second-class citizens, fostering an underlying sense of inferiority within Dutch society and stirring racial differences as well as racism.”
* Rechtbank van Amsterdam: “Zwarte Piet is kwetsend voor zwarte Amsterdammers en legt te veel de nadruk op het slavernijverleden. Veel zwarte Amsterdammers voelen zich erdoor gediscrimineerd en dat is een inbreuk op het privéleven van deze mensen.”
* College voor de Rechten van de Mens: “Veel mensen vinden Sinterklaas een mooi feest en traditie die we moeten koesteren. Ook Zwarte Piet is onderdeel van deze traditie. Maar Zwarte Piet is een racistisch onderdeel van het Sinterklaasfeest. Ook al is het niet racistisch bedoeld, het wordt wel als kwetsend ervaren. Het bevestigen van stereotiepe beelden als dom, knecht en donker werkt door en mensen hebben er last van. Uit eigen onderzoek weet het College dat discriminatie veelal niet de intentie is maar wel het effect van gedrag.”

Uitsluiting

Nederland kan het zich als zelfverklaarde tolerante samenleving niet permitteren deze uitspraken naast zich neer te leggen en vast te houden aan een traditie die niet meer van deze tijd is. Het is tijd dat de NTR hierin haar verantwoordelijkheid neemt en vooral onrechtvaardigheid rechtzet! “De NTR draagt bij aan de publieke meningsvorming”, zo valt te lezen in het NTR-redactiestatuut. “De informatievoorziening en uitwisseling van verschillende meningen in de openbaarheid is fundamenteel voor de democratische rechtsstaat. Pluriformiteit en vrijheid van meningsuiting zijn hiervoor kernwaarden. De NTR is dus ook een forum voor publieke meningsvorming, over nieuws, over educatie, over kunst, over kinderen en over minderheden. Zoʼn discussieplatform functioneert het beste als het programma – desgewenst een serie programmaʼs – daarbij inhoudelijk zo onpartijdig en onafhankelijk mogelijk te werk gaat, en streeft naar een zo breed mogelijk beeld en een zo breed mogelijk spectrum van meningen. Het zichtbaar maken van de verscheidenheid aan meningen, opvattingen, feiten, normen en waarden is hiervoor essentieel. Het platform zal dus toegankelijk, openbaar en pluriform zijn. Hiermee zullen verschillende maatschappelijke stromingen, groepen en netwerken in de samenleving zich door een onafhankelijke omroep vertegenwoordigd weten.”

Wij laten u hierbij weten dat de gekwetste gemeenschap zich op generlei wijze vertegenwoordigd ziet inzake Zwarte Piet en het Sinterklaasjournaal in de afgelopen decennia en dat de mening van Nederlanders met een migrantenkomaf in zijn geheel ontbreekt in het spectrum in uw statuten genoemd. Sterker: wij vinden dat u bewust kinderen van migrantenkomaf uitsluit en impliciet bijdraagt aan de instandhouding van jarenlang racisme in Nederland, door vooroordelen over donkere mensen te propageren. De NTR schendt met het Sinterklaasjournaal in zijn huidige vorm zowel haar eigen statuten alsmede artikel 1 van de Grondwet der Nederlanden.

Actie

Daarnaast is het zo dat basisscholen in heel Nederland zich verschuilen achter de NTR – in het bijzonder het Sinterklaasjournaal. Op uw beurt zegt u dat deze veranderingen ʻbottom-upʼ, dus vanuit het volk, moeten komen. Dit is in deze huidige discussie en verdeelde samenleving in contradictie met het streven van “de sociale cohesie in de samenleving in al haar diversiteit te bevorderen, waarin de NTR hierin een voortrekkersrol speelt” en haar pluriformiteitsbeginsel waaraan de NTR is gehouden. Met andere woorden: het is de hoogste tijd dat de beleidsmakers in Nederland alsook de NTR zich duidelijk gaan uitspreken tegen alle vormen van racisme, dus ook tegen Zwarte Piet, en bijdragen aan een eerlijk en respectvolle ʻdiscussieʼ, anders dan zich nu afspeelt.

Graag ontvangen we op korte termijn antwoord op onze vragen en zijn we bereid een bijdrage te leveren c.q. mee te denken om ervoor te zorgen dat Zwarte Piet structureel en definitief verdwijnt. Indien dat niet gebeurt, zien wij ons genoodzaakt juridische en mogelijk andere acties te ondernemen. Wij sluiten af met een citaat uit uw statuut inzake “diversiteit en pluriformiteit”: “Het naar buiten brengen van meningen van derden ontslaat de NTR ook niet per definitie van zijn eigen verantwoordelijkheid tegenover het publiek of tegenover de wet.”

No To Racism