Bijstandsgerechtigden, kijk uit: Big Brother is watching you!

Speciaal toezicht op onderklasse.
Diverse gemeenten, waaronder Heerhugowaard, blijken bedrijven in te huren die met fotoherkenningsapparatuur op internet bijstandsgerechtigden proberen op te sporen om hen zo te brandmerken als fraudeurs. De omvang van deze schandalige praktijken is publiekelijk nog onbekend. Wel staat vast dat dit nieuwe Big Brother is watching you-element inmiddels is toegevoegd aan het steeds uitgebreidere wapenarsenaal van de controle- en repressiestaat, dat vooral wordt ingezet tegen de onderkant van de samenleving.

De betrokken gemeenten leveren van een bepaalde bijstandsgerechtigde pasfoto’s en ook foto’s die door de sociale recherche zijn gemaakt, aan bedrijven die vervolgens met fotoherkenningssoftware op internet speuren naar alle foto’s waar de werkloze op staat. Die internetfoto’s onderzoekt men vervolgens nauwkeurig, waarbij wordt nagegaan bij welke activiteiten de foto’s werden gemaakt en in welk eventueel gezelschap de bijstandsgerechtigde zich daarbij bevond. In het oosten van het land hebben diverse gemeenten een project uitgevoerd waarbij bijstandsgerechtigden werden herkend op vakantiefoto’s die door bijvoorbeeld een vriend of vriendin waren gemaakt. Men ging daarbij na of die werklozen wel aan de gemeente om toestemming hadden gevraagd om op vakantie te mogen gaan. Zo blijken gemeenten de afgelopen zomer zo’n 300 bijstandsgerechtigden te hebben opgespoord die op vakantie waren geweest, maar daarvoor geen toestemming hadden. Ze riepen de werklozen op het matje en eisten dat ze tekst en uitleg zouden geven over hun gedrag, dat door Sociale Zaken-ambtenaren vanzelfsprekend al snel als “fraude” wordt aangemerkt, met als gevolg korting op hun bijstandsuitkering of nog erger.

Voyeurs

De bedrijven schijnen 10 euro per gescande bijstandsgerechtigde in rekening te brengen. Voor de herkenning is het niet nodig dat bij de foto ook de naam van de bijstandsgerechtigde staat vermeld. De software ‘matcht’ vanzelf een internetfoto met de foto van de bijstandsgerechtigde die de gemeente aan het bedrijf heeft verstrekt. Dit soort herkenningsapparatuur wordt inmiddels ook al gebruikt in het openbaar vervoer. Als je een tram of bus instapt, dan loop je het risico dat die apparatuur je gezicht scant en vergelijkt met de gezichten van mensen die een verbod opgelegd hebben gekregen om met het openbaar vervoer te reizen. Is er een match, dan slaan de voyeurs alarm die in een soort centrum voortdurend naar beeldschermen zitten te kijken, waarna bewakers er toe overgaan om de betrokken persoon uit de tram of de bus te verwijderen.

Deze misselijkmakende prakijken tasten de privacy van bijstandsgerechtigden en reizigers in het openbaar vervoer vergaand aan. Die privacy en ook andere burgerrechten staan toch al onder grote druk. Denk bijvoorbeeld aan de nieuwe regels op het gebied van huisbezoeken bij werklozen, dwangarbeid voor bijstandsgerechtigden, beperking van de toegang tot de rechtsstaat door verhoging van de griffierechten, bezuinigingen op de sociale advocatuur, drastische verhoging van de legeskosten, het opjaag- en uitrookbeleid tegen mensen zonder verblijfsrecht, en de repressiemethoden van het nieuwe welzijnswerk waarbij een leger aan controleurs mensen van de wieg tot het graf in de gaten houdt en in allerlei reïntegratie-, inburgerings- en opvoedingstrajecten dwingt. Voor een grote groep mensen met een minimuminkomen wordt de bewegingsvrijheid afgeschaft. Ze komen terecht in een specifiek voor hen geldende staatsdictatuur.

Koeioneren

Het meest verontrustende is nog wel dat alle sluizen van de repressie worden opengetrokken. Op het moment dat je denkt dat de beleidsmakers en -uitvoerders de grens nu wel hebben bereikt, staan ze alweer klaar met nieuwe vreselijke maatregelen. De praktijk van de fotoherkenning is mij toevallig ter ore gekomen. Wat gebeurt er achter de rug om van mensen aan de onderkant van de samenleving waar ze helemaal geen weet van hebben? Helaas zie ik geen burgerrechtenbeweging opdoemen die ten strijde trekt tegen het controleren, disciplineren en koeioneren van bijstandsgerechtigden en anderen. Ik begin me steeds meer te ergeren aan advocaten en politici die af en toe nog wel een enkele mensenschending op het gebied van het migratiebeleid aanvechten, maar die nadrukkelijk verklaren niet ‘links’ te zijn en voor wie de algehele afbraak van de rechtsstaat blijkbaar geen prioriteit heeft. Waarschijnlijk zijn ze het wel eens met verplichte onbetaalde arbeid en doorgeschoten controles van mensen met een minimuminkomen, die vooral zijn bedoeld om hen te dwingen om genoegen te nemen met rotbaantjes. Die controles worden verkocht onder het mom van opsporing van fraude en bevordering van de veiligheid. Zijn die pleitbezorgers van mensenrechten op het gebied van het migratiebeleid er soms voorstander van dat zowel “allochtonen” als “autochtonen” onder steeds beroerdere arbeidsomstandigheden moeten werken, met ontduiking van het minimumloon en met uitholling van alle mogelijke arbeidsrechten?

Piet van der Lende