Bont gezelschap bijeen in Wereldhuis

Het gisteren in Amsterdam gehouden symposium “Migratie, de lasten en de baten” is een interessante ontmoetingsdag geworden voor mensen zonder papieren, waaronder veel domestic workers, medewerkers van steungroepen, en mensen uit kerkelijke en politieke kringen. Het Wereldhuis had de dag uitstekend verzorgd met eten, drinken, muziek, dans, film, foto’s, een modeshow en een informatiemarkt. Maar vanuit radicaal-linkse hoek beschouwd viel er wel wat kritiek te leveren op het inhoudelijke deel van het programma, dat voornamelijk sprekers bevatte met een middenklasse-achtergrond.

Het Wereldhuis is opgezet vanuit de Protestantse Diaconie Amsterdam en biedt laagdrempelige steun aan mensen zonder papieren. Het gaat daarbij niet alleen om medische en juridische hulp, maar ook om taal- en computercurussen, empowermenttrainingen en zelforganisatie van migranten en vluchtelingen. Uit de samenstelling van de bezoekers van het symposium bleek hoe divers en internationaal de doelgroepen en de medewerkers van het Wereldhuis zijn: wit en zwart, man en vrouw, mensen uit Latijns-Amerika, Afrika en Azië, Nederlanders en mensen zonder papieren. Temidden van dat gezelschap vertelden een paar leden van de United Migrant Domestic Workers (UMDW) over hun strijd en hun zware bestaan. UMDW is een van de zelforganisaties die aan de basis staan van een beginnende landelijke campagne voor respect en erkenning van domestic workers. Hun emotionele belevingsverhalen over de onderkant van de samenleving stonden in schril contrast met de nogal afstandelijke vertogen van de eveneens aanwezige wetenschappers en politici uit de maatschappelijke bovenlaag.

Antropoloog Peter Geschiere maakte duidelijk hoeveel druk families in West-Afrika uitoefenen op jonge familieleden om naar Europa te migreren en daar geld te gaan verdienen voor de rest van de familie. Migreren is voor hen een noodzaak, een kans op een beter leven. Eenmaal in Europa blijkt die droom veelal een nachtmerrie te zijn. Geschiere riep op om in Afrika meer duidelijk te maken dat Europa “geen luilekkerland” is. Daarmee trad hij onbedoeld in het voetspoor van de EU-lidstaten en de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM), die in het kader van migratiebeheersing zoveel mogelijk potentiële migranten via voorlichtingsprojecten proberen te ontmoedigen om naar Europa te komen.

Onderzoekster Sarah van Walsum hield een praatje over de positie van domestic workers, onder het motto “We kunnen niet zonder, maar dat willen we niet weten”. Door zo in de wij-vorm te spreken sloot ze de aanwezige domestic workers buiten, die daarmee van subject tot object werden gedegradeerd. Ze benadrukte hoezeer Nederland niet alleen kennismigranten, maar vooral ook laagopgeleide migranten nodig heeft, zoals domestic workers. De kern van haar betoog draaide om de bruikbaarheid van migranten voor de economie. Zolang domestic workers nodig zijn, zijn ze welkom. Maar zodra ze niet meer bruikbaar zijn, kunnen ze worden teruggestuurd. Dat soort nuttigheidsdenken gaat uit van het perspectief van de BV Nederland, niet van de migranten zelf.

Een extra minpunt vormde de aanwezigheid van Leo Wilde, “programmamanager diversiteit” van de politie Amsterdam Amstelland. Hij zat samen met de Amsterdamse GroenLinks-fractievoorzitter Marieke van Doornick en Van Walsum in een forum om te discussiëren over huisvesting, gezondheidszorg en veiligheid voor mensen zonder papieren. Een Leidse domestic worker voelde zich door zijn aanwezigheid meteen een stuk onveiliger. “De politie praat hier over veiligheid voor mij en andere illegalen, maar kan me ondertussen wel op elk moment oppakken en opsluiten”, merkte ze later in de wandelgangen terecht op. Zoals wel vaker bij gezagsdragers, probeerde ook Wilde de harde werkelijkheid van het opjagen en uitroken van illegalen te verhullen. Toen gesprekleidster en GroenLinks-Eerste Kamerlid Tineke Strik sprak over “de opsporing” van mensen zonder papieren, vond de politie-agent het nodig om haar te corrigeren. “De politie spoort geen illegalen op, maar houdt toezicht op vreemdelingen”. Helaas liet Strik die arrogante berisping als een mak schaap over zich heen gaan.

Harry Westerink