Chronisch zieken, allemaal aan het werk!
“De problemen die chronisch zieken ondervinden om aan het werk te blijven – of weer aan werk te komen – zijn voor zo’n 80 procent generiek. Denk daarbij aan zaken als concentratieproblemen en een sterk wisselend energiepatroon. De ene dag kun je alles aan, de andere dag is het knudde. Leg dat maar eens uit aan je baas, of aan je zwoegende collega’s”, stelt Start Foundation.
In het bestuur van Start Foundation zitten onder meer Anton Westerlaken, ex-CNV-voorzitter, en Jette Klijnsma, PvdA-Kamerlid, kwartiermaker van de VakBeweging, de opvolger van de FNV, en ex-minister van Sociale Zaken. Start Foundation werd eind 1998 opgericht en ging in 1999 met de eerste projecten aan de slag. De opdracht luidde om te zorgen voor positieverbetering van mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt. Start Foundation heeft een hoog PvdA- en FNV-gehalte. Sinds 1 januari 2009 is Han Noten voorzitter van de Raad van Advies, waaruit de nauwe relatie met de vakbonden blijkt. Zijn carrière is exemplarisch voor de dwarsverbanden tussen vakbondsbestuurders en het bedrijfsleven. Noten werkte ruim tien jaar voor de FNV in diverse functies. Hij werd daarna onder meer een van de drie directieleden van de NS, verantwoordelijk voor personeel en organisatie. Na 2004 werd hij voorzitter van de Eerste Kamerfractie van de PvdA. Commissariaten heeft hij onder meer bij Actiz, de vereniging voor zorginstellingen, en Smit International. Tot mei 2002 was stichting Start Foundation gelieerd aan Start Uitzendbureau, dat in 1977 werd opgericht. In 2002 werd Start Uitzendbureau overgenomen door de beursgenoteerde United Service Group (USG). De verkoopsom ging naar stichting Start (de oud-aandeelhouder van Start Uitzendbureau), die jaarlijks een bijdrage beschikbaar stelt aan Start Foundation om haar werk te kunnen doen.
Winstbejag
Is het door Start Foundation gefinancierde project “Werken aan werk” zo afkeurenswaardig? Het is toch goed dat er pogingen worden gedaan om ook chronisch zieken in staat te stellen om zich via betaald werk te ontplooien? Er zijn toch ook veel chronisch zieken die graag willen werken? Wat daarbij opvalt, is dat er ideologische uitgangspunten worden gehanteerd over de betekenis van betaald werk. Betaald werk is goed voor iedereen, zo klinkt het. We moeten zoveel mogelijk mensen laten participeren via betaald werk, we moeten projecten opzetten om dat mogelijk te maken. De arbeidsparticipatie van chronisch zieken moet worden opgekrikt, dat is in het belang van henzelf. Aldus de mooie verhalen die dit soort projecten begeleiden.
Die projecten zijn niet zo onschuldig als ze op het eerste gezicht lijken. Wat in het oog springt, is dat over de falende werkgevers niet wordt gepraat. Het gaat om de eigenschappen van de chronisch zieke, hoe die kan worden gekneed, omgevormd en geïndoctrineerd om zijn of haar kansen op betaald werk te vergroten. En het gaat erom hoe zoveel mogelijk chronisch zieken productief kunnen worden gemaakt. Deze uitgangspunten functioneren binnen de context van de neo-liberale strafstaat. Wat is dat? Dat is in de eerste plaats een ideologische constructie. “Werkgelegenheidsbeleid en mensen aan betaald werk helpen is de beste manier van armoedebestrijding”, zo valt te horen in kringen van beleidsmakers. “We moeten van een maatschappij waarin de uitkeringsgerechtigden aan hun lot werden overgelaten en alleen maar een uitkering kregen naar een participatiemaatschappij.” En: “Uitkeringen moeten er alleen zijn voor mensen die het echt nodig hebben, en dat zijn lang niet alle uitkeringsgerechtigden. Daarom schaffen we de uitkering voor velen af, want dat zijn mensen die het niet echt nodig hebben.” Bovendien: “We sturen veel controleurs de straat op, koppelen databanken en voeren huisbezoeken in, want dan krijgen fraudeurs geen kans en blijft de rest van de maatschappij solidair met de uitkeringsgerechtigden.”
Deze constructie moet verbloemen dat er in het beleid van steeds meer marktwerking en in de kapitalistische economie van winstbejag met haar ver doorgevoerde automatisering, slechte arbeidsvoorwaarden voor velen en voortdurende economische crisis al sinds jaar en dag geen plaats is voor 2,5 miljoen volwassenen onder de 65 jaar. Want dat is het aantal mensen in Nederland tussen de 18 en 65 jaar dat geen betaald werk heeft. En men wil verbloemen dat daadwerkelijke gerichte armoedebestrijding (zoals betere voorzieningen voor zieken en gehandicapten, en een leefbare uitkering voor werklozen) taboe is. Integendeel, er wordt rigoureus op de uitgaven bezuinigd, om zo de ondernemers en de banken voor hun verliezen door speculatie te compenseren. Daarbij moeten een heleboel mensen een groot deel van hun toch al niet erg hoge inkomen inleveren, en worden velen door beperking van de toetredingsvoorwaarden in de uitkeringen zelfs van een inkomen uitgesloten.
Alimentatie
Zoals gezegd, deze situatie bestaat al lang, ondanks alle mooie woorden, ondanks de voortdurend nieuwe maatregelen die men zegt te nemen om de arbeidsparticipatie te bevorderen. Maar de neo-liberale strafstaat is meer dan een ideologische constructie. Onder de vlag van die constructie wordt een reeks wettelijke maatregelen ingevoerd die tot doel heeft om de groepen op de onderste treden van de maatschappelijke statusladder, vaak chronisch zieken, streng te controleren en een beleid te ontwikkelen waarbij zoveel mogelijk mensen gedwongen worden om banen te accepteren waarin ze zich niet kunnen ontplooien en vaak onder slechte omstandigheden en voorwaarden moeten werken, omdat er geen alternatieven zijn. Bovendien willen beleidsmakers hen dwingen om steeds harder te werken. Een leger van handhavers, controleurs, rechercheurs en wijkagenten wordt over het land uitgespreid, waarbij iedere kleine misstap onmiddellijk leidt tot een lager inkomen. Dat het project van de neo-liberale strafstaat naast het streven naar bezuinigingen vooral ook wordt ingegeven door disciplinering, blijkt uit de recente nieuwe wetgeving op het gebied van alimentatie. De alimentatierechten van ex-partners (meestal vrouwen) bij een echtscheiding worden ingeperkt. Bij echtscheidingen is het vaak zo dat de man zich in een carrière heeft kunnen ontplooien en veel geld verdient, en dat de vrouw het huishouden deed en weinig arbeidsverleden heeft (in betaalde arbeid). Door de alimentatieverplichtingen van de man kan de vrouw zonder al te veel druk van buiten haar eigen keuzen maken. Strikt genomen hoefden de alimentatieverplichtingen van de man vanuit een oogpunt van overheidsbezuinigingen niet ingevoerd te worden. Het is immers de man met een hoog inkomen die betaalt. Sterker nog, het kon de overheid wel eens meer geld gaan kosten, want bij vrouwen in de bijstand worden de alimentatiebijdragen verrekend met de bijstandsuitkering. Maar op deze wijze worden veel vrouwen wel gedwongen zich eerder op de arbeidsmarkt te begeven, waarbij ze gedwongen zullen zijn om ieder pulpbaantje te nemen, omdat ze anders zonder inkomsten zitten.
In mijn ogen versterkt het op het eerste gezicht onschuldige project van Start Foundation en haar partners de ideologische constructie van de neo-liberale strafstaat en sluit daar naadloos op aan. Het is een project waarin illusies tot werkelijkheid worden verheven. Gezien de massawerkloosheid, de economische crisis, de absolute autonomie van werkgevers in hun personeelsbeleid en het feit dat zij onder concurrerende omstandigheden hun bedrijf overeind moeten houden, is het onmogelijk dat chronisch zieken en gehandicapten op grote schaal aan het betaalde werk zouden komen. Ja, veel chronisch zieken willen graag betaald werk. Maar niet als ideologische constructie waarbij geabstraheerd wordt wat het werk concreet inhoudt. Wanneer chronisch zieken zeggen dat ze graag betaald werk willen, bedoelen ze een redelijke baan onder redelijke voorwaarden met concreet werk waarin ze zich kunnen ontplooien. En waarbij ze niet gedwongen worden om werk te nemen dat hen helemaal niet ligt of waarvan de voorwaarden slecht zijn.
Solidariteit
Het uitgangspunt van Start Foundation en de belangenorganisaties van chronisch zieken is niet: wat is onder de huidige omstandigheden in het belang van chronisch zieken, hoe kunnen zij zich onder de huidige omstandigheden handhaven en hoe kunnen zij zich ondanks alles sowieso nog ontplooien, en hoe kunnen we het schaarse geld dat we hebben daarvoor inzetten. Nee, de houding van die organisaties is: nadenken over een zeer beperkt project, eenzijdig gericht op het aan betaald werk helpen van chronisch zieken, waarin veel geld wordt gestoken op basis van het uitgangspunt “betaald werk is goed voor elk”. Ook mensen met tamelijk ernstige chronische aandoeningen moeten aan het betaalde werk, zo stelt men, want dat is goed voor hen, daarmee geheel werkende binnen de verbloemende ideologische constructie van de neo-liberale strafstaat. Het project geeft deze constructie bovendien nieuwe argumenten en een nieuw elan. Tot nu toe waren mensen met een chronische ziekte in de ogen van de burgers en ook in allerlei regelingen vrijgesteld. Zij hoefden niet te werken, ze waren verexcuseerd, ze konden hun gang gaan en kregen een uitkering. Maar in het kader van het streven naar een allesomvattende disciplinering moet dat anders. In de neo-liberale strafstaat moet iedereen tot op het bot productief gemaakt worden voor de werkgevers, wie of wat je ook bent. Het verplicht werken met behoud van uitkering voor arbeidsongeschikten in de bijstand is een al ingevoerde maatregel, waardoor chronisch zieken in de bijstand ernstig worden getroffen, via het keiharde wederkerigheidsprincipe zonder aanzien des persoons. Steeds meer gemeenten leggen dwangarbeid in principe aan alle bijstandsgerechtigden op, ongeacht of ze wel kunnen werken. Nu wordt ook de vrijstelling van chronisch zieken via een omweg ideologisch aangevallen: ook zij moeten gekneed, bijgeschoold en ingezet worden in de carousel van de strijd om de schaarse vacatures. Excuses dat ze niet kunnen werken, worden niet langer aanvaard. Nu zeggen burgers nog tegen hen: ”Oh, je bent chronisch ziek, dan hoef je niet te werken, maak er wat van, voor zover het nog kan”. Maar in de nabije toekomst dreigen steeds meer discussies te komen als: “Oh, ben je chronisch ziek? Maar je kunt toch wel werken? Ik ken een project waar chronisch zieken ook aan het werk kwamen. Ze hebben het erg naar hun zin, dus jij kunt het ook, al heb je kanker. Dat is ook beter voor jezelf.” Zo wordt in het kader van de ideologische constructie van de neo-liberale strafstaat in ogenschijnlijk onschuldige, geïsoleerde projecten de solidariteit afgebroken, waarbij het respect verdwijnt voor zieke mensen.
Piet van der Lende
Hoe groot is de groep mensen, die als “chronisch” ziek worden bestempeld, terwijl zij in feite (al jaren) wachten op behandeling van een allerminst chronische, maar wel invaliderende aandoening?
De afbraak van de gezondheidszorg (treffend zichtbaar in de naamswijziging: “Zorg”) creëert kunstmatig (ook in terminologie), met deze “chronisch zieken”, een generatie invalide ouderen.
http://www.zaadbalkanker.nl/component/osemsc/article?id=183%3Akankerpatienten-krijgen-specialistische-beoordeling-en-re-integratie-&catid=65%3Anieuws
http://www.dosomegood.nl/
Hoi Piet, weer een prachtig stukje schrijfwerk van u.
Het is zo erg dat je met kanker in Nederland gewoon de reintegratie in moet!!
Ben benieuwd welke tijd zij bepalen dat je rustig op je sterfbed het einde mag gaan liggen afwachten. 1 week, 2 weken, een maand??
Hmm do some good, do some bad.
Groetjes Condor
Bij deze ben ik het met de staatssecretaris het pertinent oneens. Bij deze heb ik last van een aangeboren afwijking in mijn lymfale stelsel en vanwege een diepe rugblessure moet ik aan de ene kant vanwege vochtophoping in mijn benen en lijf bewegen wat mij moeilijk maakt doordat ik stil moet liggen of zitten vanwege een hardnekkige rugblessure. U raad het al dat ik dan in een vicieuze cirkel kom te zitten. Ik ben verdoemd tot een uitkering, terwijl ik graag wil werken. Nu dan kom ik dan naar een werkgever. Ik wil werken en hard weren, ondanks mijn gezondheid dat pertinent verbied en krijg ik de ene afwijzing naar de ander doordat je chronisch ziek bent. Dus de kans dat je een baan krijgt is nihil of helemaal niet. Dat verplicht werk zijn allemaal werkzaamheden die ik niet kan doen. Dus dan hebben we een probleem. Hoever wit Jette Klijnsma dan gaan om deze mensen aan een baan te helpen en hoe menselijk is ze zelf? Kijk dat zij dus niet bij de PvdA, maar meer bij de VVD past is duidelijk, maar bij deze een vraag of dit wetsvoorstel al door de Kamer heen is, want wanneer dat nog niet het geval is, dan moeten we daar ons nog geen zorgen over maken. Het is wel zo, dat er éénzijdig gekeken word naar werk. De werkgever staat niet te springen om nieuwe medewerkers en tevens is het een Europees wet dat ieder lid van de EU een uitkeringsstelsel moet hebben, die de mensen in staat stelt een uitkering te kunnen aanvragen wanneer de werkgevers weigeren werknemers aan te nemen.