De controlemaatschappij en de stuurgroep complexe regelgeving van de regering
De regering heeft een stuurgroep ingesteld van vertegenwoordigers van veel uitvoerende instanties, zoals het UWV, de Belastingdienst en de Sociale Verzekeringsbank, om de complexiteit van de regelgeving in onze samenleving te onderzoeken en voorstellen te formuleren over het terugdringen van de stapeling van regels, waardoor burgers in het algemeen en ondernemers in het bijzonder door de bomen het bos niet meer zien en vastlopen in de bureaucratie. En niet de hulp krijgen die ze nodig hebben.
Onlangs publiceerde de stuurgroep haar eerste rapport, “Staat van de Uitvoering”. De “Staat van de Uitvoering” is een periodiek terugkerende publicatie, bedoeld om de politiek te informeren over de publieke dienstverlening. Twee jaar na een Kamer-rapport over uitvoeringsproblemen bij de overheid zijn die nog nauwelijks verbeterd, hoewel het rapport van de stuurgroep optimistisch schetst dat er ook veel goed gaat. Maar kijkend naar de toekomst maken de opstellers zich ernstig zorgen.
Beperkt rapport
Het eerste dat opvalt in de publicatie is dat het rapport zich overeenkomstig de probleemstellingen die de regering heeft geformuleerd, beperkt tot de publieke dienstverlening van (semi-)overheidsinstanties. Terwijl opeenstapelende ingewikkelde regels en bureaucratie een veel wijder verbreid fenomeen zijn en de toegankelijkheid van vaak geprivatiseerde instellingen of bestuursinstellingen op afstand de laatste jaren sterk is verslechterd door de rigoureuze invoering van ict-systemen en daarmee gepaard gaande bezuinigingen en door de afbraak van telefonische bereikbaarheid en van de schriftelijke afhandeling van kwesties, per post. Juist waar regels ingewikkeld en complex zijn, moet er een toegankelijke overheid zijn om via de telefoon mondeling te kunnen overleggen.
Ingebakken in systeem
Omdat men zich beperkt tot de publieke dienstverlening van de (semi-)overheid, blijft buiten beschouwing dat al die regels en controlesystemen als het ware ingebakken zitten in ons kapitalistisch economisch systeem. Die situatie zal niet gauw veranderen, als het systeem niet verandert. De regering wil nog steeds zoveel mogelijk marktwerking invoeren op tal van terreinen. Punt is dat die markt gereguleerd moet worden. Als dat niet gebeurt, dan krijg je monopolieposities van bedrijven en wordt de marktwerking om zeep geholpen. Als de concurrentie tussen veel ondernemers in stand moet blijven, dan moet dat gecontroleerd worden. Vandaar dat er complexe regels zijn op het gebied van mededinging en ondernemen. Allerlei controle-instituten worden uit de grond gestampt om alles te controleren. Bovendien is de productie georganiseerd in wereldwijd functionerende productieketens van met elkaar verbonden bedrijven, en alle processen in de productieketens moeten voortdurend gecontroleerd worden via ingewikkelde regels.
Wat betreft de complexiteit van de regelgeving: de staat ontwikkelt een soort straf- en controlemaatschappij om de mensen op de onderste treden van de maatschappelijke ladder voortdurend te controleren, te monitoren en te trachten te beïnvloeden. Bij de controles die bijstandsgerechtigden moeten ondergaan in het kader van de Participatiewet spreekt men wel van een modern sociaal panopticum. Voortdurend moeten mensen gemonitord worden of ze zich wel gedragen volgens de principes van de liberale homo economicus, of ze wel steeds de meest rationele keuzen maken op basis van het marktmechanisme. Mensen die afwijkend gedrag vertonen, moeten ertoe worden gebracht om dat gedrag te veranderen. Zolang deze basismechanismen in de maatschappij blijven bestaan, zal er van de aanbevelingen in de rapporten van de stuurgroep weinig terecht komen.
Piet van der Lende
(Dit artikel verscheen eerder in zijn dagboek.)
Dag Piet. Ik las nu pas dat je in eht ziekhuis terecht bent gekomen door gripe enzv. Beterschap gewenst. Jij als rots in de branding voor BIjstanders moet nog jaren mee. Ik hoop dat de kosten eigen risico vervoer enz nog te overzien zijn voor je. De gemeente Amsterdam bied in vegelijking met veel andere gemeenten nauwelijks armoede regelingen voor Bijstanders. Dat verwijt ik jou niet overigens. Je hebt het in je bijdrage terect ovr de Staat. Ik vraag ook aandacht voor de uitvoerders van al die ellende ambtenaren over het algemeen en medewerkers van soc verhuurders maar ook “poortwachters ” als huisartsen en hun assistenten verzorgenden in tehuizen. Die hebben eigenlijk altijd een machtspositie ten nadele van ook Bijstanders. Die uitvoerenden maken misbruik van hun macht en doe er maar wat aan. Er si dan terecht angst bij Bijstanders. Vandaag hoorde ik ve medewerker van een gote soc verhuurder telefonsich da tik “i n onderhandeling ” moet over een wc pot die bij verhuur bruin van het vuil word opgeleverd . Maar wat is mn onderhandelingspositie dan soc huur woningen zijn zo als bekend en schaars goed. Ik heb geen steun van niemand. Wie komen er op je begravenis Piet. Nou als ik het weet en je overleef ik. En velen dat heb je dan in ieder geval bereikt. Wie komen er op de begravenissen van die vele vele Bijstanders die alleen leven zo als ik. Niemand. Nog vele jaren Piet. Groeten R.
Misschien verstandig om het artikel in wat meer in de Jip en Janneke taal te schrijven. Veel mensen zullen niet begrijpen wat hier nou precies bedoelt wordt.