De jaren zestig: dekolonisering van een geschiedbeeld

Vietnam en de anti-koloniale strijd als thema van protest en verzet gaf de revolte van de jaren zestig een oprechte dimensie van internationale solidariteit, waarbij helaas van kritische distantie van bijvoorbeeld de Vietnamese verzetsbeweging heel vaak nauwelijks sprake was. Want ja, Vietnamezen hadden groot gelijk dat ze geen Frans kolonialisme en geen Amerikaans imperialisme duldden. Maar dat maakte de organisatie die het verzet domineerde en aanvoerde nog niet tot vrijheidsstrijders. Een terecht ‘nee’ tegen de Amerikaanse oorlog in Vietnam werd te makkelijk een onterecht ‘ja’ tegen het Vietnamese stalinisme. De rolmodellen Cuba en China functioneerden in de symboliek van de strijd in die jaren, met vaak onplezierige gevolgen want in beide landen waren de revolutionaire regimes autoritaire, repressieve verschijnselen. In al deze gevallen waren het niet de gebeurtenissen in Vietnam, Cuba en China die in het middelpunt stonden; het was de impact en voorbeeldfunctie van die gebeurtenissen in vooral de VS, maar ook in West-Europa die in de revoltes van de jaren zestig belangrijk waren. Dekolonisatie van het beeld van de jaren zestig betekent onder meer: de gebeurtenissen en de deelnemers daaraan in die landen zelf voor het voetlicht brengen, aan het woord laten. Dat betekent: Vietnamezen, Chinezen en Cubanen serieus nemen, niet enkel als inspiratiebron voor Westerse studenten, maar vooral als hoofdrolspelers in hun eigen bevrijdingsstrijd, met alle tragische en zelfs criminele aspecten die zowel de strijd zelf als de pogingen haar neer te slaan kenmerkten. Het verhaal van de Vietnamese anti-koloniale oorlog, van de Culturele pseudo-Revolutie in China, van de Cubaanse revolutie waarin bevrijding en repressie verraderlijk verstrengeld waren… het zijn geschiedenissen van half-bereikte, half-teloorgegane of zelfs verpletterde emancipatieprocessen die op zich zelf meer dan de moeite waard zijn. Ze verdienen het om behandeld te worden als meer dan revolutionaire jaren-zestig-symboliek. Er dient echter duchtig verder gedekoloniseerd worden in het jaren zestig-geschiedbeeld. In dat beeld – we zagen het hierboven – staan Europese en Noord-Amerikaanse gebeurtenissen centraal. Daarmee doen we de gebeurtenissen van die tijd, en vooral de talloze deelnemers eraan, groot historisch onrecht. De jaren zestig waren namelijk wel degelijk een periode van waarlijk wereldwijde revolte. Heel af en toe klonk dat ook wereldwijd door. In oktober 1968 bijvoorbeeld, toen ordetroepen in de hoofdstad van Mexico een plein vol demonstrerende studenten onder vuur nam en honderden demonstranten vermoordde.

Peter Storm in De jaren zestig: dekolonisering van een geschiedbeeld (Ravotr.nl)