De lange arm van Erdogan strekt zich uit tot Zaandam

De Turks-Nederlandse organisatie DIDF hield vorige week donderdag in Zaandam een betoging tegen de moslimfundamentalistische organisatie Islamitische Staat. Tijdens de actie werd ook de politiek van de Turkse president Recep Tayyip rond het verzet in het Syrische plaatsje Kobani aan de kaak gesteld. Later bleek dat die kritiek bepaald niet in dank werd afgenomen door sommige andere buurtbewoners van Turkse komaf, aldus diverse lokale kranten.

Het linkse DIDF gebruikt in de Zaanse wijk Poelenburcht een particulier buurthuis als thuisbasis. Zestig procent van de bewoners van die wijk is van Turkse herkomst, waarvan een flink aantal aanhanger is van Erdogans fundamentalistische regeringspartij AKP. Zaterdagavond werd de DIDF plots de toegang ontzegd tot het buurthuis. De voorzitter daarvan bleek er niet over te spreken dat DIDF onder pamfletten en aankondigingen van activiteiten het adres van het buurthuis had genoemd. Dat lijkt iets heel normaals, maar het buurthuis zegt “neutraal” te willen blijven en dus niet aan DIDF gekoppeld te willen worden. Maar tijdens een radio-interview gaf de voorzitter van het buurthuis aan dat de meeste van zijn klanten rechtse Turken zijn.

Wat blijkt nu? Rechtse Turkse organisaties hebben het buurthuis onder druk gezet om geen ruimte meer te bieden aan DIDF, een organisatie die nadrukkelijk ook open staat voor de Koerden waar veel rechtse nationalistische Turken niets van moeten hebben. Het particuliere buurthuis is afhankelijk van haar rechtse buurtbewoners en heeft daarom eieren voor haar geld gekozen. “In Poelenburg spelen te veel machten”, zei de voorzitter.

Aanvallen

Wat zegt dit over Erdogans invloed buiten Turkije? Hoeveel macht heeft hij over de grens, in Europa? En hoe blijkt dat in de praktijk? Erdogans aanhang in Europa is groot en goed georganiseerd, onder andere in moskeeën, de stichting Milli Gorus en allerlei andere stichtingen. En daarnaast kan hij rekenen op de steun van de extreem-rechtse Grijze Wolven en andere iets minder extreme kemalisten (nationalisten). Zeker als het gaat om Koerdische of andere nationale kwesties, zoals nu met Kobani. Maar ook moslimfundamentalistische organisaties, zoals de Suleymancilar, komen zo nodig in actie, hoewel Erdogan momenteel wel met zijn fundamentalistische concurrent Fetullah Gulen in de clinch ligt. De haat tegen Koerden bij al deze groepen is bijzonder diep geworteld, en die komt dan ook regelmatig tot uiting. Dat leidt tot gewelddadige acties, zoals drie jaar geleden in Amsterdam toen een Koerdisch centrum werd aangevallen door boze nationalisten. Ook in het Turkse parlement is te zien dat de extreem-rechtse Grijze Wolven en Erdogans moslimfundamentalistische AKP elkaar snel vinden als het gaat om al dan niet militair ingrijpen in Syrië.

In Zaandam waren bedreigingen door rechtse Turkse groepen niet van de lucht. Een café-eigenaar van Turkse komaf, en hoogstwaarschijnlijk een aanhanger van Erdogan, uitte dreigementen in een radioprogramma waarin met Rob Oudkerk aandacht aan de kwestie werd besteed. Als DIDF door zou gaan met dit soort activiteiten, zei de cafébaas, dan zou de boel in de wijk gaan escaleren. We moeten het hier “gezellig” houden, voegde hij er nog aan toe. Waarbij “gezellig” natuurlijk betekent dat de dominante invloedssfeer van Erdogan of rechtse Grijze Wolven-achtige organisaties niet verstoord moet worden. Vanaf de jaren tachtig hebben die namelijk vrij spel gehad van de Turkse staat om zich hecht te organiseren. Het verzwakte links kon daartegen nauwelijks tegenstand bieden. Lokale Turks-Nederlandse politici bleken gevoelig voor die dreigende taal. Een wat angstige Songul Mutluer zei bijvoorbeeld: “Ik zit met het voorval in mijn maag. Ik ben totaal niet blij met wat er afgelopen zaterdag is gebeurd in Poelenburg. Ik voel me er nog steeds gespannen door omdat deze situatie gaat escaleren. Dit mogen we niet laten gebeuren. Ik ben tegen elke vorm van fundamentalisme. Ik vind dat iedereen het recht heeft om zijn mening te uiten en demonstraties te houden.” Men had DIDF niet de toegang tot het buurthuis moeten weigeren, vond ze ook. Maar de dreigementen hadden dat doel al bereikt. Intimidatie en geweld zijn bekende karaktereigenschappen van Erdogan en de Grijze Wolven, daarin kunnen ze elkaar goed vinden. Indien nodig veranderen ze plots in knokploegen van de Turkse staat om “anarchisten” – zoals ze heel links in de jaren tachtig noemden – Koerden en Alevieten onschadelijk te maken.

Solidariteit

De SP gaat naar aanleiding van het weigeren van de toegang vragen stellen in de gemeenteraad, en zondag is er een gesprek met het buurthuis. Dat zal waarschijnlijk wel op de vingers worden getikt omdat het hier natuurlijk gaat om een beperking van de vrijheid van meningsuiting. Maar dat zal niet veel invloed hebben, want het particuliere buurthuis krijgt geen subsidie van de gemeente Zaandam en is dus niet gebonden aan afspraken met die gemeente.

Het is belangrijk dat we DIDF hierin steunen. De organisatie moet zonder beperkingen haar politieke activiteiten kunnen voortzetten, waar en wanneer men dat wil. Een stap terug doen betekent toegeven aan de dreigementen van de rechtse organisaties om de boel te laten escaleren. Ook andere linkse organisaties, zoals Doorbraak, moeten rekening houden met dit soort intimidaties en bedreigingen, mochten we de rechtse invloed verstoren in wijken waar veel migranten wonen. Dat maakt linkse samenwerking van onderop in de wijken, samen met migranten van allerlei herkomsten, zo belangrijk.

Bülent Yilmaz