De NAVO is de grootste vijand van de mensheid – in Palestina, Oekraïne en elders

Deze toespraak werd gehouden tijdens de Stop de Oorlog-demonstratie op 24 oktober 2024. De toespraak pleit voor het opheffen van de NAVO – en laat zien hoe de strijd voor rechtvaardigheid in Oekraïne, Palestina en het globale Zuiden met elkaar verbonden zijn.

Vandaag de dag zijn vrijwel alle grote politieke partijen, van GroenLinks-PvdA tot de VVD, het eens over het verhogen van het militaire budget van de NAVO. Een militair blok dat al meer geld uitgeeft aan wapens dan de rest van de wereld bij elkaar, en wel 17 keer zo veel als het militaire blok van Rusland. Een militair blok dat meer rijkdom heeft dan ooit tevoren in de geschiedenis, maar niet in staat is om hun eigen bevolking degelijke huisvesting en gezondheidszorg aan te bieden.

Er wordt ons verteld dat we meer wapens nodig hebben om de internationale rechtsorde te beschermen tegen Poetin.

Ik vraag me dan af: welke rechtsorde? In 1951, toen de genocide-conventie van kracht werd, pleegde de VS genocide in Korea, waarbij het zo’n twintig procent van de bevolking uitroeide. Twintig jaar later deed de VS hetzelfde in Vietnam. Degenen die dachten dat het einde van de Koude Oorlog ook vrede zou betekenen, kwamen bedrogen uit. Denk aan de invasie van Irak in 2003 of aan de oorlog in de Democratische Republiek Congo vanaf 1996. Dat laatste conflict heeft tot zo’n zes miljoen doden geleid, grotendeels uitgevoerd met Westerse wapens, maar is nagenoeg onbekend.

Ik spreek hier vandaag bovenal terwijl Gaza is veranderd in een vernietigingskamp, waar mannen, vrouwen en kinderen systematisch worden uitgeroeid door het militaire blok van de NAVO en haar bondgenoten. Het Westen heeft ruim een jaar lang de wapens, inlichtingen en diplomatieke dekking geleverd aan Israël, om te zorgen dat de meest intensieve massamoord van de 21ste eeuw – in gewelddadige doden per dag – zich voltrekt in een gebied ter grootte van de gemeente Apeldoorn.

Genocide in Gaza, oorlog in Oekraïne

Israël heeft talloze records doorbroken. Meer kinderen vermoord in één jaar tijd dan waar dan ook in de 21ste eeuw. Meer vrouwen. Meer journalisten. Meer zorgmedewerkers. Meer hulpverleners. De lijst gaat door en door. Volgens een conservatieve schatting van medisch specialisten zullen ruim 300.000 Gazanen voor het einde van het jaar zijn uitgemoord.

Toch zouden we moeten geloven dat niet de NAVO, maar Poetin de grootste bedreiging is voor de internationale rechtsorde. Volgens Europese leiders, waaronder de Duitse minister van Defensie, is hij letterlijk de nieuwe Adolf Hitler. Maar laten we de genocide in Gaza – die Duitsland en andere Westerse landen door dik en dun steunen – even vergelijken met de oorlog in Oekraïne.

Waar 90 procent van de gedocumenteerde doden door oorlogsgeweld in Oekraïne militairen zijn, zijn naar schatting 80 procent van die slachtoffers in Gaza burgers. Het uitroeitempo van de kinderen in Gaza door Westerse wapens is bijna 450 keer zo hoog als tijdens de Oekraïne-oorlog. Ik herhaal. Het uitroeitempo van de kinderen in Gaza door Westerse wapens is bijna 450 keer zo hoog als tijdens de Oekraïne-oorlog.

Dan heb ik het nog niet over ziekte en honger, doelbewust veroorzaakt door Israëlische ministers en generaals die Palestijnen “menselijke beesten” noemen. Noord-Gaza, in het bijzonder, gaat nu, as we speak, door zijn donkerste dagen. Sinds 1 oktober is er vrijwel niets binnengekomen. Geen water. Geen voedsel. Geen medicijnen. Niks. Alleen maar bommen en kogels, waarmee Israëlische snipers op een dagelijkse basis Palestijnse kinderen gericht door het hoofd schieten. Kinderen van onder de tien jaar oud die massaal worden geëxecuteerd.

De Russische invasie is illegaal, maar diplomatiek oplosbaar

Laat duidelijk zijn. Ik ben hier niet om leed te vergelijken of voor whataboutisms. Het ene onrecht maakt het andere niet goed. De Russische invasie van Oekraïne was een ongebreidelde, illegale agressie, die terecht breed is veroordeeld. Maar het is ook van cruciaal belang om een zuivere analyse te maken van de aard van de Oekraïne-oorlog en de mogelijkheden voor een diplomatieke oplossing. Dat is bovenal in het belang van Oekraïne zelf, die het meeste lijdt onder een eindeloze, uitzichtloze oorlog, met fronten die nauwelijks verschuiven.

De oorlog in Oekraïne werd door Amerikaanse ambtenaren en inlichtingendiensten al voorspeld sinds de jaren negentig. Een tekenend voorbeeld is een brief van de Amerikaanse ambassadeur in Moskou in 2008, die stelde dat “minister van Buitenlandse Zaken Lavrov en andere hoge functionarissen opnieuw sterke tegenstand hebben betuigd en benadrukten dat Rusland verdere oostelijke expansie [van de NAVO] als een potentiële militaire bedreiging zou beschouwen. In Oekraïne bestaat de vrees dat de kwestie het land mogelijk in tweeën zou kunnen splitsen, wat zou kunnen leiden tot geweld of zelfs, zo beweren sommigen, tot een burgeroorlog, waardoor Rusland zou moeten beslissen of het zou ingrijpen.” (1)

Toch werd kort daarna aangekondigd dat Oekraïne en Georgië lid zouden worden van de NAVO. Dat terwijl meer Oekraïners de NAVO toen nog als een bedreiging zagen, niet als bescherming.(2) De oorlog ontwikkelde zich dan ook vrijwel exact zoals de Amerikaanse ambassadeur had voorspeld, maar het was en is nooit te laat. Er lagen serieuze kansen voor diplomatieke oplossingen in februari 2014, in april 2014, in september 2014, in februari 2015, in december 2021 en in maart 2022.(3)

Het was vooral de overheid van Oekraïne die de akkoorden schond en zich onbetrouwbaar toonde.(4) Ik documenteer in mijn boek dat dat grotendeels gebeurde onder druk van de Verenigde Staten van bovenaf en onder druk van neo-fascistische bewegingen binnen Oekraïne van onderop, maar ook vanwege de belangen van een neo-liberale elite die nationalisme gebruikte als bliksemafleider tijdens een vernietigend bezuinigingsbeleid, die de gezondheidszorg, de welvaartsstaat en het minimumloon volledig decimeerden en de Oekraïense arbeidersklasse in een diepe armoede drukte.(5)

Oekraïne voert een verdedigingsoorlog, geen dekolonisatieoorlog

Oekraïne voert een verdedigingsoorlog – dat is geheel legitiem – maar het voert zeker geen dekolonisatieoorlog, wat historisch altijd is samengegaan met elementen van sociale rechtvaardigheid en herverdeling van grondstoffen en welvaart. De veelgemaakte claim van dekolonisatie is een volledige uitholling van die term, en wordt vaak gebruikt door mensen die regelrechte vijanden zijn van het globale Zuiden en werkende mensen wereldwijd. Denk aan moorddadige propagandisten als Anne Applebaum, die in 2002 nog openlijk pleitte voor gerichte moordaanslagen tegen haar collega-journalisten in Palestina.

Rusland is een agressor, zeker. Maar in tegenstelling tot Israël is het niet geïnteresseerd in het uitroeien of etnisch zuiveren van de Oekraïense bevolking of om hen permanent tot semi-slavernij te veroordelen binnen een apartheidsstaat. Hoewel Rusland nu wel delen van Oekraïne heeft geannexeerd – deels met tsaristische retoriek en met grote woorden over denazificatie, is ook dat niet het hoofddoel van Poetin. De onderhandelingen, van 2014 tot en met nu, laten overduidelijk zien dat Rusland bovenal militaire neutraliteit van Oekraïne wil. Als het dat niet kan krijgen, is het bereid om de militaire capaciteit van Oekraïne totaal te decimeren, desnoods door middel van annexatie.

De NAVO laat Oekraïne nodeloos bloeden

Het Westen gebruikt Oekraïne vooral als middel om Rusland te laten bloeden. De levens van Oekraïners zijn daarvoor irrelevant, net zo wegwerpbaar als de kinderen van Gaza. Toen Oekraïne vroeg om THAAD-systemen voor afweer tegen neerdalende ballistische raketten, werd dat afgewezen. Het genocidale Israël kreeg ze direct. De belangrijkste diplomatieke weg uit dit conflict is om NAVO-landen individuele veiligheidsgaranties te laten afgeven aan Oekraïne, zonder dat Oekraïne onderdeel hoeft te worden van die alliantie. Iets dat het Westen consistent weigert, ondanks het feit dat Oekraïne zelf – in elk geval in maart 2022 – daar duidelijk toe bereid was.

Volgens de laatste schatting zijn sinds 2022 inmiddels een miljoen mensen gestorven of verwond in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne, waarvan ongeveer de helft aan de kant van Oekraïne. De gesneuvelde militairen van Oekraïne zijn vooral burgers onder dienstplicht, geen beroepsmilitairen. Burgers die bovendien niet lijken te willen vechten. Er worden naar schatting 200.000 Oekraïense mannen gezocht voor desertie en nog eens een miljoen voor dienstplichtontloping. Dat zijn vooral mannen uit de arbeidersklasse die zich de boetes en steekpenningen niet kunnen veroorloven om onder de oorlog uit te komen. De economie zelf is inmiddels ook in duigen. Naar schatting zal de economie pas haar vooroorlogse niveau bereiken in 2030, als de oorlog dit jaar voorbij zou zijn. Sinds het staken van de onderhandelingen in april 2022 bezet Rusland meer Oekraïens grondgebied dan ervoor. Oekraïne is, in andere woorden, het offer op het altaar van de Westerse en Russische geopolitiek.

En dat was gepland. Zowel Amerikaanse als Europese beleidsmakers troffen al voor de invasie voorbereidingen voor een langdurige guerrillaoorlog als Oekraïne zou vallen. Voormalig minister van buitenlandse zaken Hillary Clinton steunde zelfs openlijk het idee om Oekraïne in een nieuw “Afghanistan” te veranderen. De Oekraïense politicoloog Ivan Katchanovski merkte destijds terecht op dat Westerse landen “Rusland tot de laatste Oekraïner willen bevechten”. Veel van de zogenaamde “vrienden van Oekraïne” dringen er nu op aan om de leeftijd voor de militaire dienstplicht in Oekraïne te verlagen, en om de basale sociale rechten van Oekraïense mannelijke vluchtelingen in Europa te ontnemen, om ze te dwingen om terug te keren. Met dat soort vrienden heb je geen vijanden nodig.

De NAVO heeft geen bestaansrecht

Oekraïne heeft recht op verdediging, maar niet op integratie binnen het militaire blok van de NAVO. Dat komt omdat de NAVO zelf helemaal geen bestaansrecht heeft. De Verenigde Staten en haar militaire bondgenoten geven drie keer zoveel uit aan het leger als de rest van de wereld bij elkaar. Dat is voldoende om extreme armoede vijftien keer uit te roeien en de beloofde klimaatfinanciering voor het globale Zuiden 22 keer uit te betalen. Datzelfde militaire blok is verantwoordelijk voor het bulk van de wereldwijde klimaatcatastrofe en projecteert haar macht met militaire basissen, proxystaten en allianties rondom de wereldwijde olie- en gasinfrastructuur.

Het is hetzelfde militaire blok dat jaarlijks arbeid, grondstoffen, energie en land wegtrekt uit het globale Zuiden door ongelijke handelsrelaties, die in stand worden gehouden door regeringen omver te werpen en landen met bruut militair geweld binnen te vallen of te intimideren. De hoeveelheid land en energie die jaarlijks wordt geroofd uit het globale Zuiden, zou voldoende zijn om 6 miljard mensen te voeden en de nodige infrastructuur voor fatsoenlijke huisvesting, gezondheidszorg, onderwijs, sanitaire voorzieningen, enzovoorts, voor 6,5 miljard mensen te bouwen en te onderhouden.

De publieke opinie in het globale Zuiden ziet – geheel terecht – zowel Rusland als de NAVO als verantwoordelijk voor de catastrofe in Oekraïne, en is voor diplomatie en tegen sancties en wapenleveringen. Ook in de meeste voormalige Sovjet-landen en Warschau Pakt-landen domineert dat sentiment. De belangrijkste uitzonderingen zijn Polen, de Baltische Staten en West-Oekraïne, landen en regio’s waar een heropleving is van Waffen-SS verering, vreemdelingenhaat en waar onder de bovenklasse een sterke drang is naar integratie binnen de structuren van witte superioriteit en imperialisme.

Laten we niet vergeten dat in aanloop naar de invasie van Irak in 2003, de Verenigde Staten konden rekenen op de onvoorwaardelijke steun van deze landen, toen zelfs Duitsland en Frankrijk tegen waren. Polen leverde na Groot-Brittannië en Australië het grootste invasieleger in Irak en leidde de militaire bezetting van een van de bezette Iraakse regio’s. De Poolse minister van Buitenlandse Zaken zei in 2003 openlijk: “We hebben nooit een geheim gemaakt van onze wens dat Poolse oliemaatschappijen eindelijk toegang krijgen tot grondstofbronnen”. Dat is wat integratie in de NAVO in de praktijk betekent. Heeft Polen daar werkelijk recht op?

De wreedheid van de invasie in Irak

De invasie van Irak was – naar elke objectieve standaard – vele malen wreder dan de invasie van Oekraïne. Nadat beelden naar buiten kwamen van geëxecuteerde burgers in het Oekraïense Bucha werden brede vergelijkingen gemaakt in de Westerse pers met Srebrenica. In het gehele gebied van de regio’s Kiev, Tsjernihiv en Sumy – waar Bucha onderdeel van is – documenteerde de VN 57 executies. Onacceptabel en verschrikkelijk, maar vergelijkingen met Srebrenica en andere massamoorden zijn volstrekt ongepast. In Baghdad alleen al executeerden door de VS getrainde doodseskaders in een paar maanden tijd meer dan 7.000 Irakese burgers.

De VN documenteerde ook 169 gevallen van marteling van Oekraïense gevangenen door de Russische troepen. Het is waarschijnlijk dat deze praktijken wijdverbreid zijn onder de duizenden gevangenen. Verschrikkelijk, maar van een andere schaal dan Irak. Over de eerste jaren van de bezetting van Irak, werden al bijna 200.000 Iraakse burgers gevangengezet, waardoor een op de vijftig Iraakse mannen in gevangenschap hadden gezeten. Volgens het Rode Kruis werd marteling “systematisch” toegepast in deze gevangenissen, waarvan naar schatting tot wel 90 procent onschuldige burgers waren.

Oekraïne is een westerse neo-kolonie

Oekraïne is een vreemde eend in de bijt van deze imperialistische alliantie. In tegenstelling tot Polen en de Baltische Staten is het geen hoog inkomen-land en zijn haar materiële belangen grotendeels hetzelfde als die van het globale Zuiden. Het is daarom extra opvallend dat Oekraïne in de VN consistent mee-stemt met het Westen, of dat nou gaat om de genocide tegen Palestijnen, om brute sancties tegen Cuba, om het tegengaan van nazisme en fascisme, of om het ondermijnen van een Nieuwe Internationale Economische Orde, waar Oekraïne zelf direct belang bij zou hebben.

Oekraïne is dan ook verworden tot een Westerse neo-kolonie. In 2015 rapporteerde de Oekraïense pers al hoe de Amerikaanse ambassade “ferme” orders gaf aan de Oekraïense president en ministeriële benoemingen maakte.(6) Dat heeft weinig met zelfbeschikkingsrecht te maken. Oekraïne wordt in werkelijkheid geïntegreerd in het Westerse imperialistische blok, dat de belangrijkste vijand is van alle linkse, progressieve en anti-koloniale bewegingen wereldwijd, waaronder binnen Oekraïne zelf.

Wat is de NAVO eigenlijk?

De NAVO werd in 1949 opgericht, als een collectief verbond van koloniale, Westerse machten. Een uitgebreid onderzoek naar vrijgekomen documenten van Amerikaanse inlichtingendiensten tijdens de eerste ‘war scare’ van 1948 – toen een Sovjet-invasie voorhanden zou zijn – laat zien dat Amerikaanse inlichtingendiensten “vrijwel unaniem tot de conclusie kwamen dat de Sovjets momenteel niet de wens hadden om vijandelijkheden met het Westen te beginnen”.(7)

Het was, in andere woorden, niet veel meer dan een propagandacampagne. Dat is dan ook precies waarom de NAVO niet werd opgeheven na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en het Warschau Pakt in 1991. En dat is dan ook precies waarom de dreiging van Rusland nu zo wordt opgeblazen. Hetzelfde land dat na drie jaar oorlog twintig procent van Oekraïne heeft veroverd, zou plotseling een oorlog willen voeren tegen de gehele NAVO.

De realiteit is dat de NAVO altijd, vanaf het begin, een agressieve, imperialistische alliantie is geweest. De oprichters van de NAVO waren dan ook de belangrijkste koloniale machten, waaronder Groot-Brittannië, Frankrijk, Apartheid VS, Nederland, België en zelfs het regelrecht fascistische Portugal, dat nog werd geregeerd door de Estado Novo. Al deze landen hadden toen nog koloniën, en waren vaak zelfs nog verwikkeld in koloniale oorlogen waarbij miljoenen mensen werden vermoord.

Het was voor iedereen dan ook volstrekt duidelijk wat de NAVO bedoelde, toen het in zijn oprichtingsdocument in 1949 aangaf te zijn opgericht “om de vrijheid, het gemeenschappelijke erfgoed en de beschaving van zijn volkeren te beschermen”. Het ging hier om de vrijheid van de Westerse bovenklasse om uit te moorden, uit te buiten en te roven. Dat is het gemeenschappelijke erfgoed van de NAVO-landen, die de afgelopen eeuwen miljarden mensen hebben uitgeroeid, uitgebuit, tot slaaf gemaakt of uitgehongerd. Het is het collectieve erfgoed dat in Palestina nu opnieuw zijn ware gezicht toont.

De NAVO is de grootste vijand van de mensheid

We kunnen de verregaande militarisering van de NAVO – waarvoor Poetin als boeman wordt gebruikt – niet los zien van wat er nu gebeurt in Gaza, Jemen, Libanon en elders. Net zoals de propaganda tegen de Sovjet-Unie werd gebruikt voor militarisering en bloedhete terreur tegen de bevolkingen van Vietnam, Korea, Angola, Mozambique en vele andere plekken, worden NAVO-wapens nu grootschalig naar Israël verscheept om de regio daar te terroriseren. De militaire industrie gebruikt de Palestijnen ook als laboratorium voor globale repressie. Nederland is nu van plan om grote wapenaankopen te doen van Israëlische wapenbedrijven, net als talloze andere regimes.

Maar Gaza is bovenal een waarschuwing voor het globale Zuiden en progressieve bewegingen die hopen op een rechtvaardige wereld. Het is een waarschuwing dat de NAVO haar vijanden met verpletterend geweld zal uitroeien, of dat nou opstandige bevolkingen zijn in het globale Zuiden, of socialistische bewegingen in het globale Noorden. De wapens zijn niet alleen gericht op Gaza, maar uiteindelijk op ons allemaal.

Om af te sluiten met de woorden van de Colombiaanse president Gustavo Petro:

“Het [Westen] wil zijn economisch systeem niet veranderen – alleen zover als de markt wil gaan om het koolstofvrij te maken. En het weet dat de inspanning minuscuul zal zijn om het leven op de planeet te redden. Haar beleid is erop gericht om de consumptiebubbel van de rijken op de planeet te verdedigen en niet om de mensheid te redden, waarvan de meerderheid wegwerpbaar is, zoals de kinderen van Gaza. De rechtervleugel in het Westen ziet de oplossing voor de klimaatcrisis als een ‘definitieve oplossing’. Gaza is slechts het eerste experiment om ons allemaal wegwerpbaar te maken.”

Chris de Ploeg

Chris de Ploeg is onderzoeksjournalist en mede-oprichter van Arts of Resistance en Aralez, een dekoloniaal collectief in Amsterdam. Hier vind je zijn website. Een eerdere versie van dit artikel verscheen op de website van Stop de Oorlog Amsterdam.

Noten

• 1. Chris Kaspar De Ploeg, “Ukraine in the Crossfire” (Clarity Press, 2017), 10.
• 2. Ibid, 17.
• 3. Ibid, 39-40, 191-197.
• 4. Ibid.
• 5. Ibid., 162-223.
• 6. Ibid, 79-81
• 7. Frank Kofsky en Harry S. Truman, “The War Scare of 1948: A Successful Campaign to Deceive the Nation” (New York: St. Martin’s Press, 1993), 275.