De Russen komen!

In het boek “De Russen komen!” geeft Mark Traa een overzicht van de overheidsplannen om ten tijde van de Koude Oorlog de bevolking te beschermen tegen het Rode Leger. Traa put daarbij uit allerlei tot nu toe onbekend gebleven documenten. Daaruit blijkt dat de Nederlandse overheid kant-en-klare plannen had om in het geval van een oorlogsdreiging de regering en de top van het bedrijfsleven naar het buitenland te loodsen, ambtenaren in bunkers te plaatsen, en hele dorpen en zelfs steden te evacueren, de kippen inclusief. Ook werden er “rijksmagazijnen” ingericht met noodrantsoenen, papieren bekers en rietjes, graafwerktuigen en ander reddingsmateriaal. En de bunker onder paleis Huis ten Bosch kreeg zelfs een heuse “fecaliënput”, oftewel een poepgat. De regering adviseerde de bevolking verder om bij een atoomaanval met “een sprong van één à twee stappen” dekking te zoeken achter een muur, stoeprand of tafel: niet dat iemand een atoominslag zou overleven, maar een kniesoor die daar op let. Voor de doden maakte de regering uiteraard ook gedetailleerde en absurde plannen. Zo zouden per 10 duizend lichamen 37 vrachtwagens nodig zijn om ze af te voeren naar de massagraven.

De staat maakte zich verder druk over communistische Nederlanders, omdat die de vijfde colonne van het Rode Leger zouden kunnen vormen. Tienduizenden communisten werden dan ook gedurende de Koude Oorlog in de gaten gehouden, en mochten bijvoorbeeld geen ambtenaar worden. De overheid maakte voorts plannen om bij een Russische aanval belangrijke Nederlandse communisten preventief af te knallen. Ook werden er lijsten aangelegd met daarop de namen van duizenden communisten en andere “subversieve elementen”. Die moesten bij een oorlogsdreiging opgesloten worden in concentratiekampen, waarna per schip deportatie naar Engeland of Canada zou volgen. Ook Europeanen op de vlucht voor eventueel Russisch oorlogsgeweld hoefden in Nederland niet op barmhartigheid te rekenen. “Niks humane opvang dus, niks gastvrijheid. Nederland moet op slot. Er is geen tijd en mankracht om ook nog eens een barmhartige vluchtelingenopvang te organiseren”, aldus een overheidsrapport uit 1953. Alsof de tijd heeft stilgestaan.
 
“De Russen komen! Nederland in de Koude Oorlog”, Mark Traa. Uitgeverij: Athenaeum, Polak & Van Gennep, € 18,50. ISBN: 9789025366995.

Gerrit de Wit