De strijd voor behoud van historische begraafplaatsen van slaafgemaakte Afrikanen
Onlangs stuurde de St. Eustatius Afrikan Burial Ground Alliance een persbericht rond over bedreigde historische begraafplaatsen van slaafgemaakten op Sint-Helena en op Sint Eustatius, een Nederlands eiland in het Caribisch gebied dat sinds 2010 een bijzondere gemeente vormt. In het persbericht gaat Alliance-voorzitter Kenneth Cuvalay in op de strijd voor bescherming van gemarginaliseerd Afrikaans erfgoed. De St. Eustatius Afrikan Burial Ground Alliance is ontstaan uit de protesten tegen de opgravingen op een achttiende eeuwse begraafplaats van slaafgemaakte Afrikanen op Sint Eustatius, die in juni 2021 werden gestart door een team van internationale archeologen. Initiatiefnemer van de protesten was Ubuntu Connected Front (UCF), een politieke partij die in 2021 deelnam aan de Tweede Kamer-verkiezingen en op Sint Eustatius de grootste partij werd met ruim 50 procent van de stemmen. De Alliance is inmiddels uitgegroeid tot een beweging die contacten heeft met andere groeperingen die strijden voor het behoud van Afrikaanse historische begraafplaatsen. Recentelijk bracht de Alliance ook nog een manifest uit. Hieronder de integrale tekst van het persbericht.
Ontvoerd, verhandeld, bevrijd, gestorven in een quarantainekamp en na je dood nog geen rust: dat is het verhaal van 325 Afrikaanse mannen, vrouwen en kinderen die in het weekend van 20 en 21 augustus 2022 ceremonieel zijn herbegraven op Sint-Helena. Zij maken deel uit van de vergeten geschiedenis van de ‘bevrijde’ Afrikanen van de transatlantische slavenhandel.
Namibisch milieu- en cultureel erfgoedconsulent Annina van Neel trekt zich al jaren het lot van de 325 mannen, vrouwen en kinderen aan. Zij heeft gevochten voor een respectvolle behandeling en voor de herbegrafenis van hun opgegraven resten. Archeologische opgravingen bij de aanleg van Sint-Helena’s vliegveld in 2008 legden hun resten bloot en bijna twaalf jaar lang bleven deze opgeslagen in dozen in een voorraadkamer van een oude gevangenis. Nu krijgen ze eindelijk het respect en de rust die ze verdienen.
Indrukwekkende plechtigheid als slotstuk van een eenzame strijd
De plechtigheden op 20 en 21 augustus waren indrukwekkend. Op 20 augustus werden de kisten met menselijke resten ceremonieel herbegraven. Op 21 augustus werden er in een samenzijn van honderden aanwezigen gedichten, speeches, stilte en muziek met elkaar gedeeld vlakbij het massagraf. Aan het einde van de ceremonie kon elke aanwezige een wit lintje binden aan een boom. In een permanent herdenkingsmonument is nog niet voorzien. Niet iedereen op Sint-Helena is even blij met de aandacht voor de massaherbegrafenis. Annina van Neel ondervond door de jaren heen veel tegenstand. De documentaire “A Story of Bones”, die in juni dit jaar tijdens het Tribeca Film Festival in New York in première ging, vertelt haar verhaal. Een verhaal verbonden aan het trieste lot van de Afrikaanse mannen, vrouwen en kinderen die dachten bevrijd te zijn en naar huis te keren.
Sint-Helena als depot van ‘bevrijde’ Afrikanen in de negentiende eeuw: hoe een stille ramp zich voltrok
De massaherbegrafenis markeert de cruciale rol van Sint-Helena bij het beëindigen van de transatlantische slavenhandel in de negentiende eeuw. Na het Britse verbod op de slavenhandel in 1807 begon de Britse Royal Navy met patrouilles op de Atlantische oceaan en onderschepte men slavenschepen die zich niet aan het verbod hielden. De ontvoerde Afrikanen aan boord van deze schepen werden tussen 1840 en 1872 naar Sint-Helena gebracht. Meer dan 25.000 zogenaamd bevrijde Afrikanen hebben zo voet aan wal gezet op Sint-Helena. Maar teruggebracht naar hun land van herkomst in Afrika werden ze niet. Sommigen werden verder verscheept naar de Caribische eilanden om te werken op de plantages. Duizenden vonden de dood in de quarantainekampen langs de heuvels van Sint-Helena in Rupert’s Valley, onbeschermd tegen zon en wind en met nauwelijks voorzieningen. Het werpt een flinke smet op de reputatie die het Verenigd Koninkrijk zich graag aanmeet als initiator en ‘waakhond’ van de afschaffing van de transatlantische slavenhandel.
Vergeten geschiedenis: het lot van gemarginaliseerde gemeenschappen
Zo’n 8.000 mannen, vrouwen en kinderen liggen nu nog anoniem begraven op het eiland. Sint-Helena herbergt hiermee de grootste fysieke herinnering aan de transatlantische slavenhandel. Het is de grootste begraafplaats van slaafgemaakte Afrikanen ter wereld. Zoals vaak met gemarginaliseerde gemeenschappen, is dit belangrijke deel van hun geschiedenis grotendeels vergeten en weinig opgetekend. Zelfs de Nederlandse Wikipedia maakt er geen melding van. Het eiland Sint-Helena is vooral bekend als Napoleons ballingsoord.
Bedreigde historische slavenbegraafplaatsen op Nederlands grondgebied
Nederland kent een soortgelijke gemarginaliseerde geschiedenis uit de tijd van de transatlantische slavenhandel. Op Sint Eustatius, ooit de grootste transithaven van het westelijk halfrond voor de slavenhandel, strijdt de St. Eustatius Afrikan Burial Ground Alliance voor een respectvolle behandeling van hun opgegraven voorouders van de voormalige plantage Golden Rock. Ook voor de – zwaar door erosie aangetaste – begraafplaats Godet en de ruïnes van het nabijgelegen slavendepot het Waterfort willen zij bescherming. Kenneth Cuvalay, voorzitter van de Alliance: “Slavernij is door de Verenigde Naties en het Europees parlement aangemerkt als een misdaad tegen de menselijkheid. De begraafplaatsen op Sint-Helena en Sint Eustatius zijn daarmee belangrijk cultureel erfgoed van de Afrikaanse diasporagemeenschap. Een plek om te herdenken en met zijn allen te zeggen: ‘nooit meer’.”
Wat is er nodig voor bescherming van gemarginaliseerd erfgoed?
De St. Eustatius Afrikan Burial Ground Alliance werkt sinds een klein jaar nauw samen met Sint-Helena, evenals met Peggy King Jorde, specialist op het gebied van gemarginaliseerd erfgoed en betrokken bij het tot stand komen van de African Burial Ground Memorial in New York in 1990. King Jorde heeft ook op Sint-Helena met Annina van Neel gewerkt en is net als Van Neel co-producer van de documentaire “A Story of Bones”. Hun expertise is voor Sint Eustatius van onschatbare waarde.
Cuvalay: “De lokale overheid op Sint Eustatius zegt geen expertise en middelen te hebben om recht te doen aan dit belangrijke culturele erfgoed. Wij willen bewustwording creëren bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en bij de erfgoedsector voor het feit dat het Afrikaans cultureel erfgoed op Sint Eustatius het lokale belang overstijgt. Door slavernij en kolonisatie zijn de inheemse en Afrikaanse diasporagemeenschappen wereldwijd de rechten op hun erfgoed verloren. De Alliance wil dat er morele wil, expertise en middelen beschikbaar komen ter bescherming van hun erfgoed en een eigen stem daarin.”
Kenneth Cuvalay
(De links zijn door de redactie toegevoegd)
Zo kamp op St Helena nooit geweten . Onbekende geschiedenis niet alleen voor mij. Zonder het te weillen bagateliseren de negentiende eeuw was ook niet bepaald menselijk voor noem eens wat psychiaterische patienten en bijv. armen in Nederland. Zie bijv. https://hetpauperparadijs.nl/het-boek/ Kinder arbeid in NL nog zo iets. Wetgeving verbod kinderarbeid lang tegen gehouden door ” Liberalen ”
Wat was het mens beeld toen ? Ik denk voor al bepaald door Protestantisme in NL en mercantilisme Kapitalisme.
In mijn ogen bagatelliseer je toch een beetje, door onder een anti-racistisch artikel over slavernij meteen te beginnen over andere onderdrukkingen. Inhoudelijk heb je gelijk, dat andere mensen aan de onderkant het ook zwaar hadden, maar waarom moet meteen daar de aandacht heen als het een keer specifiek over (voormalig) tot slaaf gemaakten gaat?
Je vraagt je af wat het mensbeeld toen was. Mijn antwoord zou zijn dat er niet 1 mensbeeld was. Je lijkt te vragen naar het mensbeeld van de West-Europese, rijke, witte mensen, met name mannen. Die zullen inderdaad gedacht hebben dat de rest van de mensheid inferieur was. Maar het is niet gezegd dat de tot slaaf gemaakten, de eveneens onderdrukte en uitgebuite witte arbeid(st)ers er ook zo over dachten. Er waren immers voortdurend opstanden, overal en altijd.