De viering van 1 mei. Tijd voor reflectie en grote veranderingen

Aanstaande dinsdag 1 mei worden overal in het land weer 1 mei-vieringen gehouden. De Bijstandsbond doet mee aan het baanlozenblok in de demonstratie van de FNV in Den Haag. 1 mei is de feestdag van de arbeidersbeweging over de gehele wereld. Een strijddag voor een betere maatschappij, maar ook een dag van reflectie.

In Nederland heeft de vakbeweging gekozen voor een “offensief” om fundamentele veranderingen af te dwingen voor werkenden en niet-werkenden. Er is een race naar beneden gaande. De winsten stijgen, maar de lonen van werknemers blijven achter door een moordende concurrentie op arbeidsvoorwaarden. De trefwoorden die de FNV naar voren brengt zijn kwaliteit, zekerheid en inkomen. Dat is mooi.

Maar fundamentele veranderingen houden meer in dan een betere verdeling van de welvaart. De mensheid staat voor drie grote uitdagingen: het niet langer buiten beschouwing laten van milieu en maatschappelijke kosten en vernietiging van de natuur in het kapitalistisch productiesysteem – dat zich voortsleept van crisis naar crisis op basis van een verrot financieel systeem -, de energiecrisis en in het verlengde daarvan de ecologische en milieucatastrofes die leiden tot de klimaatcrisis en de opwarming van de aarde.

Om deze uitdagingen tegemoet te treden is het niet voldoende een herverdeling te bewerkstelligen binnen het huidige systeem in overleg met een minderheid die de productiemiddelen bezit in een politiek systeem dat de belangen van die minderheid dient door middel van het marktdenken. De vakbeweging kan zich niet meer beperken tot arbeid, sociale zekerheid, inkomen en “bestaanszekerheid”. Een brede vakbeweging gaat uit van een discussie over een visie om de bovengenoemde uitdagingen tegemoet te treden. Terug naar het fundament: welk financieel systeem willen wij? Wie beslist over de aanwending van de productiemiddelen? Wie bepaalt waar wat wanneer geïnvesteerd wordt? Wat is democratie eigenlijk? Welke maatregelen moeten worden genomen om de energietransitie tot stand te brengen? Wij kunnen ons daarbij niet beperken tot een fonds waarmee nieuwe werkgelegenheid wordt gecreëerd voor mensen die nu in de vervuilende industrieën werken.

In het land wachten de mensen niet op politieke en vakbondsleiders die steggelen over details op uitvoeringsniveau. Overal in het land zijn er initiatieven voor de oprichting van energie- en andere coöperaties, in de gezondheidszorg en de bejaardenzorg bijvoorbeeld, en in de Transition Towns. Verantwoord omgaan met de schatten van de aarde en een andere manier van leven wordt overal in de praktijk gebracht. Repair-cafés, kringloopwinkels, weggeefwinkels, etc.

Deze trend van burgerinitiatieven is in Nederland erg sterk. Maar de initiatieven zijn vooralsnog onvoldoende om op macroniveau grote veranderingen te bewerkstelligen. Daarvoor zijn fundamentele veranderingen nodig in het politieke en economische systeem, die alleen kunnen worden bereikt door de vele bovengenoemde initiatieven een politieke stem te geven en de voorwaarden voor het nemen van dergelijke initiatieven te verbeteren. De vakbeweging kan die politieke stem vorm geven.

Wij willen samen met andere flexwerkers, baanlozen, migranten, mannen, vrouwen, zwarten en witten strijden voor meer ruimte voor eigen initiatieven van individuen en groepen die in zelfbeheer hun steentje willen bijdragen aan het antwoord op de grote uitdagingen van onze tijd.

Bijstandsbond
(Deze verklaring werd eerder gepubliceerd op de website van de Bijstandsbond.)