Democratie, rechtsstaat en “een Nederlandse traditie”
Gisteravond viel een menigte fascistisch tuig het pand aan waar actiegroep Kick Out Zwarte Piet een bijeenkomst hield. Binnen kwamen ze gelukkig niet. Maar ze wisten ruiten in te gooien en auto’s te vernielen, waaronder die van KOZP-activist en woordvoerder Mitchell Esajas. De nazi-aanvallen op anti-racisten escaleren hiermee een fase verder. Dat vraagt om antwoorden.
Het antwoord is in ieder geval niet: veilig schuilen bij oom (en tegenwoordig soms tante) agent. Ja, de politie was snel ter plekke, en met een forse inzet aan middelen: “veel politiewagens en busjes van de Mobiele Eenheid (ME). Ook werd er een politiehelikopter ingezet.” Zo’n overmacht? Zo snel? En het was niet mogelijk om de aanvallers een fractie eerder tegen te houden? Bijvoorbeeld voordat ze met zwaar vuurwerk begonnen te gooien en het pand probeerden binnen te dringen? Gewoon: “U gaat niet verder, u laat dat pand en die bijeenkomst met rust”? Dat dit niet is gebeurd, is geen overmacht, maar eerder beleidskeuze, van de politieleiding in Den Haag, maar mogelijk ook hogerop. “Laat maar gebeuren, eens kijken hoe ver dit gaat, en als het echt uit de hand loopt zijn we er in een ogenblik om Onze Onmisbaarheid te bewijzen.” Zo zag het politie-ingrijpen er een beetje uit. Natuurlijk wist de politie van het geschreeuw in extreem-rechtse kringen om tegen de KOZP-bijeenkomst te hoop te lopen. Dat stond gewoon op internet.
Natuurlijk waren mensen in het gebouw blij dat de politie er “net op tijd” was. Ik was vorig jaar in Tilburg ergens ook blij dat de politie voorkwam dat grotere aantallen pro-Piet-fascisten ons belaagden bij ons anti-Zwarte Pieten-protest. Niet dankbaar, maar wel blij. En zoiets gold voor de KOZP-mensen in Den Haag gisteravond nog sterker. Want hoe zou het er hebben uitgezien als de politie drie minuten later was geweest? Esajas: “Het voelde even alsof we waren opgesloten. En als ze binnen waren gekomen, ben ik bang dat niet alleen auto’s het slachtoffer waren geworden.” Een hele logische en terechte vrees. Dit pro-Pieten nazi-gespuis deinst voor steeds minder terug.
Let wel: ik doe geen pleidooi voor het soort preventieve politie-inzet dat ik hierboven als optie beschrijf. Daarmee zou ik precies het soort vertrouwen in “democratie en rechtsstaat” uitspreken dat ik allang achter me heb gelaten. Bovendien zou ik daarmee onnodige extra legitimiteit toekennen aan dit soort inzet dat tegen linkse en radicale mensen, tegen onze acties, te vaak wel wordt gehanteerd. Let’s be careful what we wish for! Ik wijs er alleen op dat de politie dit had kunnen doen, als ze echt had gewild. Maar nee. De politie komt opdagen als de aanval al plaatsvindt, en kan dan vijf mensen aanhouden en demonstratief orde en veiligheid herstellen. Als het kwaad feitelijk al voor een flink deel is geschied.
En dat politieapparaat garandeert onze vrijheid om in vrede te vergaderen? En dat apparaat gaat ons komend weekend faciliteren bij de demonstraties die KOZP bij Sinterklaasintochten gaat houden? Van dit soort politie maken we ons afhankelijk als we ons demonstratierecht proberen uit te oefenen? Soms – misschien inderdaad op 16 en 17 november bij de anti-Zwarte Piet-protesten rond de intochten – is dat onvermijdelijk. Maar aan die onvermijdelijkheid dienen we wel iets te doen. Die moet haar vanzelfsprekendheid verliezen, en wel zo snel mogelijk. We dienen manieren te vinden om garant te staan voor onze eigen veiligheid, en die van elkaar. In aantallen ligt al kracht! Komen dus, naar die protesten, als je maar enigszins kunt!
Natuurlijk: volgens de door de overheid beleden principes van democratie en rechtsstaat hoort de politie ons demonstratierecht en onze vrijheid van vergadering te garanderen en te beschermen. Het is prima om de overheid daarop te wijzen en die overheid eraan proberen te houden. Het is helemaal niet prima om er op te rekenen dat ze dat ook daadwerkelijk altijd doen. Het is ook niet prima om die verwachting nadrukkelijk uit te stralen. Veel beter om te zeggen: we eisen dat ons demonstratierecht wordt gewaarborgd, we treffen zelf maatregelen voor het geval dat weer eens niet het geval blijkt.
De principes van democratie en rechtsstaat zijn voor de overheid namelijk altijd ondergeschikt aan de orde die door die overheid wordt bewaakt. Die orde is autoritair en doordrenkt van racisme. Wat wij willen, botst met die orde, en dus met de overheid. Ook als die overheid soms iets doet om ons een beetje te beschermen of tegemoet te komen. Dat we overheid en politie nog nodig denken te hebben om ons te beschermen, tekent onze zwakte, niet onze kracht. Het is een zwakte die we onder ogen dienen te zien en te boven dienen te komen. Zoals mensen in het gebouw in Den Haag gelukkig ook zelf al maatregelen wisten te nemen voordat de politie kwam. “De naar schatting veertig aanvallers kwamen niet binnen, omdat het pand meteen werd gebarricadeerd.” De eigen kracht! Dat heeft veel erger voorkomen.
Het antwoord op het soort fascistische terreur dat we gisteravond zagen, ligt dus ook niet in de gevestigde politiek, de boegbeelden van die overheid. Ja, politici spreken schande van de aanval. Waar ze geen schande van spreken, is van het aan Zwarte Piet gekoppelde, in Zwarte Piet als heilige traditie gesymboliseerde, racisme. Het is allemaal een “zo gaan we niet met elkaar om in dit land”-verontwaardiging waar we weinig voor kopen. Jesse Klaver spant weer eens de kroon. “Een pand bestormen met vuurwerk, mensen intimideren, is niet het verdedigen van een Nederlandse traditie. Het is een regelrechte aanval op wie wij als land zijn.”
Onzin. Goedbedoeld wellicht, maar toch onzin. Deze aanval drukt precies uit uit wat “wij als land” inmiddels zijn, en waar kritische en solidaire mensen dus niet bij zouden moeten willen horen. Het intimideren en terroriseren van zwarte mensen die voor hun rechten op komen, het treiteren en belagen van anti-racisten, van linkse, radicale en kritische mensen, is geen buitenlandse uitvinding, geen importproduct. Het is een oer-Nederlands tijdverdrijf.
Deels gebeurt die terreur met belastingcenten: ook de ME bestormt wel eens een pand, en gebruikt dan nog wel iets meer dan vuurwerk. En terwijl straatterreur KOZP-actievoerders bedreigt, gaat de sluipende terreur van de Dienst Terugkeer & Vertrek – een overheidsdienst, zo Nederlands als wat – tegen mensen zonder officiële verblijfspapieren door, week in en week uit via opsluiting, ontvoering en deportatie van migranten en vluchtelingen, te vaak naar landen waar deze mensen groot gevaar lopen. Deels gebeurt dat intimideren en terroriseren dus op freelance basis, als goede vaderlanders op hoorzittingen rond vluchtelingenopvang scanderen dat er bij iemand een piemel in moet, als goede vaderlanders een wegblokkade houden bij Dokkum die een bus vol KOZP-mensen tot een levensgevaarlijke noodstop dwingt, of als goede vaderlanders Denk-politici die – ten onrechte overigens – steun proberen te betuigen aan boze agrarische ondernemers, toevoegen: “Ga terug naar je eigen land”, of woorden van die racistische strekking.
Rechtse intimidatie is zo Nederlands als boerenkool met worst, als zoute haring, zo Nederlands als Anton Mussert, mijnheer en mevrouw Rost van Tonningen, Pim Fortuyn, Geert Wilders en Thierry Baudet en de bijbehorende knokploegen en trollenlegioenen. Wie zich tegen nazi-terreur denkt te kunnen verweren door met de Nederlandse vlag te wapperen, ziet over het hoofd hoe juist het opkomen voor nationalistische symboliek tot de kern van de nazi-motivatie behoort. Inderdaad, de racistische Zwarte Piet-traditie is zeer Nederlands, net zo Nederlands als dat fatale rood, wit en blauw plus oranje. Weg met dat Nederland! Vervangen, die hele handel, door die maatschappij van vrijheid en solidariteit die Nederland niet is en nooit is geweest.
Hoe nu verder? KOZP-man Jerry Afriyie maakte een heel belangrijk punt in zijn reactie op de aanval: “Met geweld krijg je ons niet stil. Dit is het allerstomste wat je kan doen. Je motiveert ons juist!” Inderdaad! De aanvallers probeerden mensen bang te maken, zodat ze niet naar anti-Zwarte Piet-acties durven te gaan. Laten we ze hun zin niet geven! Het is nodig om volgende week met verdubbelde aantallen bij de intochten te staan om te demonstreren tegen Zwarte Piet – en tegelijk ook tegen de oer-Nederlandse gewoonte om die heilige Zwarte Piet met het grofste geweld door ieders strot te blijven duwen. Tegen opkomend fascisme, daar komt het op neer.
Om in officiële veiligheidstermen te spreken: wij moeten “opschalen” met onze acties. Al was het maar ter wille van onze “veiligheidsbeleving”. Hoe groter onze aantallen en onze vastbeslotenheid, hoe geringer de behoefte om veiligheid te zoeken bij een politie- en bestuursapparaat dat onze vriend niet is en nooit zal zijn ook, ook al pakken ze nu en dan een agressieve nazi op. We hebben onszelf. We hebben elkaar. En verder hebben we helemaal niemand op wie we kunnen rekenen.
Maar als we zorgen dat we met steeds meer zijn en ons niet van de wijs laten brengen, dan hebben we ook helemaal niemand nodig om ons doel te bereiken: het einde aan de racistische karikatuurfiguur Zwarte Piet – en de rechtse meutes en hun demagogische machtsbeluste aanvoerders daarmee te dwarsbomen bovendien. Doe je ook mee?
Peter Storm
(Dit artikel verscheen eerder op zijn weblog Peterstormt.nl)