Doorbraak-activist Mathijs van de Sande: “Nazi’s, waag het niet om het recht op vrijheid van meningsuiting te misbruiken!”

Mathijs van de Sande
Mathijs van de Sande.

Een paar weken terug kondigden de neo-nazi’s van Racial Volunteer Force (RVF) aan vandaag voor de deur van De Grote Broek in Nijmegen te komen protesteren. Daarop organiseerden de medewerkers en sympathisanten van dat linkse centrum, dat ook een thuisbasis van Doorbraak vormt, een heel breed gedragen anti-racistische manifestatie. Zo’n 200 tot 250 mensen, Nijmegenaren en anti-racisten van elders uit het land, kwamen daar vanmiddag op af om hun solidariteit te betuigen. Ze luisterden naar vier sprekers en een spoken word-artist. Ook waren er muziek en versnaperingen. De gemeente had RVF verboden voor de deur van De Grote Broek te gaan staan en daarop hadden de nazi’s aangegeven mogelijk op een andere manier te komen klieren. Vanzelfsprekend hadden de organisatoren van de manifestatie vanmiddag enige veiligheidsmaatregelen genomen, maar uiteindelijk kwamen de nazi’s gelukkig niet opdagen. Hier kun je de integrale toespraak van Doorbraak-activist Mathijs van de Sande bekijken en nalezen.

Eric Krebbers

Nazi’s, waag het niet, het recht op vrijheid van meningsuiting te misbruiken!

Wij zijn hier vandaag om onszelf en onze gemeenschap te verdedigen tegen de komst van de Racial Volunteer Force: een organisatie die zichzelf “nationaal-socialistisch” noemt, en die haar bewondering voor Adolf Hitler niet onder stoelen of banken steekt. Uitgerekend vandaag, precies tachtig jaar na de Kristallnacht, willen deze zelfverklaarde nazi’s naar Nijmegen komen om hier te demonstreren tegen anti-racistisch activisme.

Het moge duidelijk zijn waarom we tegen de komst van deze fascisten zijn. Deze extreem-rechtse organisatie vormt een directe bedreiging voor tal van mensen en groepen in onze samenleving: voor vluchtelingen, joden, moslims, Roma en Sinti, vrouwen, LGBTQ’s. Hun boodschap is dat al deze groepen geen plek hebben in onze samenleving, dat ze minderwaardig zijn aan de rest. Groepen als de Racial Volunteer Force proberen deze minderheden te ontmenselijken. We hebben eerder – niet slechts één keer, maar heel veel vaker – gezien waar die ontmenselijking uiteindelijk op kan uitlopen. We wéten wat de gevolgen van racisme kunnen zijn. Daarom zijn we ook hier: anti-fascisme is zelfverdediging.

Laat er geen misverstand over bestaan: als de nazi’s van de Racial Volunteer Force Nijmegen – en De Grote Broek in het bijzonder – een anti-fascistisch bolwerk noemen, dan hebben ze daar helemaal gelijk in. We dragen die reputatie met trots. Als de nazi’s van de Racial Volunteer Force klagen dat zij niet welkom zijn in Nijmegen om hun hatelijke en bedreigende boodschap te verspreiden, dan hebben zij daar helemaal gelijk in. En als deze fascisten zeggen dat we met twee maten meten, omdat sommigen hun mening wél mogen uiten en anderen niet – ja, ook daar hebben ze gelijk in. Het recht op vrijheid van meningsuiting geldt niet in dezelfde mate voor iedereen. Het staat niet los van de inhoud van je boodschap, of de maatschappelijke consequenties ervan.

Dat laatste behoeft misschien enige toelichting. Het recht op vrijheid van meningsuiting is oorspronkelijk bedoeld om burgers te beschermen tegen de willekeur en repressie van het staatsgezag. Het moet er voor zorgen dat mensen zich vrij voelen om hun wroegingen of kritiek te uiten, zonder te hoeven vrezen voor vervolging of voor hun lijf en leden. Het recht op vrijheid van meningsuiting dient ter bescherming van kwetsbare of gemarginaliseerde groepen – tegen de macht van de meerderheid.

Maar nu wordt het vooral misbruikt door leden van die dominante meerderheid om minderheden in de samenleving te bedreigen, te criminaliseren, en te ontmenselijken. Het wordt misbruikt door mensen die er geen geheim van maken dat ze, vandaag precies tachtig jaar geleden, hadden meegedaan aan de Kristallnacht. Het wordt misbruikt om te pleiten voor geweld en voor misdaden tegen de menselijkheid. En het wordt misbruikt om anderen hún rechten en vrijheden te ontzeggen.

Gisteren heeft de rechtbank van Leeuwarden 34 mensen veroordeeld voor hun betrokkenheid bij de blokkade van anti-racistische activisten die op weg waren naar een demonstratie in Dokkum. Niet alleen veroorzaakten de zogenaamde “blokkeerfriezen” een levensgevaarlijke verkeerssituatie, maar zij ontnamen een groep demonstranten ook het recht om hun mening te uiten in de publieke ruimte. Deze veroordeling is daarom niet meer dan terecht.

Vandaag staan wij hier uit protest tegen de komst van een groep neo-nazi’s, en eisen wij dat hen de toegang tot de stad wordt ontzegd. “Hypocriet”, zo zullen sommigen zeggen. “Waarom de ene blokkade van demonstranten veroordelen, en de andere goedkeuren? Waarom opkomen voor de vrijheid van meningsuiting voor de ene groep, en die voor de andere beperken?”

Mijn antwoord is tweeledig. Ten eerste: wat je boodschap of mening is, staat niet los van wie je bent en hoeveel macht en privileges je hebt. Het maakt uit of je lid bent van een dominante meerderheid of een onderdrukte minderheid. Het maakt uit of jij in alle lagen van de politiek en het publieke leven wordt gerepresenteerd door mensen die hetzelfde heten er hetzelfde uitzien als jij. Het maakt uit of je rijk bent of arm, wit of zwart, cis-hetero of LGBTQ. We leven nu eenmaal in een ongelijke samenleving – dat is een feit. En dat betekent dat wat de een afdoet als een mening, voor de ander een regelrechte bedreiging is. In een samenleving die zo ongelijk is als de onze kan een machtige en geprivilegieerde meerderheid zich niet zomaar beroepen op de vrijheid van meningsuiting. Dat recht dient ter correctie op de ongelijkheden die de facto bestaan – niet als middel om die ongelijkheden in stand te houden, of ze zelfs te versterken!

Ten tweede: de ene mening is de ander niet. Juist omdat we leven in een tijd van “post-truth politics” en terugkerend fascisme is dit iets waar we niet lichtzinnig over mogen doen. Sommige dingen zijn nu eenmaal waar – ook al beweert de president van de VS, de Krant van Wakker Nederland of je moeder iets anders. Het is nu eenmaal waar dat wij allen gelijk zijn. Het is nu eenmaal waar dat ieder mens recht heeft op leven en welzijn. Het is nu eenmaal waar dat fascisme moord is, en armoede onrechtvaardig. Het is nu eenmaal waar dat zwarte of bruine Nederlanders gemiddeld genomen armer zijn, minder kansen hebben, en een groter risico lopen om te maken te krijgen met politiegeweld, dan witte Nederlanders. Die waarheden zijn niet vrijblijvend. Het zijn geen meningen die vrij verhandeld kunnen worden op de marktplaats der ideeën. En wie het tegendeel beweert, heeft niet slechts een andere mening. Wie het tegendeel beweert, die liegt.

En daarom zeggen wij tegen de Racial Volunteer Force, maar ook tegen Nijmegen Rechtsaf, Identitair Verzet, PEGIDA, Civitas Christiana, de PVV, en het Forum voor Democratie: rot op met je gewelddadige boodschap. Rot op met je leugens. Waag het niet om misbruik te maken van een recht dat ten eerste niet voor jou bedoeld is – en dat je ten tweede aan zoveel anderen wil ontzeggen.

Het stond op de Waalbrug en het staat er nog steeds: “Vluchtelingen welkom”. Inderdaad, hier in Nijmegen zijn veel – héél veel – mensen welkom. Maar racisten en fascisten niet.

Mathijs van de Sande


Op woensdag 14 november hebben we de titel van dit artikel enigszins aangepast zodat die de lading beter dekt. De oorspronkelijke titel was niet van de hand van Van de Sande, deze wel.

De redactie