Dortmund bolwerk van autonome nationalisten
Dortmund ligt in het Ruhrgebied en heeft rond de 600 duizend inwoners, een universiteit en een florissant winkelgebied. De stad is de laatste jaren uitgegroeid tot een centrum van neo-nazi’s, met name van autonome nationalisten. Aanvallen op migranten, vakbondsleden en linksen, op kroegen, partijkantoren en evenementen zijn er aan de orde van de dag. Politie, Justitie en de lokale politiek bagatelliseren dat al jaren. Een voorbeeld: in de nacht van zaterdag 21 april, toen heel Dortmund op stap was omdat de plaatselijke voetbalclub Borussia haar achtste landstitel vierde, werd de linkse kroeg Hirsch-Q tot twee maal toe overvallen door extreem-rechtse voetbalsupporters. Alleen een links internetnieuwsportal maakte daar melding van. Het persbericht van de politie zweeg over de ‘incidenten’. “De politie-inzet verliep over het algemeen vreedzaam”, stond er kort en bondig.
De neo-nazi’s in Dortmund deinzen ook niet terug voor moord. In 2000 doodde een neo-nazi drie politieagenten, in 2005 werd de punk Thomas Schulz door een nazi neergestoken en in april 2006 schoten nazi’s van de ondergrondse NSU de kioskhouder Mehmet Kubaşik dood. Nog steeds is onduidelijk welke rol de geheime dienst en de politie hadden bij de moorden van de NSU.
Sinds 2005 organiseren de neo-nazi’s jaarlijks op 3 september in Dortmund hun “Nationale Anti-oorlogsdag” om hun geschiedvervalsing, hun anti-amerikanisme en antisemitisme te kunnen propageren. Vorig jaar deden er rond de tweeduizend nazi’s mee, waarvan een flink deel hoorde bij het “zwarte blok” en de autonome nationalisten. De sociaal-democratische burgemeester en linkse politici riepen de Dortmundse bevolking op om zich via vreedzame zitblokkades tegen de opmars van nazi’s te verzetten, en te proberen hen niet te laten demonstreren. De korpschef probeerde echter in de weken voor de mars via een perscampagne dat vreedzame verzet tot strafbare daad te verklaren. Met weinig succes, want op 3 september gingen tienduizend mensen de straat op tegen de nazi’s. Het lukte om de route in te korten en de mars lange tijd op te houden. Rond vijfduizend politieagenten waren er nodig om de mars te beschermen. Maar toch werd er tijdens dat weekeinde, waarop er in de stad tientallen evenementen tegen racisme en het vergeten van de nazi-heerschappij plaatsvonden, een mainstream feest in Dortmund-Dorstfeld door nazi’s aangevallen.
Aanval
1 Mei is in de herinnering van de mensen in Dortmund verbonden met een nazi-aanval op een manifestatie van de Duitse vakbondsfederatie Deutscher Gewerkschaftsbund (DGB) in 2009. Toen trokken honderden neo-nazi’s vanaf het station in de richting van de oude synagoge. Daar vielen ze de deelnemers van de manifestatie aan, en vochten ze met de onvoorbereide politie. Pas nadat er versterkingen opgeroepen waren, deels met helikopters, lukte het de politie om de neo-nazi’s in de binnenstad aan te houden. De vermoedelijke organisatoren van de aanval, Dennis Giemsch en Alexander Deptolla, moesten pas op 27 april dit jaar voor de rechter verschijnen. Het stadsbestuur heeft zich lange tijd niets van het nazi-geweld aangetrokken. Pas nadat “het midden van de maatschappij” – met z’n leden van gevestigde partijen en vakbonden – aangevallen werd, ontwikkelde zich een zekere gevoeligheid en bewustzijn over de aanwezigheid van extreem-rechts in de stad.
De nazi’s in Dortmund vervulden met het vestigen van het concept van de autonome nationalisten een voortrekkersrol waarop nazi-clubjes in vooral de buursteden zich proberen te oriënteren. Door hun vele activiteiten – zeker in vergelijking met de oude Kameradschaft Dortmund – zijn hun structuren sterk gegroeid, en staan de Dortmundse neo-nazi’s goed aangeschreven bij de landelijke neo-nazi scene. Dortmund is daardoor voor neo-nazi’s uit de hele Bondsrepubliek aantrekkelijk geworden, sommigen verhuizen zelfs naar Dortmund-Dorstfeld dat door de neo-nazi’s tot “nationaal bevrijde zone” is verklaard. In die wijk wonen echter ook veel migranten, en de nazi’s ensceneren hun dominantie onder meer via buurtpreventie en het doelgerichte terroriseren van tegenstanders door de uiting van afwijkende meningen van tevoren al te verhinderen. Het is voor de redactie van de lokale omroep bijvoorbeeld al jaren niet meer mogelijk om in Dorstfeld te filmen zonder al snel door een groep neo-nazi’s “begeleid” te worden.
Vrouwen
Aanvankelijk moesten de NPD en de autonome nationalisten niets van elkaar hebben, en dat leidde zelfs tot onderling fysiek geweld. Maar de ruzie is intussen bijgelegd, en de autonome nationalisten zijn tot een vast onderdeel van de Duitse neo-nazibeweging geworden. De autonome nationalisten zijn vooral in het westen van Duitsland en in en rond Berlijn georganiseerd. Volgens de geheime dienst zijn ze meestal tussen de 18 en 25 jaar oud, en daarmee duidelijk jonger dan de woordvoerders van de NPD. Ze proberen een doelgroep aan te spreken die zich tot nu toe niet aangetrokken voelde tot het extreem-rechtse gedachtegoed. Ze zetten daarbij ook eigen netwerken op internet op (“Netzwerk Rechts”) en verdelen op schoolpleinen van middelbare scholen cd’s met extreem-rechtse rock- en hiphop-muziek erop (“Jugend in Bewegung – Schüler CD des nationalen Widerstands”). Dat de autonome nationalisten vooral structuren proberen te vestigen in buurten waar ze mogelijkheden onder de jeugd zien, blijkt ook uit een stuk van een linkse activist uit Berlijn die in de jaren 80 nog in Dortmund woonde. Hij schrijft over de nazi-demonstratie van 1 mei 2004 in Berlijn: “De ontwikkelingen in de Berlijnse extreem-rechtse beweging spelen zich af tegen de achtergrond van een langere stagnatie. Voor het eerst in jaren zijn er weer leiders die richting geven. Een zwart blok van extreem-rechtsen zou vermomd in de NPD-mars meelopen en onderweg linkse of andere onwelgevallige personen aanvallen. Door militante nazi’s in deze kringen wordt al langer geprobeerd om een gewelddadige escalatie in Friedrichshain van de grond te krijgen. Deze Berlijnse wijk is voor militante neo-nazi’s bijzonder belangrijk geworden omdat de extreem-rechte jeugdcultuur zich hier, anders dan in de andere oostelijke wijken, sinds de val van de muur niet heeft kunnen doorzetten.“
Vrouwen treden in de nieuwe autonoom-nationalistische structuren meer naar voren. Maar de traditionele rol die vrouwen wordt toegewezen – zorgen voor het gezin – is niet veranderd binnen extreem-rechtse kringen. Dat bleek ook op 3 september vorig jaar in Dortmund. Op een video is te zien hoe het “zwarte blok” van de nazi’s zich binnen de demonstratie formeert. Ook enkele in het zwart geklede nazi-vrouwen staan daarbij. Hen wordt meerdere keren door de leider van de demonstratie te verstaan gegeven dat ze zich naar het einde van de demonstratie moeten begeven: “Vrouwen naar achteren!”. Van een ‘echt’ autonoom zwart blok is dan ook geen sprake. “En dat is ook niet verwonderlijk, aangezien eigenschappen als autonomie en individualisme, die toch essentieel zijn voor het hele idee van een zwarte blok, volkomen indruisen tegen het uiterst hiërarchische nationaal-socialistische wereldbeeld”, schreven Gerrit de Wit en Judith Wolters in een artikel over de Nederlandse autonome nationalisten.
31M
Begin maart maakte het kader van de NPD in Dortmund bekend dat men afzag van een mars op 1 mei. De betoging werd verplaatst naar Bonn. Maar Dortmund bleef niet gevrijwaard van een extreem-rechts optreden, want de nazi’s meldden een demonstratie en een rechtsrock-concert op het centraal station aan voor 31 maart. Dat kan gezien worden als een reactie op de intussen ook vanuit het burgerlijke kamp vijandige sfeer tegen nazi-activiteiten in Dortmund, die heerst sinds de overval op 1 mei 2009. De nazi’s reageerden met hun plannen ook op de verkoop door de gemeente in april vorig jaar van een huis aan de Rheinische Strasse 135, dat precies tot 31 maart van dit jaar – veel te lang – dienst kon blijven doen als trefpunt voor de nazi-scene. De mars kreeg het motto “R135 blijft!”, refererend aan slogans uit de linkse kraakbeweging, en trok ongeveer 300 nazi’s, voornamelijk autonome nationalisten. Het kopspandoek was onder meer versierd met een regenboog. De mars en het concert werden door de meeste Dortmunders genegeerd, hoewel alles zich afspeelde vlakbij het winkelgebied. De politie wist te voorkomen dat 400 linkse tegendemonstranten, die ’s ochtends een eigen demonstratie in Dortmund-Dorstfeld hadden gehouden, de nazi’s de weg konden versperren. Maar het is de nazi’s niet gelukt om een groot publiek aan te spreken, of zich als groepering voor te doen die actie voerde in het kader van de anti-kapitalistische 31M-activiteiten die overal in Europa plaatsvonden.
Traditioneel
De autonome nationalisten zetten, kortom, vooral in op belevenis-georiënteerde actievormen. Ook proberen ze traditionele linkse symbolen over te nemen, op het gebied van kleding (Palestijnse sjaal), muziek en lifestyle, om vooral de jongere generatie aan te kunnen spreken. Maar ook symbolische dagen zoals 1 mei, 1 september en 18 februari (herinnering aan het bombardement van Dresden tijdens de Tweede Wereldoorlog) weten ze zo vaardig te bezetten dat ze hele beleidsvelden naar de rechterkant trekken die traditioneel door links werden bewerkt. Zo probeert de NPD al sinds 10 jaar de 1 mei-viering over te nemen, om van de internationale dag van de arbeid een nationale strijddag te maken. Datzelfde gebeurt bij acties in september in Dortmund en februari in Dresden. Het is steeds hetzelfde recept waarbij nationaal-socialisme wordt verbonden aan onderwerpen als het sociale vraagstuk, kritiek op “de globalisering” en de rollen van de politiek en de politie. Typisch extreem-rechtse thema’s als het migratie- en gezinsbeleid lijken daarbij op de achtergrond te komen. Maar op de rechtse internetfora blijkt dat de traditionele nazi’s die thema’s niet vergeten zijn. Dat laat zien dat de overname van “linkse thema’s” uiteindelijk niet meer dan een dekmantel is voor het sinds jaar en dag door de NPD gepropageerde racisme en historisch revisionisme. Zelfs de geheime dienst kan geen uitgangspuntenstukken van de autonome nationalisten vinden “die een gefundeerde ideologische basis weergeven”. Het opduiken van het fenomeen van de autonome nationalisten is eerder te zien als een poging om een nieuwe generatie extreem-rechtsen binnen te halen, dan dat er inhoudelijk iets in die wereld verandert.
Wat wel verandert, is het traditionele beeld van een extreem-rechtse activist. De typische skinhead of hooligan wordt steeds meer op een zijspoor gezet, en tegelijkertijd wordt met de autonome nationalisten een nieuw soort voorhoede voor acties gevormd. Recentelijk hebben de gebeurtenissen rond het nazi-terreurnetwerk NSU het beeld van extreem-rechts in Duitsland wel enorm beschadigd. Het blijft afwachten hoe gesloten en vastbesloten de extreem-rechtse beweging verder gaat ageren. De meest recente landelijke mobilisatie van neo-nazi’s vond op 2 juni in Hamburg plaats. Er kwamen zo’n 500 nazi’s opdagen. Tegenacties van linkse groepen wisten de demonstratie echter op verschillende plekken tegen te houden.
Jennifer Lewin
Nationwide Antifascist Camp Dortmund 24.08. – 02.09. 2012
Why Dortmund?
Dortmund has been known for its Nazi-problem for years. The so-called “Nationale Antikriegstag” (“national anti-war day”) has, like the fascist “commemoration” of the bombardement of Dresden, nationwide relevance for the Nazi-scene. Also Dortmund Nazi groupings like the “Nationale Widerstand Dortmund” / NWDO (“national resistance”) and the “Skinhead Front Dortmund” have repeatedly attracted attention by offensive actions and armed assaults. In the Dortmund district of Dorstfeld Neo-Nazi structures have over the years been able to spread through shared flats and the “Nationale Zentrum” (“national center”).
Fascist Networks – Murderous Politics
The NWDO originated from structures of “Kameradschaften” and is well-connected nationwide. This is indicated by considerable numbers of participants in the “Antikriegstag” from all over the country, as well as personal and infrastructural support of nationwide Nazi events. In recent years, the Dortmund Nazi scene has attracted a lot of attention because of its actionist appearance.
The “Skinhead –Front Dorstfeld” has repeatedly attacked people with different views or from a migrant background. A sad culmination of their violence was the murder of punk Thomas Schulz by Sven Kahlin in 2005. The Nazis celebrated that crime with their inhumanely contemptuous slogan “1 : 0”. Kahlin, who was paroled in 2010, right away attacked the alternative pub Hirsch-Q together with other members of the Skinhead Front. Altogether the Hirsch-Q has been the target of Nazi attacks six times since 2006. On 26th November 2011 Sven Kahlin together with five other Nazis attacked two youths from a Turkish migrant background; consequently he was sent back to prison.
The murder of Dortmund retail merchant Mehmet Kubasik on 4th April 2006, which had a racist background, by the Nazi terrorist cell NSU/ “Nationalsozialistischer Untergrund” will yet have to be looked into with respect to involvement of Dortmund Nazis. A former agent of the secret service of the state of Northrhine Westfalia told the paper WAZ that around 2004 NPD members from Dortmund established contacts with extreme-right radicals in the state of Thüringen, among them some with the NSU. In addition three police officers were murdered by Dortmund Fascist weapons-fanatic Michael Berger in 2000.
Denial, Support, or Counter-Action
The City of Dortmund has for years contributed to a favourable political climate and the establishment and growth of its Nazi scene: The existence of the scene was denied, Nazi activities were directly or indirectly furthered. For example, as early as 2002 the police exerted pressure on the owner of a concert place so that he did not cancel a Blood & Honour concert with 1200 people. Anti-Fascist activities on the other hand were obstructed and criminalized. In recent years numerous physical attacks by Nazis hardly had any legal consequences, which even some Nazis gleefully commented on in a TV interview. Also, the previous police commissioner several times ordered police measures which were criticized nationwide, among those a highly criticised round-up in 2000, in which mostly teenage activists were held for several hours. Before last year’s National Anti-War Day a minivan full of armed Nazis who had attacked a group of Anti-Fascists was not stopped; instead of that the victims were reported for posting bills.
Now that it has almost become politically impossible to keep on ignoring Neo-Nazi violence, policies in the city are gradually changing. The new police commissioner announced a change of policies from the side of the police and even expressed appreciation of blockades against Nazi demonstrations. The building which houses the “National Center” was bought by the city and the tenancy-agreement was cancelled. A day after some Nazis had been stopped posting bills against that cancellation, the “National Center” was searched and the identities of more than 50 Nazis from Dortmund and Unna were checked. “Back Up!”- “Counselling Initiative for Victims of Rightist Violence” was set up, a special “Task Force” was installed by the mayor and a “Round Table against Rightists” was installed a few weeks ago. It remains to be seen, though, how consequent and persistent this new Anti-Fascist eagerness will be. Experience over past years has shown that scepticsm is justified and manifold Anti-Fascist activities are necessary now and will be so in the future.
Our Perspective …
We would like to emphasize that Antisemitism and racist discrimination far exceed the aggression of (government-financed as well as unfunded) Nazi structures. Antifascist resistance must therefore deal with every-day racism in government authorities, e.g. in refugee politics, as these conditions exist only because of the deep roots of racism in society. A starting point for criticism can be found in cooperation with migrants’ initiatives, e.g. in the Dortmund Nordstadt, where after repeated anti-Gypsy media coverage the situation of sex-workers, which was precarious enough before, has been further aggravated. In their public protests, they denounced that media coverage above all to be the cause of the lack of protection against violent-prone customers, blackmailing by pimps, and the loss of their independence.
We would be glad if it was sufficient to say: “Ban Sexism”. But we want to go against gender-related role-clichés not only “out there ” but among ourselves, too, and that does not stop at the criticism of obvious oppression. If we try to overcome the differences between men and women in society, that means to become aware also of the “invisible”, apparently undisputed hierarchies and privileges. By also treating the (social) questions of impoverishment and discrimination offensively, we want to regain public ground in order not to leave the field to those (un-) social Nazi protests against lousy working conditions and “Hartz IV”.
In addition we call on everyone to join us in our fight to stand up against the public notion of 1st September as Anti-War-Day in the Fascist context but instead to establish it as a day of anti-militarist commemoration. If we take the Oath of Buchenwald seriously, Anti-Militarism and Anti-Fascism must be seen together. We will only weaken our cause and not be able to change society fundamentally if we remain segregated in movements with a too narrow focus.
… an Ambitious Project
… which must be based on well-reflected concepts in many fields. Adapting these to the situation in Dortmund will be in the focus of our preparatory work.
The camp is designed as a signal of an Anti-fascist surge against the Dortmund status quo.
We move forward with nationwide support in radical but widespread actions to confront the Nazis in their core preparation-period for their “National Anti-War Day” and will spoil their demonstration for them.
We will welcome anyone to join us who cares for an undogmatic radical Anti-Fascist resistance.
Come to Dortmund from 24th August to 2nd September!
Join us to make the Nazi demonstration on 1st September impossible!
Find more information under: http://www.antifacamp.org
* autonomous and anti-fascist groups from North Rhine-Westphalia
Ingezonden mededeling: Op 1 september is de achtste door de Dortmunder neo-nazi’s georganiseerde “Nationale Antikriegstag“, en verschillende linkse en burgerlijke organisaties zijn bezig met het organiseren van tegenacties op deze dag maar ook op de avond voor 1 september, en de hele week ervoor. Afgelopen maandag vond er in het Autonoom Centrum Den Haag een info-avond plaats over het antifakamp en de activiteiten tegen de nazi-mars. Zo zal er van 24 augustus tot 2 september bij voorkeur in Dortmund-Dortstfeld, waar veel nazi’s wonen, het jaarlijkse landelijke antifa-kamp plaatsvinden. Tot nu toe hebben de organisatoren nog geen toezegging voor een bepaald plaats voor het kamp van de gemeente Dortmund gekregen, maar het kamp zal zeker doorgaan. De definitieve plaats wordt op http://www.antifacamp.org bekend gemaakt. Het doel van het kamp is om naast activiteiten tegen nazi’s ook ruimte te creëren waarin een uitwisseling tussen antifagroepen mogelijk is. Er zullen workshops gehouden worden waarin over actuele onderwerpen van antifa-acties gediscussieerd kan worden. Hierbij is het voor de organisatoren belangrijk verder dan anti-facistisch verzet te gaan maar ook acties tegen racisme, militarisme en de sociale kwesties voor te bereiden. Meer informaties is te vinden onder: http://www.antifacamp.org/aufruf/nrw/nederlands/