Dwangarbeid in Eindhoven

De Amsterdamse Bijstandsbond heeft contact met iemand die dwangarbeid heeft verricht, georganiseerd door de gemeente Eindhoven. Doorbraak publiceert hieronder een eerste verhaal van zijn/haar ervaringen. De verhalen worden anoniem gepubliceerd. De vele intimidaties laten het niet toe dat de betrokkene onder eigen naam publiceert. Het is voor media dan ook voorlopig niet mogelijk om met hem/haar in contact te komen. Wij publiceren de verhalen vanzelfsprekend in overleg met hem/haar.

Ik zal eerst in het kort vertellen hoe ik in dit dwangtraject terecht ben gekomen.

Ik heb eerst, in het begin van 2012, een zogenaamde GWA-sollicitatietraining via het UWV gehad. Dat was twee keer een halve dag per week, en duurde zo’n vijf maanden. Mocht ik ondanks al mijn sollicitaties geen werk vinden, dan zou ik in het dwangtraject komen. Deze training was zeer amateuristisch en werd door inkomensmanagers van het UWV gegeven. Ik heb bijvoorbeeld niet eens gesprekstraining gehad, noch telefonisch, noch face to face, en ook geen rollenspel. Ze doen daar maar gewoon wat. Het geven van goede sollicitatietrainingen is een vak apart.

Het was trouwens al de vierde sollicitatietraining die ik sinds 2008 via het UWV heb gekregen. Ik zou inmiddels met gemak zelf de trainingen kunnen geven. Ik heb ook in 2008 drie maanden bij het reïntegratiebedrijf Chainworks gezeten, en moest daar door psychische klachten weg. Ik heb een zware vorm van ADD, het zusje van de bekendere ADHD. Ik heb duidelijk aan mijn inkomensmanager doorgegeven dat ik psychische problemen ga krijgen in het dwangtraject. Maar dat werd gewoon terzijde geschoven. Zelfs een brief van mijn huisarts haalde niets uit. Ik heb altijd perfect meegewerkt aan alle trajecten en cursussen die via het UWV werden gegeven en opgedrongen, hoe stompzinnig ze ook waren. Ik kwam altijd op tijd en deed mijn stinkende best. Er wordt zo vreselijk veel geld door de gemeenten verspild, dat is ongelooflijk.

De naam Trabajo werd genoemd. Maar ik kwam er dinsdag 25 september achter dat het geen Trabajo meer heette, maar Werkleerbedrijf Eindhoven, dat onder de vleugels van Ergon valt. Er werd mij verteld dat het voor drie maanden was, en dat ik dan gewoon thuis verder mocht gaan solliciteren, maar dat bleek de eerste grote leugen. Je kan voor onbeperkte tijd in het dwangtraject vastgehouden worden! In het Werkleerbedrijf worden nu onder dwang de werkzaamheden gedaan die vroeger in de sociale werkplaatsen uitgevoerd werden, maar zoals u weet is dat zwaar wegbezuinigd. Nu worden Wajongers, bijstandsmensen en schoolverlaters gedwongen tewerkgesteld. Het is gewoon stompzinnig productiewerk. En er is geen maatwerk: Robert de raketgeleerde krijgt hetzelfde traject als Anton de autist. Trouwens, de sollicitatietraining is exact hetzelfde, en wordt door dezelfde inkomensmanagers gegeven als tijdens die vijf maanden die ik begin 2012 heb moeten doorstaan.

Ik kreeg een brief van mijn inkomensmanager, waarin stond dat ik me op 25 september om 8:15 uur moest melden bij het Werkleerbedrijf Eindhoven. Ik kreeg ook een rooster mee. De eerste drie weken dinsdagochtend van 8:30 uur tot 12:30 werkcomponent (dwangarbeid), en dan van 13:00 uur tot 16:00 uur sollicitatietraining. Op woensdag van 8:30 uur tot 17:00 uur dwangarbeid. Op vrijdag van 9:30 uur tot 12:30 uur sollicitatietraining, en van 13:00 uur tot 17:00 uur dwangarbeid. Het rooster vanaf week vier: dinsdagmiddag 13:00 uur tot 16:00 uur sollicitatietraining. Woensdag 8:30 uur tot 17:00 uur dwangarbeid extern (daar kom ik later nog op terug). Donderdag 8:30 uur tot 17:00 uur dwangarbeid extern. Vrijdag 9:30 uur tot 12:30 uur sollicitatietraining.

Het UWV weigerde me er uitleg over te geven wat dwangarbeid extern precies inhoudt. Gelukkig kan ik zeer goed en snel contacten leggen, en kreeg ik de informatie van mede-dwangarbeiders die al heel lang in het dwangtraject zaten. Wat ik heb begrepen, is dat er vijf plaatsen zijn waar de dwangarbeid met behoud van uitkering plaatsvindt:
1. Productie bij de DAF.
2. Groenvoorziening van Ergon, dus schoffelen, enzovoorts.
3. Kwekerij van Ergon, dus plantjes stekken, enzovvorts.
4. Post sorteren en rondbrengen van Ergon.
5. Logistieke Diensten Acht.

Mocht ik meer te weten komen, dan zal ik dat in de toekomst zeker melden. Uiteraard worden er geen reiskostenvergoedingen betaald. Reizen is totaal voor eigen rekening. Er worden mensen tewerkgesteld die twee jaar geleden nog hartinfarcten en hartoperaties hebben gehad. Ik heb met eigen ogen de operatielittekens gezien, anders had ik het niet geloofd. Mensen met artritis, reuma, spierziekten en psychische aandoeningen, enzovoorts, enzovoorts. Zonder aanzien des persoons. Voor zover ik weet, zijn er ook geen ongevallen- en aansprakelijkheidsverzekeringen. Ik heb nog nooit een bedrijf als het Werkleerbedrijf Eindhoven meegemaakt dat zoveel regels van het arbeidsrecht schendt. Not by far!

Waar je extern te werk wordt gesteld, wordt bepaald aan de hand van je postcode! Mensen in bijvoorbeeld de wijk Stratum gaan post rondbrengen, mensen van de wijk Strijp gaan de groenvoorziening in, enzovoorts. Er wordt niet gelet op lichamelijke beperkingen, dus het zou zomaar kunnen zijn dat iemand met zware hooikoorts de groenvoorziening of de kwekerij ingaat. Over pure willekeur gesproken. En iemand met zware reuma kan bijvoorbeeld staand zwaar productiewerk gaan doen. Bij een dame met spierziekten was dat het geval. Ik kende haar nog van de sollicitatietraining van begin 2012. Ze was fysiek en psychisch gebroken. Het was totaal niet meer de dame die ik kende. En hups, gewoon voor de tweede drie maanden het dwangtraject in.

Het horrorscenario dat ik hier vertel, is pure werkelijkheid en geen fictie. Dit is Nederland anno 2012. Maar het gaat al jaren zo, door het hele land. En ik ben nog maar net begonnen met vertellen, het wordt nog veel erger. Ik ben nog nooit eerder overspoeld met zoveel bedreigingen, leugens, halve waarheden en andere ongure praktijken door de gemeente Eindhoven als in de afgelopen week.

Hier begint mijn dagboek:

Dinsdagochtend 8:15 uur melden bij de receptie. We zouden met een nieuwe groep dwangarbeiders, zo’n 20 mensen, een rondleiding van een zogenaamde werkmeester krijgen. Daar kwam niets van terecht. We kregen een kluisje met een elektronisch slot, nieuwe code invoeren, en je spullen opbergen. Er werden ons werkschoenen beloofd, want dat is immers verplicht in Nederland in iedere productie- en magazijnomgeving, en hier is sprake van beide. Maar wat blijkt? Er worden geen werkschoenen gegeven. Niemand had werkschoenen aan, ook de groepen dwangarbeiders niet die er al langer zaten. We werden meteen aan het werk gezet, na eerst een hoop bedreigingen te hebben aangehoord over korten van de uitkering als je je niet aan de regels hield. Ik ben bij het aantal bedreigingen dat die dag gegeven werd – zowel in woord als geschrift – de tel kwijtgeraakt. Zeker tientallen keren. De carrousel van terreur en intimidatie was begonnen en ging de hele dag door.

Er lopen standaard twee tot drie bewakers van Securitas rond en er hangen camera’s. Het fotograferen of video-opnamen maken met digitale camera’s of gsm is strikt verboden op straffe van een korting op je uitkering of helemaal geen uitkering meer krijgen. Daarom zijn er ook zeer weinig foto’s van het Werkleerbedrijf op internet te vinden. We worden door de bewakers en werkmeesters de godganse dag in de gaten gehouden. De werkmeester heeft net als in gevangenissen een centraal hoog punt waarop je 180 graden en totaal uitzicht op de werkvloer hebt.

Het is de hele dag op eieren lopen, bang om iets fout te doen, want sancties worden heel snel gegeven. Het normale recht gaat ervan uit dat iemand onschuldig is tot het tegendeel wordt bewezen. Maar bij het werkleerbedrijf is het andersom: je bent schuldig totdat je honderd procent je onschuld kunt bewijzen, en dan nog is de afloop niet zeker. Gedetineerdee hebben veel meer rechten dan dwangarbeiders in het werkleerbedrijf, en hoogstwaarschijnlijk worden ze ook veel beter behandeld.

Ik begon met schroefjes draaien in een soort ronde metalen schijf met een gat middenin, voor het bedrijf BBV Service Best uit Rotterdam. Ik hield er kapotte vingers aan over. Een ander groepje was M&M’s aan het inpakken. De Marsfabrieken zijn een grote klant van het Werkleerbedrijf, en ik zag zakken Twiks, Mars, Milkyway, Snickers, enzovoorts, in grote aantallen langskomen.

Tijdens de pauze liepen er minimaal twee bewakers met ons mee, en als de pauze afgelopen was, dan gaven ze dat aan, en dreven ons naar binnen toe.

13:00 uur. De sollicitatietraining. Eerst moesten we een zogenaamde vage huisregellijst ondertekenen. Weigeren betekent geen uitkering, ik heb er expliciet naar gevraagd. De sollicitatietraining werd door exact dezelfde inkomensmanagers gegeven die ik al kende van begin 2012. Ook de lesstof is exact hetzelfde. Om 13:15 uur een opstootje, of beter: zware opstoot, want iemand werkte onvoldoende mee en dreigde eruit gezet te worden en zijn uitkering kwijt te raken. Zo was de toon gezet. Nadat hij zwaar bakzeil haalde en excuses had aangeboden, mocht die persoon bij de gratie Gods blijven. De schrik zat er toen bij de rest goed in. Ik heb ook nog nooit zoveel onzin als tijdens die training gehoord. Maar keiharde meningen gebaseerd op feiten moet je echt voor je houden. Het is voor het behoud van je inkomen levensgevaarlijk om je opinie te veel te ventileren.

De mate van zelfbeheersing die je moet opbrengen om er redelijk schadevrij door te komen is bijna bovenmenselijk. Ik heb een voordeel: ik heb mijn sollicitatiehuiswerk voor de komende maanden al gedaan, want ik pak gewoon mijn spullen van de sollicitatietraining van begin 2012 tevoorschijn. Die zijn immers exact hetzelfde.

Woensdag 26 september: de hele dag van 8:30 uur tot 17:00 uur dwangarbeid. Weer schroefjes indraaien, en later op de dag “chef lege dozen”, zoals ik dat noem. Ik moest lege dozen vouwen, en anderen vulden die met Marsen en ander snoepgoed van de Marsfabrieken. Uiteraard weer de nodige bedreigingen over stopzetten van uitkeringen, enzovoorts. Die dreigementen staan ook op de grote informatieschermen: je zal het maar per ongeluk vergeten! Ook moest ik fietstrappers inpakken.

Vrijdag 28 september van 9:30 uur tot 12:30 uur sollicitatietraining. Daar heb ik alles al over gezegd. Drie uur onzin aanhoren. Daarna van 13:00 uur tot 17:00 uur dwangarbeid. Ditmaal stickers op Marsen plakken en die dan in dozen doen, de hele dag.

Zeer geestdodend werk. Gelukkig houd ik met humor de moed erin. En laat ik mijn collega-dwangarbeiders een beetje lachen.

Eerder tekenden Doorbraak en De Bijstandsbond de ervaringen op van dwangarbeiders in onder meer Amsterdam, Leiden en Den Haag.