Dwangarbeider in Vlissingen boekt overwinning op Orionis

Geplaatst op door

Logo van Orionis BV.
Logo van Orionis BV.
Joris van de Hulle won op 25 februari een zaak bij de bestuursrechter. Die bepaalde dat Orionis zijn uitkering ten onrechte met honderd procent gekort had omdat hij geen dwangarbeid wilde verrichten. Orionis Walcheren omvat zowel de sociale dienst als de sociale werkplaats, de schuldhulpverlening en het reïntegratiebedrijf van de gemeenten Veere, Vlissingen en Middelburg. Met die moloch kreeg Van de Hulle te maken toen hij in november 2011 werkloos werd.

Hij kreeg destijds een bijstandsuitkering toegekend. Van de Hulle doet werk dat niet met de vorst gedaan kan worden en vier maanden later, in maart 2012, had hij alweer een nieuwe baan. Van wat hem in die korte periode allemaal overkwam, zal Van de Hulle flink geschrokken zijn. Maar het moet hem ook boos gemaakt hebben, want hij vocht zijn korting aan bij de rechter. Hij weigerde te buigen, ook al betekende dat maanden geen inkomen. Of misschien juist wel daarom. In ieder geval was Van de Hulle overtuigd, sterk en strijdbaar genoeg om niet toe te geven aan de feitelijke chantage door Orionis, dat hem de ‘keuze’ gaf tussen dwangarbeid accepteren of leven zonder inkomen.

Doorbraak verzet zich tegen dwangarbeid voor uitkeringsgerechtigden, en probeert de ervaringen en het verzet van de dwangarbeiders op te tekenen.

Eerder kwamen al verhalen naar buiten uit:
– Amsterdam
– Den Haag
– Deventer
– Eindhoven
– Helmond
– Hoogeveen
– Leiden
– Vlagtwedde
– Vlissingen

Wil je ook je verhaal kwijt? Mail dan naar dwangarbeid@doorbraak.eu. We kennen uit eigen ervaring de repressieve sfeer die er kan heersen op en rond de dwangarbeidplaatsen. Daarom brengen we vanzelfsprekend alleen verhalen naar buiten waar jij expliciet toestemming voor geeft.

Tekendwang

Van de Hulle krijgt op 14 december 2011 al een contract voorgelegd voor een ‘werkstage’ van 32 uur per week bij Orionis in Middelburg. Hij moet op 9 januari 2012 beginnen. Maar hij weigert te tekenen, omdat hij geen dwangarbeid wil verrichten en vanwege punt 9 in het werkstage-contract: een geheimhoudingsplicht over alles wat je ziet bij Orionis. Eind januari krijgt hij “een maatregel” van vijftig procent korting op zijn uitkering wegens het niet voldoen aan “de tegenprestatie” die de gemeente in het kader van de Wet Werk en Bijstand kan eisen. Maar Van de Hulle tekent nog steeds niet.

Wanneer hem vervolgens op 9 februari “een maatregel” van honderd procent wordt opgelegd, maakt hij bezwaar. Maar dat wordt op 24 februari botweg afgewezen. Ook in maart wordt hij honderd procent gekort. Hij maakt weer bezwaar en weigert nog steeds het ‘werkstage’-contract te tekenen, ook na een gesprek met Orionis. Daarop legt Orionis hem een honderd procent korting op voor april en mei. Het bedrijf houdt er keihard aan vast dat uitkeringsgerechtigden haar ‘werkstage’-contract tekenen.

Rechter

Van de Hulle gaat vervolgens naar de rechter en… wint dus eind februari dit jaar! In de Wet Werk en Bijstand (WWB) staat dat werklozen ófwel “sociale activering gericht op arbeidsinschakeling”, ófwel “het verrichten van onbeloonde additionele werkzaamheden” kan worden opgelegd wanneer ze “een voorziening” (een uitkering) accepteren. De rechtbank oordeelt dat het ‘werkstage’-contract van Orionis geen arbeidsinschakeling gericht op het vinden van arbeid is. En ook, kort gezegd, dat het contract niet past binnen wat een uitkeringsinstantie volgens artikel 9 van die wet mag vragen als tegenprestatie. “Onbeloonde additionele werkzaamheden” mogen niet voor 32 uur per week opgelegd worden, en ook geen jaar duren.

Van de Hulle beroept zich op de Memorie van Toelichting bij de WWB en op de veranderingen in de wet sinds 2012. Daardoor kan de tegenprestatie weliswaar sterker verplicht worden, maar niet zo sterk dat je een jaar lang 32 uur per week werkzaamheden moet doen als tegenprestatie voor je uitkering. Op de site van het ministerie van Sociale Zaken staat dat de tegenprestatie “een paar uur per dag of per week” en gedurende “een paar maanden” mag plaatsvinden. Dat is dus niet 32 uur per week gedurende een heel jaar, vindt ook de rechtbank. De gemeente motiveert de “maatregelen” tegen Van de Hulle met artikel 9, lid 1 c: “het niet voldoen aan de tegenprestatie”. De rechtbank maakt daar gehakt van. “De rechtbank is van oordeel dat door het aanbieden van een 32 uur-contract met de looptijd van een jaar de grens van de tegenprestatie wordt overschreden”, aldus het vonnis.

Maatwerk

Bij zijn ‘werkstage’ zou Van de Hulle als “algemeen medewerker” te werk worden gesteld. De rechtbank zegt dat dit niet aangeeft wat de bijstandsgerechtigde voor werkzaamheden zou moeten doen en of hij daartoe in staat is. En dat zijn wel voorwaarden voor het mogen opleggen van een tegenprestatie. In de Memorie van Toelichting staat dat de gemeente een individuele afweging moet maken. Maar dat doet de gemeente niet, zo zegt de rechtbank. “Het aanbieden van een standaardovereenkomst aan (nagenoeg) alle uitkeringsgerechtigden voldoet dan ook niet aan de eis van de individuele afweging.” De gemeente illustreerde dat zelf tijdens de zitting door te berde te brengen dat mensen met een reïntegratietraject hetzelfde werk kunnen doen als mensen die een tegenprestatie verrichten.

Van de Hulle had mogelijk schoonmaakwerk moeten doen. Maar dat is gewoon werk, geen additioneel werk, zegt Van de Hulle. Temeer daar Orionis nauw samenwerkt met reguliere schoonmaakbedrijven. In het kader bij het verhaal van Belle van Zon is te lezen wat Orionis haar werklozen allemaal gratis kan laten doen. Pure verdringing van reguliere arbeid.

Over de geheimhoudingsplicht zegt de rechtbank niets, noch over andere bezwaren die Van de Hulle tegen het ‘werkstage’-contract heeft. Een uitspraak over die regels acht de rechter niet meer relevant nu de hele zaak vervalt, nu Van de Hulle het contract mag weigeren zonder gekort te worden. Nu hij in het gelijk is gesteld kan Van de Hulle, als het goed is, de bedragen opeisen die Orionis op zijn uitkering heeft ingehouden.

Gemeente

Deze uitspraak is een opsteker in de strijd tegen de om zich heen grijpende dwangarbeid. Gemeenten kunnen kennelijk toch niet alles maken. Orionis zelf komt steeds meer onder vuur te liggen vanwege haar dwangarbeid. Doorbraak publiceerde ervaringsverhalen van mensen die bij Orionis te werk zijn gesteld, en onlangs besteedden Omroep Zeeland en VlissingenTV aandacht aan de dwangarbeid en de verdringing van reguliere arbeid. Op 7 maart kwam het onderwerp in de gemeenteraad van Vlissingen, maar behalve die van de SP en GroenLinks vonden de gemeenteraadsleden de dwangarbeid van Orionis prima.

Maar met de uitspraak van de rechtbank in de hand kunnen werklozen die Orionis tot dwangarbeiders wil maken, nu voortaan succesvol bezwaar maken. Om dwangarbeid af te schaffen is echter meer nodig. Het principe dat werklozen gekort worden als ze niet onbetaald willen werken, staat helaas nog overeind in de WWB. Maar overwinningen komen met kleine stapjes en Van de Hulle heeft er alvast een gezet.

Klik hier voor de uitspraak van de rechter.

Jeroen Breekveldt