Een Boeren-geschiedenis. Leven en strijd van kleine boeren in romans en films – wereldwijd

Verhalen door de eeuwen heen en uit alle windstreken van de wereld. Verhalen van vóór onze jaartelling tot nu, beschreven in romans en uitgebeeld in films. Twee-drie alinea’s tekst over het leven van boeren, vissers en dagloners. In een klein dorp, op het platteland, aan zee of een rivier. Over armoede en rijkdom, onderdrukking en verzet, kolonialisme en onafhankelijkheid, traditie en emancipatie. Verhalen over wat gelukkig maakt, wat tot wanhoop drijft, maar bovenal wat zingeving en waardigheid biedt aan het leven. Daarover gaat het webboek “Een Boeren-geschiedenis. Leven en strijd van kleine boeren in romans en films – wereldwijd” van Jan Paul Smit.

Smit is een Nederlandse milieu- en landbouwjournalist. Hij publiceert artikelen, schrijft boeken en maakte met Paul Enkelaar de televisie-documentaire “Moeder Aarde – een nieuwe toekomst voor kleine boeren“. Met zijn raak gekozen passages uit verhalen en films geeft Jan Paul Smit in zijn webboek de lezer een instant en invoelbaar inkijkje in de levens van de personen die voor het eten op onze tafel zorgen. De foto’s die bij de verhalen staan, dragen daar ook toe bij.

Met vlammende ogen kijkt de magere jongeman uit Reykjavik in zijn gekreukelde grijze pak de zaal van het dorpshuis rond. “Er moet een einde komen aan de armoede hier. Waarom moeten jullie hier hongerlijden, waarom moeten de kleine kinderen hier sterven als vliegen? Omdat de reder Bogesen jullie onderbetaalt. Jullie halen de vis uit de zee, jullie lopen het risico om te komen op zee, de vrouwen werken zich een ongeluk op de vis-schoonmakerij en wie gaat er met de winst vandoor? Bogesen.” Uit: “Salka Valka” (1931/1932) van Halldór Laxness)

Het webboek biedt een wereldbibliotheek van auteurs en filmregisseurs die iets te vertellen hebben. Boeken van Pramoedja Ananta Toer, Pearl Buck, Buchi Emecheta, Cesare Pavese, Ben Traven, wie leest ze nog? Ik verslond sommige van die boeken in mijn studentenjaren. Films van vermaarde regisseurs als Akira Kurosawa en Ousmane Sembène die nu nog alleen maar bij de cinefiel bekend zijn. Verhalen die echter nog steeds de moeite waard zijn om te leren kennen. En er is nog zoveel meer te ontdekken. Het webboek maakt me hongerig naar meer!

“Mijn dochter, ik moet gaan”, hoort Dalia een bekende stem zeggen. Het is haar schoonvader Jahja. Ze is verbaasd als ze hem ziet in de beste kleren die hij nog heeft, onberispelijk geschoren, de punten van zijn snor perfect naar boven gekruld. Vragend kijkt Dalia hem aan. “Ik kan hier niet blijven stilzitten, ik moet naar ons dorp, de olijven zijn rijp.” “Doe het niet, vader”, roept Dalia uit, “de soldaten zullen je doodschieten.” Maar niemand kan Jahja tegenhouden. (Uit “Ochtend in Jenin” (2006) van Susan Abulhawab.)

De verhalen op het webboek zijn in het Nederlands en Engels. Je kunt zelf navigeren door de werelddelen heen of op naam van schrijver of regisseur. Elk verhaal wordt vergezeld van foto’s van het landschap waarin het zich afspeelt. Door erop te klikken worden ze vergroot en zie je de werkelijke schoonheid ervan.

Ellen de Waard