Enkele gedachten na de slavernij-excuses van Rutte
Prachtig beeld bij de NOS vanmiddag na afloop van de toespraak van Rutte… KOZP-activist Jerry Afriyie duidend op de voorgrond met de premier ergens ver weg op de achtergrond! KOZP werd niet lang geleden nog weggezet als terroristisch. Nu erkend als een belangrijke kracht…
En ook prachtig hoe historicus Karwan Fatah-Black vanmiddag bij de NOS de vinger op de zere plek legde. Okay, er worden mensen achtergesteld… maar door wie dan? Daar ligt een taak voor de premier, ook “richting zijn eigen partij”. Recht in tegen alle vage mooipraat van “samen doen”.
Een krachtig symbool van de verschuiving is ook dat het nu normaal is (ook voor Rutte!) om 1873 in plaats van 1863 te noemen als datum waarop slavernij werd afgeschaft. Dat is een postume overwinning voor de zwarte activist Perez Jong Loy die speciale buttons liet maken met dat jaar erop!
Rutte zei onder andere: “Lange tijd dacht ik dus eigenlijk: het slavernijverleden is geschiedenis die achter ons ligt. Maar ik had het mis. Want eeuwen van onderdrukking en uitbuiting werken door in het hier en nu. In racistische stereotypen. In discriminerende patronen van uitsluiting. In sociale ongelijkheid. En om dat te doorbreken, moeten we ook het verleden open en eerlijk onder ogen zien.” Mooie en ware woorden, maar we vrezen dat hij er morgen waarschijnlijk geen actieve herinnering meer aan heeft, en we weer in actie zullen moeten komen.
Tijdens de VN-anti-racisme conferentie in Durban van 2001 lobbyde Nederland nog actief tegen dit soort excuses en tegen teksten met het begrip van “misdaad tegen de menselijkheid” erin, in verband met het juridische risico op herstelbetalingen. Dus is er echt wel progressie geboekt. Maar het belangrijkste is natuurlijk het herstellen van historisch onrecht, lees: het afbreken van het systeem van witte suprematie. Dat is nauwelijks substantieel in Rutte’s speech. Maar daar hebben we nu wel een mooi herdenkings-campagnejaar voor. De regering wil natuurlijk zo snel mogelijk sorry zeggen en dan door. Wel is mooi dat hun geklungel rond de datum er mede voor gezorgd heeft dat veel organisaties nu geen genoegen nemen met de excuses. Maar voor de witte middenmoot gaat nu wel een deur open met een andere blik op de slavernijgeschiedenis en een erkenning van de doorwerking in het heden.
Het is sowieso groots dat dit een onderwerp is waar nu, in deze termen, maatschappijbreed over gesproken wordt. Dat was een jaar of tien geleden echt nog niet zo evident, en het laat zien hoeveel verschil activisme van onderaf kan maken. Al zal er nog veel inspanning nodig zijn om ze te dwingen om nu daadwerkelijk de stap van woorden naar daden te zetten (en al zal er, laten we dat niet vergeten/bagatelliseren, een flinke maatschappelijke backlash zijn tegen deze en andere ontwikkelingen).
Doorbraak