Europese petitie voor betere gezondheidszorg aan illegalen

De gezondheidszorg voor mensen zonder papieren in Nederland en andere Europese landen staat onder sterke druk. Overheden werpen allerlei drempels op die een goede toegankelijkheid van de zorg belemmeren. Maar volgens mensenrechtenverdragen moeten illegalen net als ieder ander de gezondheidszorg krijgen die ze nodig hebben. Daarom is het netwerk Health for Undocumented Migrants and Asylumseekers (HUMA), een initiatief van diverse Europese afdelingen van Dokters van de Wereld, eind 2010 een petitie gestart voor artsen, steunorganisaties en andere hulpverleners.

In Nederland moeten illegalen hun gezondheidszorg in principe zelf betalen. Tenzij ze dat niet kunnen. Dan kan hun dokter een deel van zijn rekening door de overheid vergoed krijgen. Overigens komt alleen de zorg van het basiszorgpakket voor verzekerden daarvoor in aanmerking. En dus vallen illegalen zonder geld buiten de boot wanneer ze een tandarts of een fysiotherapeut nodig hebben. Artsen en zorginstellingen krijgen hun vergoeding pas nadat ze met bewijzen op tafel zijn gekomen waaruit blijkt dat ze geprobeerd hebben om het geld bij de patiënt zelf te halen. Daardoor krijgen illegalen vaak torenhoge rekeningen opgestuurd van bijvoorbeeld het ziekenhuis, en kunnen ze ook te maken krijgen met deurwaarders. De angst om achtervolgd te blijven door schulden, of om ontdekt te worden door de politie, zorgt er dan ook vaak voor dat illegalen zorg mijden, zorg die ze vaak broodnodig hebben. Ook sturen nog steeds veel artsen of baliemedewerkers illegalen weg zonder hen zorg te verlenen. Volgens mensenrechtenverdragen moet de overheid garanderen dat iedereen op haar grondgebied goede zorg krijgt. Drempels daartoe moeten worden verwijderd. Maar in Nederland worden dus juist voortdurend nieuwe drempels opgeworpen.

Ook in andere Europese landen is veel mis. Zo kunnen illegalen in Zweden alleen zorg krijgen als ze alles zelf betalen, ook als er sprake is van een noodgeval of bij zwangerschap. En in Duitsland zijn alle openbare dienstverleners en instellingen, behalve ziekenhuizen, verplicht illegalen aan te geven bij de politie. Uit onderzoek van Dokters van de Wereld in elf landen blijkt verder dat van de illegalen in de praktijk “70 procent weliswaar recht had op medische zorg, maar dat slechts 36 procent er daadwerkelijk van kon profiteren”. En dat leidt natuurlijk tot schrijnende omstandigheden. Bijvoorbeeld mensen die door gebrek aan zorg chronisch ziek zijn geworden of zelfs zijn gestorven.

In de petitietekst valt op dat niet alleen wordt gepleit voor een betere toegankelijkheid door overheidsgeld te reserveren voor zorg, maar ook dat er stelling wordt genomen tegen het onder druk zetten van zorgverleners om informatie te verstrekken over hun illegale patiënten. Zorgverleners die zich willen keren tegen het uitsluiten van mensen, zouden er goed aan doen om dit initiatief te steunen en te verspreiden binnen hun beroepsgroep. Het HUMA-netwerk wil de petitie begin 2011 aanbieden aan de Raad van Ministers van Volksgezondheid van de EU, waaronder de Nederlandse VVD-minister Edith Schippers.

De petitie is hier te ondertekenen.

Mariët van Bommel