Europese subsidie voor extreem-rechtse partijen
Er schijnt licht in de zaal. Achter de stoel van het bureau in Straatsburg hangt de blauwe Europese vlag. Rondom de vergaderruimte kunnen bezoekers de debatten van de 754 parlementariërs van bovenaf volgen. Binnen een jaar zullen de krachtsverhoudingen in het Europees Parlement veranderen. In 2014, zo stelt Andreas Mölzer, kunnen de “rechts-patriottische partijen” bij de Europese verkiezingen meer zetels krijgen dan in 2009. In de landen waar het om gaat, bereiden de betrokken partijen zich nu al voor op de verkiezingen, zo bericht de Europarlementariër van de extreem-rechtse Freiheitlichen Partei Österreich (FPÖ) vanachter zijn Straatsburgse bureau, dat een wijde blik over het landschap biedt. Europese extreem-rechtse partijen bestaan al lange tijd.
Verkiezingen
| Dit is een vertaling van het artikel “Geld für den Gegner” uit het Duitse weekblad Jungle World nummer 11, van 14 maart 2013. Vertaler: André Robben. De links zijn toegevoegd door de redactie. |
Naar verwachting kunnen de stemgerechtigden van de 27 EU-lidstaten in de periode van 5 tot 8 juni 2014 hun stem uitbrengen in de verkiezingen voor het Europees Parlement. De precieze datum is nog niet vastgesteld. Dat in 2014 meer dan 34 parlementariërs met een extreem-rechtse achtergrond tot het parlement kunnen toetreden, ziet Jan Philipp Albrecht, die de Duitse Groenen in het Europees Parlement vertegenwoordigt, niet enkel als wensdenken van Mölzer. “Ik vrees dat het geen ijdele hoop is”, zo zegt Albrecht, wiens bureau uitzicht heeft op de binnenplaats. “De economische crisis doet extreem-rechts goed.” Daarmee verkondigt hij geen uitzonderlijke mening. Ook de president van het Europees Parlement, Martin Schulz van de Duitse sociaal-democratische SPD, waarschuwt dat de “hetze van populisten” een “vruchtbare bodem” vindt. De zorgen om de economische situatie en de sociale onzekerheid kan kiezers ertoe bewegen om op extreem-rechtse partijen te stemmen, stellen de beide politici. Enkele onderzoeken bevestigen dat de aanhoudende financiële, economische en fiscale crisis rechtse sentimenten versterkt.
Volgens Dimitris Psarras droeg de crisis eraan bij dat in Griekenland Chrysi Avgi (Gouden Dageraad), voorheen beschouwd als een extreem-rechts randverschijnsel, tot een sterke partij kon uitgroeien. In 2009 kreeg de neo-nazistische partij slechts 0,29 procent van de stemmen. Maar bij de Griekse parlementsverkiezingen van mei vorig jaar kregen behaalden ze al 6,9 procent. Tijdens een gesprek in een café van een Atheens hotel becommentarieert de journalist en extreem-rechts-deskundige Psarras deze ontwikkeling met het woord “wraak”. Hij heeft het over een allesoverheersende wanhoop.
Duitsland
Ook de Duitse extreem-rechtse beweging richt zich nu op de crisis en de daaruit volgende vertwijfeling. Door de sprong die Gouden Dageraad maakte in het parlement, is men de ontwikkelingen met interesse gaan volgen. Het kader van de groep Freien Netz Süd bezocht de partij in het Griekse parlement. Een functionaris van de extreem-rechtse Nationaldemokratische Partei Deutschlands (NPD) reisde naar een demonstratie in Griekenland. In de NPD-partijkrant, Deutsche Stimme, schreef Thorsten Thomsen al in juni 2012 over het verkiezingssucces van Gouden Dageraad: “Naast hun strikte anti-EU stellingname wordt er vooral op de partij gestemd vanwege hun scherpe immigratiestandpunten.” De boodschap was helder: bij de meest recente deelstaatverkiezingen in Duitsland profileerde de NPD zich nog nadrukkelijker op haar afkeer van de EU en immigratie om zo meer stemmen te trekken. In Nedersaksen probeerde Patrick Kallweit, die bij de deelstaatverkiezingen op de tweede plaats van de NPD-kieslijst stond, kiezers te mobiliseren met verwijzingen naar Griekenland. “Hoe snel veranderingen kunnen plaatsvinden in het huidige politieke klimaat, lieten de parlementsverkiezingen in Griekenland zien, waarbij de nationalisten en EU-tegenstanders van Gouden Dageraad hun resultaten konden verbeteren.” Ondanks de slechte resultaten van de NPD, de partij kreeg bij de verkiezingen 0,8 procent van de stemmen, terwijl ze in 2008 nog 1,5 procent behaalden, hoopt de NPD op een succes bij de Europese verkiezingen. NPD-voorzitter Holger Apfel zei in december vorig jaar, tijdens een persconferentie naar aanleiding van het debat rondom het verbieden van de NPD: “Met de NPD” zal “een partij Straatsburg betreden die zich inzet voor Duitsers die Duits willen blijven”.
In Duitsland hoopt ook de partij Die Rechte van Christian Worch tot het Europees Parlement toe te treden. Het wegvallen van de vijf procent horde (in Duitsland komen alleen partijen minimaal vijf procent van de stemmen in het parlement) spoort de beide partijen aan. Op mogelijke bondgenoten uit Duitsland wil Mölzer zich nog niet vastleggen, maar de FPÖ-politicus zegt ook: “Een grote fractie van rechts-patriottische partijen is nodig”. Dat er al een Europese Alliantie voor Vrijheid (EAF) bestaat, verzwijgt hij daarbij. Eveneens dat de FPÖ daar ook al deel van uitmaakt.
Europavrienden
“Door het oprichten van politieke partijen op Europees niveau proberen de extreem-rechtse en rechts-populistische partijen zich te coördineren en te financieren”, zegt Grünen-politicus Albrecht. Decennialang al heeft Mölzer, die tevens redactiechef is van het weekblad Zur Zeit, goede contacten met andere extreem-rechtse partijen. Hij organiseert ook conferenties en samenwerkingsverbanden. In die kringen noemen ze zich zelfs “Europavrienden”, maar hun credo luidt: “Wie van Europa houdt, moet tegen de euro zijn.” En Mölzer noemt ook nog een andere overtuiging die ze delen. “Het moslimfundamentalisme is een steeds grotere bedreiging voor de Europese samenlevingen vanwege de islamitische massa-immigratie.” Hij zit in de Raad van Bestuur van de in 2011 door het Europees Parlement erkende EAF. De 14 leden van die partij komen, afgezien van de FPÖ, van het Belgische Vlaams Belang, de Sverigedemokraterna (Zweedse Democraten), de Litouwse Orde en Gerechtigheid Partij en de United Kingdom Independence Party (UKIP).
“Er zijn relatief weinig voorwaarden waaraan men moet voldoen om als Europese partij erkend te worden”, klinkt het vanuit het bureau van Albrecht. De partij moet in minstens een kwart van de lidstaten in regionale of nationale parlementen vertegenwoordigd zijn, of over minstens een parlementariër in het Europese Parlement beschikken. Albrecht vreest dat in de toekomst ook andere extreem-rechtse partijen buiten het parlement over EU-fondsen kunnen beschikken.
Subsidie
Al in 2011 kreeg de EAF, onder voorzitter Godfrey Bloom van UKIP, 372.753,- euro uit EU-fondsen. In 2012 was dat 360.455,- euro. In februari 2012 erkende het Europees Parlement ook de Europese Alliantie Nationale Bewegingen (AENM) als Europese partij. Die in 2009 opgerichte partij bestaat uit afgevaardigden van het Franse Front National (FN), de Hongaarse partij Jobbik, de British National Party en elf andere extreem-rechtse partijen. In maart 2012 heeft het parlement de AENM, voorgezeten door Bruno Gollnisch van het Front National, 289.266,- euro uit EU-fondsen toegekend. Zo vloeit EU-geld in anti-EU-politiek. De ontvangers zitten er niet mee. Mölzer noemt als zijn doel: “Geen verenigde staten van Europa.”
In april verschijnt: “Europas radikale Rechte – Bewegungen und Parteien auf Straßen und in Parlamenten”, Martin Langebach/Andreas Speit. Uitgeverij: Orell-Füssli-Verlag, € 21,95. ISBN: 9783280054833.
Andreas Speit